 |
| Ông Vũ Quang Hải - Chủ tịch huyện Văn Yên đánh trống khai hội |
Đền Đông Cuông được đồng bào dân tộc Tày khao dựng lên cạnh bờ sông Hồng từ nhiều thế kỷ trước để thờ Mẫu Thượng Ngàn và Thần Vệ Quốc cùng các vị anh hùng người dân tộc Tày khao: Hà Đặc, Hà Bổng, Hà Chương giúp nhà Trần trong kháng chiến chống quân Nguyên (1258 - 1288).
Theo Đại Nam nhất thống chí, đền Đông Cuông thờ Cao Quan Đại Vương, đã có công tìm phương thuốc quí để chữa bệnh cho nhân dân. Đến khi mất lại rất linh ứng, giúp các vị tướng lĩnh đánh giặc ngoại xâm bảo vệ biên cương, được nhân dân suy tôn, vua phong là Thần Vệ Quốc.
Tích xưa kể lại, khi giặc Nguyên Mông xâm chiếm nước ta, hưởng ứng lời kêu gọi của vua tôi nhà Trần, tướng quân Hà Đặc, Hà Bổng, Hà Chương đã sát cánh cùng vua quan nhà Trần đánh đuổi giặc Nguyên suốt dọc sông Hồng.
 |
| Màn trình diễn văn nghệ mở màn lễ hội |
Năm 2001, tỉnh Yên Bái xếp hạng đền Đồng Cuông là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, năm 2009 Bộ VH-TT&DL cấp bằng di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Đền Đông Cuông có hai lễ hội chính, mổ trâu trắng vào ngày Mão đầu năm và lễ hội cốm xanh mổ trâu đen vào ngày Mão tháng 9 âm lịch.
Vật tế thần năm nay là một con trâu đực trắng khoảng 5 - 6 tuổi. Trước ngày lễ, trâu được tắm rửa bằng nước đun lá thơm, kỳ cọ sạch sẽ. Vật tế thần phải có dáng hình đẹp đẽ, lông, da, sừng, móng đều trắng, thể hiện sự thanh khiết và tấm lòng thành kính của người dân.
Tục treo cổ trâu lên cây mít có tuổi đời trên 300 năm trước cửa đền, nay được thay bằng kích điện. Sau đó, họ chọc tiết mổ dưới gốc cây mít rồi khiêng cả con cùng chậu tiết vào cúng trong đền. Thầy cúng đọc tế bằng tiếng Tày, đây là ngôi đền duy nhất của Việt Nam cúng bằng tiếng Tày. Lời cúng được dịch nôm na là tri ân Mẫu Thượng Ngàn, Thần Vệ Quốc cùng các thần linh và những người có công với nước phù hộ cho người dân có cuộc sống bình an, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Lễ xong, người dân bắt đầu xả thịt con trâu làm 36 mâm cơm cúng để tiếp tục cúng tế. Cúng xong, 36 mâm cơm cúng được ban cho muôn dân tới hành lễ gọi là thụ lộc của Mẫu.
Lễ hội năm nay có nhiều hoạt động biểu diễn văn nghệ, trình diễn trang phục các dân tộc, trưng bày sản phẩm nông sản, các trò chơi dân gian truyền thống, thu hút hàng ngàn lượt khách.
 |
| Du khách thập phương tới hành lễ tại ngôi đền Đông Cuông |
 |
| Người dân hành lễ tạm thời trong ngôi nhà lợp tôn |
 |
| Dâng lễ lên Mẫu Thượng Ngàn và Thần Vệ Quốc |
 |
| Con trâu trắng là vật tế thần đền Đông Cuông năm 2018 |
