Điện ảnh Việt Nam sau đổi mới thiếu những tác phẩm đỉnh cao. Đặc biệt, trong vài năm trở lại đây đang coi nhẹ tính nghệ thuật, tính vấn đề mà chỉ nặng về giải trí. Đó là nhận định của các nhà làm phim về diện mạo điện ảnh Việt Nam những năm gần đây.
Cảnh trong "Cánh đồng hoang"
Đồng tính + gái + hài
Nhận định của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn về điện ảnh Việt Nam giai đoạn này khá u ám. Ông cho biết: “Điện ảnh Việt Nam nhất là giai đoạn gần đây chỉ có 3 đề tài: hài, đồng tính và gái. Các nhà làm phim còn bảo nhau rằng, thiếu ba yếu tố ấy thì đừng có bỏ tiền làm phim. Đó là những yếu tố ăn khách trong thời buổi hiện nay. Tất cả rất thời trang, có thể năm tới lại đổi khác là bạo lực, kinh dị, hay gì đó. Thời trang rất cần nhưng sức sống không thể bằng. Mua vui nhưng sống được bao lâu? Có những bộ phim ăn khách trong dịp tết nhưng trong khoảng 10 ngày Tết rồi không ai nhắc đến nữa. Sống không được một trống canh nữa. Còn “Bao giờ cho đến tháng Mười”, “Cánh đồng hoang”… là những bộ phim mà sau này con cháu mình cũng sẽ xem"...
Đạo diễn Bùi Tuấn Dũng chia sẻ: Vào rạp chiếu phim chỉ thấy khán giả trẻ chủ yếu là “teen” và thế hệ dưới 30 tuổi. Hầu như không thấy trung niên và giới trí thức. Quá đặt nặng tính giải trí nên phim Việt không hấp dẫn được khán giả có nhu cầu thưởng thức nghệ thuật cao.
Nhiều nhà làm phim lo ngại, điện ảnh Việt cũng đang quay lại giai đoạn làm phim “mì ăn liền”. Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng, tính nghiệp dư hóa đang ảnh hưởng đến mạnh đến điện ảnh Việt Nam.
Tuy nhiên, sự tranh luận giữa phim nghệ thuật và phim giải trí chưa bao giờ dứt. Đạo diễn Lê Hoàng cho rằng: “Trong cuộc tranh luận phim thương mại và nghệ thuật, người nghệ sĩ nào cũng mong tác phẩm của mình đạt đến đỉnh cao. Hãy nhìn vào sự phát triển của điện ảnh tư nhân và mừng vì họ phát triển nhanh do được mạnh dạn đầu tư cao, hãy tin vào họ: Phim “Scandal” đầu tư 9,4 tỉ, thu về 26 tỉ và phim “Hotboy nổi loạn” được đầu tư 7 tỉ, đã thu về 19 tỉ. Không có nền điện ảnh nào phát triển nếu không được công chúng trong nước công nhận”.
Tuy nhiên, đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn cho rằng, có bán vé thì những bộ phim ấy cũng chỉ bán được trong dịp Tết, sau khoảng 10 ngày thì chẳng ai nhắc đến bộ phim đó nữa. Như vậy, mua vui được mấy trống canh, điều đó có làm nên diện mạo nền điện ảnh đổi mới?
Nhìn lại để đi lên
Thế giới chỉ biết đến điện ảnh Việt Nam thời kỳ chiến tranh và sau đổi mới thì chỉ vài bộ phim được nhắc đến. TS. Aruna Vasudev, Chủ tịch Mạng lưới phát triển Điện ảnh châu Á (Netpac), đã dành những lời ngợi ca điện ảnh Việt Nam, bằng những ấn tượng và xúc động mạnh mẽ khi xem các phim làm về chiến tranh như “Cánh đồng hoang” dù bà đã xem cách đây 20 năm: “Tôi được biết đến những bộ phim Việt Nam về chiến tranh vô cùng xúc động như “Cánh đồng hoang”. Tôi xem cách đây 20 năm vẫn còn nguyên xúc động nhất là hình ảnh người phụ nữ trẻ quá đau khổ tuyệt vọng khi chồng bị máy bay bắn chết...
Tôi nghĩ LHP Quốc tế Hà Nội không gặp bất cứ khó khăn nào trong việc lôi kéo khán giả đến với điện ảnh. Năm 1994, có 3 phim lớn sản xuất tại Pháp về Việt Nam tham dự nhiều LHP quốc tế là “Đông Dương”, “Điện Biên Phủ”, “Người tình” thu hút nhiều khán giả Pháp nhất cho đến thời điểm đó. Đây là một dấu mốc đặc biệt. Tôi cũng nhớ đến “Thương nhớ đồng quê” của Đặng Nhật Minh khi nông dân phải đối mặt với quá trình đổi mới, rồi “Cô gái trên sông”... Những phim kể về nhiều điều trong quá khứ, về sự phát triển vượt lên của Việt Nam. Tôi hy vọng những người trẻ không chạy theo yếu tố thị trường, giải trí mà tiếp tục làm phim như thế hệ đi trước đã làm”.
Quan điểm này cũng được bà Heneriko Jeannette Paulson, Chủ tịch diễn đàn Điện ảnh châu Á- Thái Bình Dương, nguyên giám đốc LHP Quốc tế Hawai đồng tình. Bà Heneriko Jeannette Paulson nhắc đến các bộ phim Việt Nam tiêu biểu, quay ít cảnh, thoại ít nhưng thể hiện nội tâm từ ánh mắt, dáng đi, làm xúc động người xem như: “Mê thảo thời vang bóng”, “Chiến thắng Điện Biên Phủ”, “Cánh đồng hoang”, “Bao giờ cho đến tháng Mười”... với những tên tuổi Đặng Nhật Minh, Bùi Đình Hạc... làm nên những dấu son trên bản đồ điện ảnh Việt Nam.
Đại diện đến từ nền điện ảnh Thái Lan, quốc gia có nhiều tương đồng trong nền điện ảnh với Việt Nam, thì chia sẻ; “Cũng có thời điểm tưởng như điện ảnh Thái Lan đã chết. Chúng tôi vực dậy bằng cách làm những bộ phim Hàn Quốc phiên bản Thái. Tuy nhiên, đó chỉ là giai đoạn chúng tôi duy trì sự tồn tại của mình. Để phát triển, chúng ta phải nhìn ra thế mạnh của mình là gì để khai thác. Theo tôi, các bạn nên phát huy thế mạnh của mình. Điện ảnh Việt Nam trước đây rất đẹp, nên thơ. Các bạn nên làm những bộ phim như thế”.
| Trong khuôn khổ LHP Quốc tế Hà Nội lần thứ II- 2012 (HANIFF), Hội thảo quốc tế “Điện ảnh Việt Nam thời kỳ đổi mới” đã được Cục Điện ảnh tổ chức với mục đích nhìn nhận những bước phát triển, những nét đặc trưng của phim Việt Nam từ khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới (cuối năm 1986 đến nay); đánh giá những thành tựu và hạn chế của điện ảnh Việt Nam trong hơn 20 năm qua. Hội thảo đã thu hút sự tham gia đóng góp ý kiến của các nhà làm phim trong nước và các nhà làm phim đến từ các nền điện ảnh Hàn Quốc, Thái Lan, Pháp… tập trung vào các chủ đề: Điện ảnh Việt Nam thời kỳ đầu đổi mới; Điện ảnh việt Nam mở rộng xã hội hóa và hội nhập quốc tế từ năm 2000 đến nay và Kinh nghiệm phát triển điện ảnh của một số nước châu Á. |
