Người trẻ làm phim về nông dân

“Nghề kết nối cảm xúc”

Đạo diễn trẻ Trịnh Đình Lê Minh đã gọi tên công việc của mình bằng năm từ giản đơn đó. Nhóm đạo diễn trẻ bao gồm ba cái tên còn khá quen với công chúng: Tạ Nguyên Hiệp, Trịnh Đình Lê Minh và Nguyễn Hữu Tuấn - những người đảm nhiệm thực hiện dự án Youfarm Việt Nam để tham gia cuộc thi Youfarm thế giới. Ba đạo diễn trẻ chia nhau ở cùng 3 gia đình nông dân và hướng dẫn cách thực hiện những bộ phim về chính họ.

Tạ Nguyên Hiệp cho biết, sở dĩ cả nhóm nhận làm dự án này vì muốn làm một cái gì mới mẻ cho điện ảnh. “Tôi không thể ngờ khi tiếp xúc với người nông dân, cuộc sống của họ lại đầy ắp ngôn ngữ điện ảnh như vậy”, Hiệp nói. Nơi lựa chọn của cả nhóm là các hộ nông dân thuộc xã Mỹ An (Thủ Thừa, Long An), một vùng đất thuần nông.

Lê Minh chia sẻ, nông dân vốn là đề tài quá quen với phim tài liệu. Nên anh và nhóm của mình xác định từ đầu sẽ không rơi vào việc “than thở hộ”, mà quan trọng là tìm ra một hướng nhìn khác biệt.

“Người nông dân có nhiều bận tâm thường nhật, phim hoặc không phim với họ chẳng có gì quan trọng. Họ làm đơn giản vì vui, vì lạ, vì tính cách hào sảng của họ. Thật ra lúc đầu tôi hình dung về phim nông dân làm là cứ phải hồn nhiên. Nhưng thật bất ngờ là phim đã vượt qua được hiện thực đó để có những khoảnh khắc giải trí và giá trị nội dung thật sự. Nông dân quay về nông dân trở nên dễ dàng và duyên dáng hơn bất kì người làm phim nào tiếp cận họ. Nông dân, nhất là nông dân Nam bộ rất bộc trực, hào sảng, ít đeo mặt nạ xã hội, ít diễn. Chúng ta luôn mặc định như thế nên nghĩ là làm phim tài liệu về họ rất dễ. Nhưng làm phim để cho ra “chất” đó thực tế lại không hề dễ. Rồi chính họ cũng nhận ra rằng, làng quê mình, bản thân mình lên phim cũng có những nét khác với thực tế. Đẹp hơn!”, vị đạo diễn trẻ chia sẻ.

Minh cho biết mình may mắn khi được ở cùng gia đình ông Mười Nên, một gia đình nông dân “đặc sệt” xứ miệt vườn. Chính họ đã dạy cho anh bài học về làm phim rất quý. Rằng sự chân tình, thẳng thắn chính là chìa khóa để đi vào lòng mình, và may ra, có thể đi ngược lại vào lòng người.

Nói về hướng làm phim khác biệt, Lê Minh cho biết họ chỉ hướng dẫn nông dân tự làm phim về mình. Chính những người nông dân sẽ học cách quay phim, lựa chọn đề tài. Anh cho hay: “Chúng tôi muốn giúp người nông dân kể câu chuyện của chính họ với khán giả một cách sinh động và chân thực nhất. Sẽ không chỉ có cảnh làm đồng nên thơ, mà cả những khó khăn, thách thức họ đang gặp như bị lừa mua giống, mua phân rởm, bị thương lái ép giá mua nông sản..., họ sẽ tự kể. Chúng tôi chỉ là nhân tố kết nối họ với cái máy quay. Đó là sự thú vị nhất mà không nhà làm phim nào có thể dàn dựng được”.

Phía sau những thước phim đẹp

Lê Minh chia sẻ, đằng sau những bộ phim về nông dân mà nhóm vừa hoàn thành là câu chuyện về khó khăn mà những nhà làm phim trẻ đang phải trải qua.

“Tôi không muốn nói quá nhiều về những chướng ngại tại dự án Youfarm. Mà sâu hơn là những khó khăn mà các đạo diễn phim độc lập đang phải trải qua như chứng minh năng lực của mình, đặc biệt là việc tìm kiếm kinh phí, nhà đầu tư cho sản xuất. Với riêng tôi, đó còn là đi đến những giá trị văn hóa sâu hơn”, đạo diễn Lê Minh nói thêm.

Hiện Trịnh Đình Lê Minh đang ở Hàn Quốc để tranh giải phim ngắn tại Liên hoan phim BiFan 2015 (19th Bucheon International Fantastic Film Festival). Bộ phim “The Scent Of Fish Sauce” (tựa tiếng Việt: “Nước mắm”) của anh thuộc hạng mục Bucheon’s Choice.

“Nước mắm” là bộ phim về cuộc đấu tranh bảo vệ giá trị truyền thống của người Việt trong bối cảnh nước Mỹ. Đó cũng là cách vị đạo diễn trẻ này khẳng định nguồn gốc và bản sắc của riêng mình.

“Là du học sinh sống trên đất Mỹ, tôi luôn cảm nhận những rào cản ngôn ngữ và văn hóa nhất định, cụ thể hơn là những gì tôi có thể chia sẻ và những gì người nước ngoài có thể hiểu được. Nước mắm là một ví dụ điển hình. Họ sẽ không thể hiểu vì sao thứ dung dịch nồng nặc và nặng mùi đó lại có thể được chế biến thành những món ăn ngon đến vậy. Trong một cách hiểu nào đó, nước mắm chính là biểu trưng của những giá trị văn hóa thuần Việt. Và tôi tin, trong bất cứ cuộc va chạm văn hóa nào, người Việt đều có bản năng bảo vệ giá trị truyền thống”, Lê Minh nói về “Nước mắm”.

Dễ nhận ra sự tương đồng trong phim của những đạo diễn trẻ này là khao khát giữ gìn văn hóa truyền thống trước mai một của sự hội nhập.

Tạ Nguyên Hiệp khi tham gia dự án Youfarm cũng ấp ủ cho riêng mình câu chuyện về “sự tách rời văn hóa giữa các thế hệ ở nông thôn”. Hiệp chưa biết khi nào câu chuyện của mình sẽ thành phim nhưng để làm được điều đó, anh biết mình sẽ phải trải qua rất nhiều khó khăn.