Quê tôi có loài chim trau trảu ở hang, nhưng khi ăn mồi lại là đỉnh cao của nghệ thuật bay lượn. Khi thấy nó ngậm con chuồn chuồn là bản thân tôi dường như biến mất.
1. Con chim trau trảu màu xanh ấy, cứ vút thẳng lên không trung như tên bắn, đoạn đột ngột thả rơi con mồi như máy bay thả bom, và bay tuốt hướng khác. Con chuồn chuồn tha hồ rơi tự do, đôi cánh bị thương chao đảo như chiếc máy bay bị trúng đạn. Chờ khi con chuồn chuồn sà rơi gần ngọn cây rơm, lập tức chim trau trảu vút bay trở lại. Bằng một động tác chính xác rất tốc độ, nó dùng mỏ cắp con chuồn chuồn vút thẳng đứng lên trời, rồi lại đột ngột thả rơi một lần nữa….Cứ thế và cứ thế, đùa giỡn chán chê bằng những đường bay tuyệt mỹ, trình diễn cho tôi ngắm no mắt. Và khi đã thấm mệt, chim trau trảu mới ăn con mồi. Chiếc “máy bay tí hon” trau trảu xong phi vụ lại chui vào “hăng - ga” phi trường. Đó là cái hang nhỏ xíu, kín đáo nơi gốc bụi tre nhà tôi. Đối với tôi, chim trau trảu là một hình ảnh tài tình và ngoạn mục.
2. Quê tôi ở có một đoạn sông gầy nhom, cong ngoằn như dấu ngã, quanh năm phủ bóng bờ tre. Nơi ấy, nếu tha thẩn một mình ắt sẽ rớt tim. Vì nơi ấy, đặc biệt do địa thế, luôn làm biến dạng âm thanh phát ra. Tiếng nói của mình nghe lạ lùng, ma quái như thể tiếng nói của người âm phủ. Hồi bé, còn nhớ có lần đứng đấy gọi bạn, nghe tiếng gọi của mình bị biến dạng, sợ quá tôi tháo chạy, vấp té chảy máu mũi. Ngay cả tiếng chân tôi chạy, nghe cũng như tiếng chân của cọp beo rượt theo. Đối với tôi, đoạn sông gầy nhom ấy luôn làm tôi đứng tim nghẹt thở.
3. Quê tôi có thầy Thạch đã khai tâm tôi. Thầy dạy chữ a, chữ b. Thầy dạy ăn, dạy nói, dạy thả lờ, câu cá. Suốt ngày thầy chỉ mặc quần đùi, da đen như dầu hắc. Và mái trường là bụi chuối hè sau. Thầy đã dùng gáo dừa làm roi, đập vỡ toang mụt ghẻ càng trên đầu tôi, để chảy hết máu mủ của ngu si. Đập xong, thầy cười bảo: “Đầu không được có mủ hôi thúi lâu ngày. Nào! Xếp cất sách vở, đi thả diều với thầy”. Đối với tôi, thầy Thạch là một ân nhân dữ dội nhưng tràn đầy thương mến.
4. Quê tôi có chú Phàng đen nhẻm, cao lêu nghêu như cây tre miễu. Chú bị chạm dây thần kinh, gặp ai chú cũng oang oang như máy hát: “Chư vị biết không? Con xách ở núi cao, có tới năm tên là: quảy, mang tác, áo già và đỏ tai. Con xách là loại có sừng ngắn, bụng không có túi mật, thịt ngon đệ nhất đẳng. À, trong khi con hươu lại gọi là con ộc. Con nai gọi là con mê. Nhưng con trưởng hét lại khác con khỉ vì có đuôi ngắn, mặt đỏ như Quan Công. Trong khi con khỉ lại khác con người vì mặt xám, đít hồng”.
Đối với tôi, chú Phèng là một dấu ấn rối rắm, chẳng biết đâu mà lần.
5. Vào một buổi chiều xa lắc xa lơ, bố mẹ còn bận việc, tôi ngồi giữa sân ăn cơm trước. Ăn không biết no, tôi xơi sạch nồi cơm dùng cho cả nhà. Nào có thức ăn gì ngon đâu, chỉ có cối muối lá é và cơm nóng. Vậy mà ăn ơi là ăn. Tôi bị trúng thực, bụng căng phồng muốn nứt nẻ, mắt trợn trắng, sùi bọt mép, mặt xanh như chàm đổ. Khi biết được sự cố, bố tôi bắt ruồi, hái lá hẹ, cạo nhớt thớt trộn đều, giã nhỏ, cạy miệng tôi mà đổ vào. Như có phép lạ, lập tức tôi nôn mửa thốc tháo vào một cái chậu sành nào cơm là cơm và cơm. Tôi đã thoát chết nhờ một bài thuốc dân gian thần kỳ. Và đây cũng là dấu ấn nữa, không quên...
