Hơn 20 ngày qua các doanh nghiệp (DN) thu mua tạm trữ lúa gạo vụ ĐX (2011-2012) tại các tỉnh vùng ĐBSCL đạt tiến độ tăng nhanh hơn dự kiến. Tác động từ thị trường tiêu thụ, lúc đầu giá lúa tăng nhẹ, nhưng về sau có lúc giá lúa giảm trở lại. Giá cả dao động làm nông dân lo âu và thương lái dè dặt. Đó là do có tin một vài DN tạm ngưng thu mua vì vượt mức chỉ tiêu kế hoạch tạm trữ.
Anh Nguyễn Thanh Liêm và một nhóm nông dân xã Tân Nhơn Hội, huyện Kế Sách (Sóc Trăng) tỏ vẻ tiếc rẻ: Vào cuối tuần trước lúa IR50404 vừa thu hoạch ra hạt bán tại ruộng, thương lái mua 3.900-4.000 đồng/kg. Nếu phơi khô bán 4.300-4.500 đồng/kg. Lúa trúng xấp xỉ 1 tấn/công (khoảng 10 tấn/ha), nhưng giá bán không được như ý. Đa số bà con làm lúa IR50404 làm xong bán ngay chứ không trữ, vì nghĩ rằng giống lúa này khó tăng cao hơn. Bởi vậy lúa giá thấp vẫn phải bán.
Thế nhưng trong vòng 3 ngày qua giá lúa tăng lên trở lại. Anh Tín, thương lái tại phường Châu Văn Liêm, Ô Môn (Cần Thơ) cho ghe đi mua lúa miệt đồng xa Kế Sách (Sóc Trăng) hay về Hòa Hưng, Giồng Riềng (Kiên Giang), nói: “Hiện nay giá lúa bật lên trở lại. Tại Kế Sách lúa IR50404 giá 4.300 đồng/kg, tại Hòa Hưng lúa thường tại ruộng 5.200 đồng/kg, chở về tới nhà máy 5.300 đồng/kg, tăng 150 đồng/kg”. Trong tình hình giá lúa dao động thất thường và không ổn định, dân thương lái như anh Tín phải thường xuyên nối mạch thông tin với các nhà kho của DN. Song, đa số thương lái đang giảm tốc độ, thu mua theo kiểu dè chừng. Anh Tín lý giải: “Vào lúc mới mở kho mua tạm trữ cung ứng cho DN 200-250 tấn/chuyến, nhưng vì lo ngại giá lúa tăng giảm đột ngột, sợ rủi ro nên mua còn chừng 50-70 tấn/chuyến".
Đến nay tiến độ thu mua lúa, gạo tạm trữ của các DN được ghi nhận tăng nhanh. DN thu mua gạo nguyên liệu là chính và chủ yếu mua từ thương lái. Theo Sở Công thương TP. Cần Thơ, tại Cần Thơ hiện có 12 DN được Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) phân bổ chỉ tiêu tạm trữ 118.000 tấn. Đến nay các DN thu mua được hơn 82.098 tấn, đạt hơn 69,5%, trong đó có 3 DN đã thu mua đạt chỉ tiêu tạm trữ. Các DN còn lại cam kết sẽ thu mua đủ chỉ tiêu trước ngày 30/4. Các DN thu mua lúa trong vùng, không giới hạn phạm vi theo địa bàn từng tỉnh, thành. Do đó bên cạnh 12 DN tại TP. Cần Thơ còn có một số DN khác có trụ sở ngoài thành phố cũng tham gia thu mua tại Cần Thơ hơn 44.300 tấn gạo.
Theo phản ánh từ các DN, thuận lợi trong việc thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và chỉ tiêu phân bổ tạm trữ của VFA là DN được hỗ trợ vốn vay ngân hàng không lãi suất 3 tháng. Hiện nay lượng lúa, gạo nguyên liệu dồi dào. DN có nhiều lựa chọn trong việc thực hiện thu mua tạm trữ theo chỉ tiêu được phân bổ. Tuy nhiên, Sở Công thương TP. Cần Thơ cho rằng: Trên địa bàn thành phố có một số DN vẫn chưa thể tiếp cận với nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.
