Sách biên soạn theo kiểu xào xáo, sao chép từ các cuốn từ điển khác (phần lớn những cái đúng là sao chép "Từ điển tiếng Việt" (TĐTV) do Hoàng Phê chủ biên. Y sao cái đúng đã đành, với những cái sai, Kim Danh-Ngọc Hằng cũng cặm cụi chép lấy.
Nhiều từ có 2-3... nghĩa nhưng các soạn giả chỉ giảng một nghĩa, (có khi không phải nghĩa phổ thông), gây khó khăn cho bạn đọc và rất dễ dùng sai khi tra cứu.
Dưới đây, chúng tôi xin đưa ra một số dẫn chứng:
- "Bói toán (đgt) Xem bói bằng phương pháp toán học".
Sai hoàn toàn. Xưa kia kẻ hành nghề bói toán thường bị mù (tục ngữ "Chưa học đui đã đòi bói gia sự"). Nhiều thầy bói, một chữ bẻ đôi không biết, thì vận dụng "phương pháp toán học" thế nào? Quan trọng hơn, chữ "toán" trong "bói toán" không thể hiểu nghĩa như vậy.
"Toán" 算 có một nghĩa là phép tính (như toán học 算學), nhưng "toán" 算 trong "bói toán" lại có nghĩa là đoán định, lường trước sự việc gì (như: toán mệnh 算命 = đoán vận mệnh)... Còn "bói" vốn là chữ "bốc" 卜nghĩa là dự đoán (như "định bốc" 定卜 = đoán định); "Bói toán" chỉ việc đoán định vận mệnh, số mệnh nói chung, đúng như TĐTV giải nghĩa: "bói toán (đg) bói vận số [nói khái quát] thuật bói toán, hành nghề bói toán."
- Làm dâu (đgt) Lấy chồng ở chung nhà với cha mẹ chồng".
Không đúng. Vậy, con gái lấy chồng, nhưng không ở chung với cha mẹ chồng, thì coi như không có trách nhiệm gì với gia đình bên chồng, không thể "làm dâu", không được "làm dâu" (bằng cách quan tâm đi lại, thăm hỏi, chăm sóc... bố mẹ, gia đình họ hàng bên chồng) hay sao? Khi nói "làm dâu xứ Hàn", "làm dâu nước Pháp", "làm dâu Việt Nam", có nghĩa phải sang hẳn nước ấy sống mới được gọi là "làm dâu" chăng?
"Làm dâu" có nhiều nghĩa, như: 1.Phục vụ, chiều theo những đòi hỏi khắt khe của người khác (thành ngữ "Làm dâu trăm họ";) 2.Con dâu [nói chung], chỉ người con gái lấy người con trai của gia đình, dòng họ, làng, xã, huyện, tỉnh, đất nước, trường, lớp, cơ quan, đơn vị... nào đó (Bài hát "Về làm dâu Sông Mã", tục ngữ "Làm rể chớ nấu thịt trâu, làm dâu chớ rang cơm nguội")... 3.Thực hiện trách nhiệm, bổn phận đối với gia đình bên chồng...
- "Tinh sương (trt) Lúc sương mới xuống, rất sớm. Từ tinh sương hắn đã dậy rồi".
Giải nghĩa như vậy là "hắn" thức dậy lúc hoàng hôn, chứ đâu phải "tinh sương"? Vì sương đêm bắt đầu xuống khi tắt nắng, và chấm dứt khi ánh bình minh ngày hôm sau ló rạng.
Bởi vậy, "tinh sương" nghĩa là khi những giọt sương sớm chưa tan, hãy còn long lanh trên lá cây, ngọn cỏ; lúc muôn loài, vạn vật dường như còn chưa tỉnh giấc bắt đầu một ngày mới. Thế nên bài hát "Em đi làm tín dụng" của Nguyễn Văn Tý mới có lời: "Ơ... Sương đêm chưa tan mà bước chân cán bộ đã lên đường..." là vậy.
- "Tội danh (dt) Tội rất nghiêm trọng, cả về mặt pháp luật và đạo đức".
Giảng bừa. Tội danh 罪名 đơn giản có nghĩa là tên của tội, tức hành vi phạm pháp được quy định trong bộ luật hình sự hiện hành. Bởi vậy, "cướp của", "giết người" cho đến "buôn lậu", hay "đánh bạc" đều là..."tội danh" cả.
-"Tùy bút (dt) Tùy theo hứng, gặp cái gì thì ghi cái ấy. Lối văn tùy bút".
Như vậy gọi là "tạp ký" (ghi chép lăng nhăng, bạ cái gì ghi cái ấy) thì đúng hơn. TĐTV: "Tùy bút d. thể ký ghi lại tương đối tự do những cảm nghĩ của người viết, kết hợp với việc phản ánh thực tế khách quan".
- "Tiểu thuyết (dt) Truyện do trí tưởng tượng đặt ra mà viết"
Vậy thể loại truyện ngắn, truyện dài...không phải viết ra "do trí tưởng tượng" hay sao?...
Những từ bị giảng sai, thiếu chính xác, thiếu nghĩa trong từ điển của Kim Danh-Ngọc Hằng nhiều không kể hết. Có thể lấy ví dụ thêm các mục từ như: Bưng bít; Chay; Chấy; Đạp mái; Mắm tôm; Mỏng manh; Nhà bếp; Nhồi sọ; Phụ canh; Thiết kế, Thoi thóp; Thông điệp; Trầu không; Trống đồng; Viễn cảnh...
Đáng chú ý, "Từ điển tiếng Việt" (phổ thông và dành cho học sinh) của Nhóm tác giả có bút danh Kim Danh - Ngọc Hằng; Kim Anh - Ngọc Hằng; Kỳ Duyên - Ngọc Hằng - Đức Bốn... được nhà xuất bản Thanh Niên, Đồng Nai phát hành rất nhiều. Chúng tôi sẽ trở lại vấn đề này trong một bài viết khác.
