Môi trường, thức ăn nhiễm độc, con cháu đang phải gánh chịu

Tại sao ngày càng nhiều cặp vợ chồng khỏe mạnh lại không sinh ra được những đứa con khỏe mạnh? NNVN đã tìm gặp một số chuyên gia y tế, nhiều năm nghiên cứu chất lượng dân số.

>> Trẻ sinh non tăng đáng sợ!

* BS Nguyễn Trọng An, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ chăm sóc trẻ em, Bộ LĐ-TBXH: Môi trường, thức ăn nhiễm độc, con cháu đang phải gánh chịu

Tôi từng  hỏi cụ thể một số lãnh đạo bệnh viện tại Hà Nội về thực trạng vô sinh hiện nay thì ai cũng thừa nhận, tình trạng vô sinh của các cặp vợ chồng trẻ đang gia tăng báo động, ngày nào số cặp vợ chồng xếp hàng chữa vô sinh cũng rất dài. Thêm vào đó là tỷ lệ trẻ sinh ra không bình thường cũng tăng cao. Thế nhưng không ai có thể nói chính xác đâu là nguyên nhân của tình trạng trên. Bản thân họ cũng không hiểu nguyên nhân tại sao.

Trước đây chúng ta cứ đổ là bởi phá thai nhiều, thế nhưng bây giờ không phải như vậy. Có thể do việc ăn uống, môi trường đã ảnh hưởng đến tình trạng đó. Còn với những đứa trẻ bị dị tật thì sao? Trước đây chúng ta cứ đổ tất cả do chiến tranh, do chất độc hóa học đã gây ra nhiều đứa trẻ dị tật như thiếu mắt mũi, chân tay và nhiều quái thai khác… Thế nhưng gần đây, cơ quan chức năng lại công bố các chất bảo quản thực phẩm, phẩm màu độc hại được nhà sản xuất đưa vào thức ăn, nước uống, kể cả kem rồi bán rộng rãi trên thị trường. Vì những chất bảo quản này mà cá chết bao ngày vẫn tươi rói; hoa quả hái trên cây nhiều tháng vỏ vẫn xanh mơn mởn… Qua tìm hiểu thì những chất này có thể gây biến đổi gen, rối loạn dị tật dị dạng bẩm sinh, gây ung thư nếu sử dụng trong một thời gian dài. Đặc biệt với bà mẹ trong ba tháng đầu mang thai, những chất độc hại này sẽ ngấm trực tiếp vào những đứa trẻ vô tội đó.

Một nguyên nhân mà chúng ta không thể bỏ qua đó là tình trạng ô nhiễm môi trường ngày một trầm trọng. Đi cùng là các loại kim loại nặng như chì, thạch tín có trong nguồn nước luôn là mối nguy cơ đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người. Có lẽ sẽ không phải là điều ngạc nhiên khi thấy người nông dân dành diện tích trồng rau để ăn riêng, loại bán trồng riêng. Bạn hãy nhìn những luống rau dành để bán mà xem, nó luôn có màu xanh khác thường, tươi rất lâu. Tôi xin khẳng định: những mầm rau đó có rất nhiều chất nguy hại đến sức khỏe.

Với tư cách là cơ quan lên tiếng nhằm bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em, chúng tôi mong muốn sự vào cuộc của các chuyên gia, nhà khoa học, làm rõ sự độc hại của những tác nhân đó như thế nào đối với sức khỏe con người. Và, quan trọng hơn cả từ chính các cặp vợ chồng trẻ cần biết cách phòng ngừa bằng việc sử dụng thực phẩm ăn uống tươi sống, an toàn. Riêng với những nhà sản xuất, cần hiểu rằng, cho chất độc vào thức ăn để kinh doanh thì xã hội, ngay cả chính con cháu họ sẽ là “khách hàng” ăn phải những thứ độc hại vô cùng.

Bên cạnh đó, ngành y tế cần đẩy mạnh việc sàng lọc sơ sinh, sớm phát hiện ra những đứa trẻ không may mắn bị dị tật để sớm có biện pháp can thiệp. Nhiều bậc cha mẹ cũng cần thêm kiến thức để hiểu rằng, sinh ra một đứa con bị bệnh tật thì sẽ khổ cho chính đứa trẻ đó, sau là khổ cho gia đình và xã hội. Cũng cần có thêm văn bản mang tính quy phạm pháp luật để quản lý chặt hơn những người kinh doanh có liên quan đến chất lượng thực phẩm này.

Ông Đỗ Ngọc Tấn (tay phải) tại một buổi tư vấn về bệnh trẻ em

* PGS.TS Đỗ Ngọc Tấn, Vụ trưởng Vụ Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình: Chất lượng dân số ngày càng “có vấn đề”

Về chất lượng dân số, tôi không bình luận sâu mà chỉ đưa một số nghiên cứu đã từng thực hiện. Mới nhất là năm 2010, khi tiến hành thử nghiệm, mở rộng một số mô hình, giải pháp can thiệp góp phần nâng cao chất lượng dân số VN, chúng tôi đã lựa chọn 2 BV là Phụ sản Trung ương và Phụ sản Từ Dũ, TP.HCM để thực hiện Đề án sàng lọc trước sinh và sau sinh. Tại Trung tâm sàng lọc, BV Phụ sản TƯ, thực hiện trên 5.000 thai phụ, phát hiện 3.475 thai phụ (chiếm tỷ lệ 69%) có chỉ số dương tính, nghi ngờ bất thường. Tiếp tục xác định, làm rõ gần 1.800 trường hợp bất thường phát hiện 159 thai nhi bất thường về nhiễm sắc thể, trong đó: Hội chứng Down là 63 trường hợp (39,62%); hội chứng Edward là 30 trường hợp (18,87%); đột biến cấu trúc là 25 trường hợp (16%) và Hội chứng Turner là 24 trường hợp.

Còn tại Trung tâm sàng lọc, BV Từ Dũ đã tiến hành siêu âm cho 5.400 thai phụ, phát hiện những bất thường lớn về cấu trúc thai nhi và phải xử lý gần 1.200 trường hợp; theo dõi và điều trị sau sinh 4.201 trường hợp. Thực hiện xét nghiệm sàng lọc qua Triple Test - double test cho hơn 27.241 trường hợp; phát hiện nguy cơ cao về Trisomy 21 với 1.587 trường hợp; nguy cơ cao về dị tật ống thần kinh là 135 trường hợp; 60 trường hợp có Hội chứng Dowm… Cả hai nơi này đều khẳng định: tỷ lệ thai phụ “có vấn đề” về thai nhi đều tăng rất cao so trước đây.

Đâu là nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên? Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), có 6 yếu tố môi trường tác động đến sức khỏe là ô nhiễm không khí trong nhà; ô nhiễm không khí đô thị; thiếu nước sạch và vệ sinh kém; ngộ độc không chủ đích do hóa chất; các bệnh truyền nhiễm và biến đổi khí hậu. Cũng theo WHO, 80% bệnh tật con người có liên quan đến nước và vệ sinh môi trường, nhất là ô nhiễm nguồn nước là nguyên nhân gây nhiều bệnh như tiêu chảy, lỵ trực khuẩn, thương hàn, viêm gan A, bệnh giun sán. Các bệnh này làm giảm sức đề kháng, thiếu máu, suy dinh dưỡng và có thể gây tử vong (nhất là với trẻ em).

Tôi còn nhớ, cách đây nhiều năm, một nhóm chuyên gia y tế có tham gia khảo sát, nghiên cứu tại khu vực quanh 3 nhà máy nhiệt điện Yên Phụ, Việt Trì và Ninh Bình. Kết quả cho thấy tỷ lệ người dân sống quanh đây mắc các bệnh về đường hô hấp, mắt, tai mũi họng cao hơn các vùng khác. Hay các khu chung cư cũ của Hà Nội, ô nhiễm không khí trong nhà chủ yếu là khí CO và H2S do chất đốt trong quá trình đun nấu, đặc biệt nồng độ các khí này ở các hộ dùng bếp than cao hơn hộ dùng bếp ga. Ngoài ra, chỉ có 2% người dân cho rằng, họ được sống không khí trong lành; 32% không khí bị ô nhiễm; 56,3% không khí bị ô nhiễm khá nặng và xấp xỉ 10% là rất nặng.

Hay số liệu điều tra của Viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường tại một xã ở Hà Nam thì 94,3% trong tổng số 1.928 mẫu giếng khoan có hàm lượng Asen dao động từ 100-500ppb (cao hơn nhiều lần tiêu chuẩn VN và quốc tế, chỉ khoảng 10ppb).