Người trồng mía ở Quảng Ngãi lo lắng khi NMĐ dời đi sẽ không còn cảnh này
Ngoài 2 nhà máy đường (NMĐ) Quảng Phú và NMĐ Phổ Phong nằm trên địa bàn tỉnh, Cty CP Đường Quảng Ngãi còn có NMĐ An Khê nằm tại tỉnh Gia Lai. Nhiều năm qua, cả 2 NMĐ ở Quảng Ngãi đều bị lâm vào tình trạng thiếu mía nguyên liệu trầm trọng. Vì thế, Cty CP Đường Quảng Ngãi quyết định sáp nhập NMĐ Quảng Phú vào NMĐ An Khê để nhường trọn vùng nguyên liệu tại Quảng Ngãi cho NMĐ Phổ Phong. Sau sự sáp nhập sẽ là gì? 
Ông Lê Tấn Tân- Phó phòng Nguyên liệu NMĐ Quảng Phú cho biết: “Vụ ép 2009-2010 vừa qua, NMĐ Quảng Phú chỉ thu mua được 100.000 tấn mía cây. Trong khi đó, cần phải có đến 300.000 tấn mía thì NM mới hoạt động đủ công suất 2.500 tấn/ngày”. Tương tự, trong vụ SX vừa qua NMĐ Phổ Phong cũng chỉ ép được có 78.000 tấn mía, thiếu hơn 50% nguyên liệu so với công suất (1.500 tấn/ngày). Để thoát cảnh luôn bị khủng hoảng thiếu nguyên liệu, Cty Đường Quảng Ngãi quyết định di dời NMĐ Quảng Phú sáp nhập vào NMĐ An Khê (Gia Lai), nhường trọn hơn 5.000 ha cây mía cho NMĐ Phổ Phong.
Sau khi di dời NMĐ Quảng Phú, vấn đề nguyên liệu của NMĐ Phổ Phong sẽ được giảm áp lực. Thế nhưng khi NMĐ An Khê được sáp nhập NMĐ Quảng Phú vào, công suất ép tăng từ 4.500 tấn/ngày lên 7.000 tấn/ngày, chắc hẳn trong thời gian tới NMĐ An Khê sẽ phải đối mặt với tình trạng tranh mua nguyên liệu gay gắt vốn đã nóng bỏng suốt nhiều năm qua giữa các NMĐ trong khu vực tại vùng nguyên liệu mía Gia Lai. Ví như vụ ép 2009-2010 vừa qua, dù chưa nâng công suất nhưng NMĐ An Khê vẫn không đủ nguyên liệu, mới cuối tháng 3/2010 đã phải dừng hoạt động. Đã thế NMĐ Bình Định lại mua “lấn”vào tận Phú Yên. Thậm chí trong vụ ép, cả 2 NMĐ An Khê và Bình Định còn “lấn” qua cả Ajumba để mua mía thì khói của 2 NM này mới có “khói” bay lên đều đều.
Trong khi đó, khi nâng công suất lên 3.000 tấn ngày, nhằm bảo đảm nguyên liệu sản xuất, NMĐ Ajumba đã áp dụng mọi cách để giữ cây mía lại nhưng mỗi khi vào vụ ép, cây mía ở đây vẫn không ngừng “chạy” lên NMĐ Kon Tum, NMĐ An Khê và “chạy” xuống NMĐ Bình Định. Cách Pleiku 40 km là NMĐ Kon Tum. Dù công suất chỉ 1.500 tấn mía/ngày và dù đã được quy hoạch vùng nguyên liệu mía tại khu vực quanh Biển Hồ nhưng NMĐ Kon Tum vẫn không đủ SX nên trong vụ ép phải “đánh quân” xuống tận vùng mía thuộc khu vực Đông Trường Sơn như: huyện Kôngchro, huyện Đăkbơ, huyện KBang, TX An Khê (Gia Lai) mua. Sở dĩ nảy sinh chuyện canh tranh mua mía gay gắt đến như vậy giữa các NMĐ trong khu vực là vì hiện nay, chưa có NMĐ nào có vùng nguyên liệu “hậu phương” thật sự ổn định.
Theo nhận định của nhiều người trong ngành mía đường khu vực miền Trung-Tây Nguyên, khi NMĐ Quảng Phú sát nhập vào NMĐ An Khê, áp lực về nguyên liệu tại vùng mía Gia Lai sẽ còn tăng cao hơn. Đến khi ấy, vào vụ ép các NMĐ: An Khê, Ajumba, Kon Tum, Bình Định cần phải “xâu xé” từ vùng nguyên liệu mía Gia Lai khoảng 15.000 tấn mía/ngày. Mỗi niên vụ SX là 180 ngày, như vậy trong mỗi vụ ép, vùng mía Gia Lai phải “xe mình” cung ứng đến 2,7 triệu tấn mía cây cho những “cơn khát” mía nguyên liệu của các NMĐ. Liệu khi sáp nhập NMĐ Quảng Phú và NMĐ An Khê, Cty Đường Quảng Ngãi có “gánh” nổi áp lực về nguyên liệu? Và cuộc chiến tranh giành nguyên liệu tại Gia Lai vào mỗi vụ ép giữa các NMĐ sẽ nóng bỏng đến chừng nào?
Tuy nhiên ông Võ Thành Đàng-Chủ tịch HĐQT, TGĐ Cty Đường Quảng Ngãi vẫn lạc quan: “Với tiềm năng đất đai ở 4 huyện Đông Gia Lai: KờBang, Đăkbơ, Kôngchro và TX An Khê, chúng tôi sẽ vừa đầu tư mở rộng vùng nguyên liệu 40.000ha, vừa phát triển chiều sâu nâng cao năng suất mía nên sẽ không lo thiếu nguyên liệu”.
Ông Hồ Văn Vân- Phó GĐ NMĐ Quảng Phú cho hay: “Mặc dù thông tin di dời NMĐ Quảng Phú nhập vào NMĐ An Khê chưa được công bố rộng rãi nhưng hiện nay hầu hết các địa phương có vùng mía nguyên liệu và những hộ nông dân trồng mía trên địa bàn phía Nam Quảng Ngãi đều đã biết quyết định này của Cty (đã được ĐHCĐ năm 2010 thông qua). Một tâm lý hoang mang đang ảnh hưởng phần nào tới người trồng mía. Các địa phương liên tục gọi điện mời tôi về để trao đổi, tìm hiểu việc di dời NM. Thậm chí cả những nông dân đã nhiều năm gắn bó với NMĐ Quảng Phú cũng không ngừng gọi điện hỏi thăm, xác minh thông tin. Trước những hoang mang, lo lắng của họ, tôi đã giải thích cặn kẽ. Hy vọng nông dân sẽ nghe ra và tiếp tục trồng mía”.
Ông Lê Văn Ba- Chủ tịch UBND xã Hành Minh (Nghĩa Hành) thì trút bầu tâm sự: “Từ năm 1979 người dân xã Hành Minh đã bắt đầu trồng mía. Đến năm 1995- 1996, thời điểm cây mía bị “thất sủng”, hầu hết người trồng mía chuyển sang cây trồng khác thì bà con ở xã Hành Minh vẫn giữ cây mía, hiện ổn định diện tích gần 180ha. Người trồng mía ở đây đã thân quen với NMĐ Quảng Phú như người trong nhà. Giờ bỗng dưng NM di chuyển lên An Khê, hầu hết bà con Hành Minh đều có tâm trạng hẫng hụt. Từ nay muốn bán mía phải di chuyển cả mấy chục cây số đến NMĐ Phổ Phong, ở tận huyện Đức Phổ. Có lẽ nào mảnh đất từ xa xưa vốn được mệnh danh là “xứ sở mía đường” bỗng dưng lại vắng bóng NMĐ từng là niềm tự hào của họ”.
