Nông dân bảo vệ môi trường

Giảm thiểu ô nhiễm môi trường không chỉ ở các đô thị mật độ đông dân cư, còn là một trong những tiêu chí phải hoàn thành trong công cuộc xây dựng nông thôn mới.

Trong những năm qua, hoạt động SX nông nghiệp đã đạt những thành tựu đáng khích lệ thì cái giá phải trả chính là chất thải độc hại để lại gánh nặng cho môi trường, làm ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.

Nguyên nhân do ý thức của một số nông dân chưa cao, rác thải chưa phân loại, chất thải vô tư vứt, xả xuống sông rạch. Việc thu gom tiêu hủy khó khăn, nhất là những chai, lọ bao bì đựng thuốc BVTV... tạo gánh nặng cho việc bảo vệ môi trường.

Những con số thật đáng báo động, hằng năm nước ta sử dụng hàng trăm ngàn tấn thuốc BVTV phòng chống dịch hại, bảo vệ mùa màng, trong đó khoảng 7% chất thải, vỏ chai, bao bì đựng thốc BVTV chưa được thu gom tiêu hủy đúng cách.

Phun thuốc BVTV không đúng cách sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe trực tiếp người SX

Chi phí tiêu hủy khoảng 400 tỷ đ/năm, trong đó phí thu gom bao bì, vỏ chai 200 tỷ đ/năm và chi phí tiêu hủy khoảng 200 tỷ đ/năm. Việc sử dụng bón phân hóa học vẫn còn. Nông dân có quan niệm sai lầm rằng bón phân càng nhiều càng tốt lúa. Nhưng hệ lụy bón phân dư thừa rất nguy hại, dễ làm bùng phát dịch bệnh và môi trường đồng ruộng bị hủy hoại.

Có ý kiến cho rằng ĐBSCL thay vì bón phân thừa, bón đúng cách giảm 2 kg/ha, có thể giảm được 3.000 tấn phân/vụ. Mặt khác, với sản lượng lúa hằng năm hơn 22 triệu tấn, tương ứng khoảng 26 triệu tấn rơm, nếu hạn chế đốt đồng, vừa giảm lượng khí cacbon phát thải vừa có thể dùng rơm rạ làm nấm rơm, thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ, chất vi sinh… sẽ mang lại lợi ích kinh tế nhiều hơn.

Trong việc sử dụng thuốc BVTV, từ năm 1992 ngành BVTV thực hiện chương trình IPM đã góp phần giảm sử dụng lượng thuốc BVTV. Trong những năm gần đây Chi cục BVTV các địa phương tích cực phát động thực hiện chương trình 3 giảm 3 tăng, 1 phải  5 giảm.

Đến năm 2012 nhiều xã thực hiện chương trình xây dựng NTM đã xây dựng nhiều cánh đồng sinh thái, đặc biệt với chương trình “Cùng nông dân bảo vệ môi trường”, do Trung tâm BVTV phía Nam và Cty CP BVTV An Giang (AGPPS) phối hợp với Chi cục BVTV các tỉnh thực hiện trên quy mô 22 tỉnh thành phía Nam, qua đó giúp nông dân nâng cao nhận thức, học cách làm bảo vệ môi trường.

Từ tháng 8/2012 đến nay, chương trình “Cùng nông dân bảo vệ môi trường” đã đào tạo kiến thức cho 275 giảng viên. Từ lực lượng nòng cốt này, chương trình tổ chức hơn 3.760 cuộc hội thảo tập huấn cho gần 200.000 nông dân, phổ biến kiến thức sử dụng thuốc BVTV an toàn, bảo vệ sức khỏe cho người sử dụng; đồng thời hướng dẫn cách rửa sạch kỹ bao bì, chai lọ khi pha chế tại ruộng; thu gom bao bì, chai lọ thuốc BVTV sử dụng xong để bỏ vào các hố chứa đúng quy cách và đặt xa khu dân cư.

Kết quả giai đoạn 1, vụ ĐX 2011-2012 ở 13 tỉnh, thành phố ĐBSCL xây dựng 13 mô hình, trên 459 ha, 381 hộ nông dân tham gia thu gom vỏ bao bì thuốc BVTV hơn 1.482 kg. Năng suất lúa bình quân đạt 7,1 tấn/ha (ruộng ngoài mô hình 7 tấn/ha); giá thành 3.150 đồng/kg (so ruộng ngoài mô hình 3.400 đồng/kg); chỉ số tác động môi trường EIQ (Environmental impact quotient) lúc chưa thực hiện từ 331 giảm còn 142 sau khi thực hiện mô hình.

Trong giai đoạn 2, các mô hình tại các tỉnh, thành thu gom 27 tấn thuốc, bao bì thuốc BVTV, trong đó lượng rác thải còn thuốc BVTV bên trong đến 6,8 tấn. Lượng rác thải này đưa đi tiêu hủy tại nhà máy Holcim (Kiên Giang) theo công nghệ châu Âu đạt tiêu chuẩn của Bộ Tài nguyên - Môi trường.

Bên cạnh việc hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV an toàn, đúng cách, nông dân còn áp dụng biện pháp công nghệ sinh thái trồng hoa trên bờ ruộng để hấp dẫn thiên địch, kiểm soát sâu hại trên đồng ruộng. Đến nay tổng diện tích mô hình nhân rộng là 1.467 ha, với hơn 1.888 hộ nông dân thực hiện, trong đó có 110 hồ chứa bao bì thuốc BVTV cho bà con gom chứa vỏ bao bì đựng thuốc sau khi sử dụng.