1. Nguồn gốc
Có 2 loại tỏi: Tỏi ta và tỏi tây. Tỏi ta (Allium sativum L.) là cây trồng lấy củ làm gia vị và làm thuốc, họ hành tỏi (Laliaceae spp.). Nguồn gốc ở miền Tây châu Á, được trồng cách đây 2.000 năm. Các dạng hoang dại hiện còn tìm thấy ở Apganixtan, Iran, nơi có nắng nhiều, độ ẩm không khí thấp, biên độ nhiệt độ ngày đêm và giữa các mùa chênh lệch nhau rõ rệt.
2. Giống tỏi
Các giống tỏi địa phương có tỏi gié, tỏi trâu, trồng nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Các tỉnh duyên hải miền Trung có trồng giống tỏi nhập nội, củ to gọi là tỏi tây (nhóm Alliumporrum L.). Ở các vùng tỏi chuyên canh như Hải Dương, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Ninh, Bắc Giang… nông dân thường trồng 2 giống tỏi nhập khẩu từ Trung Quốc là tỏi trắng và tỏi tía.
* Tỏi trắng có đặc điểm lá xanh đậm, to bản, củ to. Đường kính củ đạt tới 4-4,5 cm. Khi thu hoạch vỏ lụa củ màu trắng. Giống tỏi này có khả năng bảo quản kém, hay bị óp.
* Tỏi tía, lá dày, cứng, màu lá xanh nhạt. Củ chắc và cay hơn tỏi trắng. Dọc thân gần củ có màu tía. Khi thu hoạch có màu trắng ngà. Mỗi củ có 10 - 11 nhánh. Đường kính củ 3,5 - 4 cm. Giống này được trồng nhiều hơn tỏi trắng.
Năng suất của 2 giống tỏi trên đạt trung bình 8-10 tấn củ khô/ha (300 - 400 kg/sào Bắc bộ).
3. Kỹ thuật trồng
3.1. Thời vụ
Ở đồng bằng sông Hồng, tỏi nằm trong công thức luân canh giữa 2 vụ lúa nên thời vụ thích hợp để trồng là 25/9 - 5/10, thu hoạch 30/1 - 5/2 vẫn đảm bảo đủ thời gia sinh trưởng và không ảnh hưởng đến thời vụ của lúa.
Tuy nhiên, vì không có thời gian cho đất nghỉ nên việc làm đất phải tính toán từ chọn ruộng trồng đến chủ động chế độ nước cho lúa. Nếu để tỏi giống với thời gian sinh trưởng trên 140 ngày, tỏi phải trồng trên đất bãi ven sông, không cấy lúa xuân.
Ở khu vực miền Trung, tỏi trồng vào tháng 9 - 10, thu hoạch củ vào tháng 1 - 2.
3.2. Làm đất, trồng củ
Đất trồng tỏi chọn chân vàn cao, dễ thoát nước sau khi gặt xong lúa mùa sớm, làm đất kỹ và lên luống ngay để tránh gặp mưa muộn. Luống rộng 1,2 - 1,5 m, rãnh 0,3 m. Sau khi lên luống, rạch hàng bón phân. Mỗi luống trồng 5 - 6 hàng, khoảng cách hàng 20 cm.
Đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) là vùng trồng tỏi nổi tiếng của nước ta, do luân canh nhiều vụ/năm nên đất nhanh hết dinh dưỡng, phải thay đất mới. Muốn SX, nông dân phải bồi lên trên 1 lớp đất thịt dày khoảng 2 cm. Sau khi đầm chặt lớp đất thịt, tiếp tục rải lên 1 lớp phân chuồng, sau đó phả lên 1 lớp cát được lấy từ biển cũng dày khoảng 2 cm rồi mới trồng tỏi.
Lớp đất thịt có nhiệm vụ nuôi bộ rễ và bổ sung cho cây tỏi một số vi lượng. Còn lớp cát đá vôi được lấy từ biển trộn lẫn san hô vỡ vụn ở trên mặt tạo độ xốp giúp cho củ tỏi phát triển, nở to.
Tỏi giống chọn những nhánh từ củ chắc, khối lượng củ 12 - 15 gr, có 10 - 12 nhánh. Mỗi ha cần 1 tấn tỏi giống (37 kg/sào Bắc bộ), khoảng cách trồng mỗi nhánh 8 -10 cm, ấn sâu xuống đất 2/3 nhánh tỏi, phủ đất nhỏ lên trên. Sau khi trồng, dùng rơm rạ băm nhỏ phủ một lớp dày 5 cm để giữ ẩm và hạn chế cỏ mọc
3.3. Bón phân NPK-S Lâm Thao
* Tính theo một sào Bắc bộ là 360 m2
+ Bón lót: Phân chuồng 700 - 800 kg (nếu đất chua bón thêm 20 kg vôi bột).
NPK-S 5.10.3-8 bón 24 - 26 kg
+ Bón thúc 1 sau trồng 14 - 21 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 7 - 8 kg.
+ Bón thúc 2 sau đợt 1 khoảng 20 - 25 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 7 - 8 kg.
+ Bón thúc 3 sau đợt 2 khoảng 15 - 20 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 7-8 kg.
* Tính cho 1 ha:
+ Bón lót, rải đều theo hàng và trộn kỹ: Phân chuồng 15.000 -20.000 kg (nếu đất chua bón thêm 500 kg vôi bột).
NPK-S 5.10.3-8 bón 660 - 720 kg.
+ Bón thúc 1 sau trồng 14-21 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 190-220 kg.
+ Bón thúc 2 sau đợt 1 khoảng 20 - 25 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 190 - 220 kg.
+ Bón thúc 3 sau đợt 2 khoảng 15 - 20 ngày:
NPK-S 12.5.10-14 bón 190 - 220 kg.
3.4. Chăm sóc
Tưới nước đều đến khi cây mọc và khi có 3 - 4 lá thật thì tưới nước rành, thấm lên dần. Cả thời gian sinh trưởng tưới 4 - 5 lần. Trước mỗi lần tưới rãnh nên kết hợp bón thúc phân NPK-S Lâm Thao 12.5.10-8.
Cây tỏi thường bị các bệnh như: bệnh sương mai (Peronospora destructor Unger), bệnh than đen (Urocystis cepula Porost). Cần sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật đã được cho phép đối với từng bệnh.
Củ thương phẩm thu hoạch sau khi trồng 125 - 130 ngày lúc lá đã già, gần khô.
Chúc bà con nông dân đạt nhiều thành công trong vụ trồng tỏi sắp tới khi sử dụng phân NPK-S Lâm Thao.
![Nghề đón 'lộc trời': [Bài 3] Thời cơ cho vùng nắng gió](https://t.ex-cdn.com/nongnghiep.vn/resize/410x230/files/nghienmx/2024/04/18/2947-img_6718-142426_222.jpg)
