Phát triển thanh long bền vững

Thanh long là một trong 11 loại cây ăn quả có lợi thế cạnh tranh ở nước ta. Ngành nông nghiệp và các địa phương phải có chiến lược phát triển cây thanh long lâu dài, làm tốt quy hoạch và tổ chức SX ", đó là chỉ đạo của Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Quốc Doanh tại hội nghị “SX và phát triển thị trường thanh long bền vững” vừa tổ chức tại Bình Thuận.

Theo Cục Chế biến Nông lâm thủy sản & nghề muối, diện tích trồng thanh long cả nước hiện nay đạt 28.700 ha, với sản lượng ước 520.000 tấn/năm, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Bình Thuận, Tiền Giang và Long An.

Thanh long VN đã xuất khẩu tới 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ngoài các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Thái Lan, Hà Lan, Malaysia... thanh long VN đã từng bước xâm nhập thị trường như New Zealand, Úc, Chi Lê, Ấn Độ. Kim ngạch XK thanh long năm 2013 chiếm 61,4% trong tổng số 307 triệu USD kim ngạch XK trái cây tươi của cả nước.

Bình Thuận là tỉnh SX thanh long lớn nhất với diện tích trên 21.000 ha, tổng sản lượng khoảng 400.000 tấn, chiếm hơn 71% diện tích thanh long toàn quốc.

Bình Thuận cũng là địa phương đẩy mạnh SX thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP với diện tích năm 2013 đạt trên 7.300 ha. Các tỉnh Tiền Giang, Long An đang triển khai xây dựng được các mô hình SX thanh long VietGAP, tuy nhiên quy mô còn nhỏ lẻ.

Trong thời gian qua, các địa phương trên đã quy hoạch vùng SX thanh long trên địa bàn. Bộ NN-PTNT cũng ban hành quyết định về việc phê duyệt quy hoạch vùng cây ăn quả chủ lực trồng tập trung và định hướng rải vụ một số cây ăn quả ở Nam bộ đến năm 2020, trong đó xác định diện tích thanh long toàn vùng đến năm 2020 đạt 24.800 ha.

Tuy nhiên, do hiệu quả của loại cây này mà nhiều vùng người nông dân tự phát chuyển đổi đất lúa sang trồng thanh long đã phá vỡ quy hoạch chung khiến diện tích thanh long tăng nhanh nhất là tỉnh Bình Thuận.

Hậu quả của việc phát triển ồ ạt thanh long là tình trạng thiếu điện, nước tưới cho SX; tình hình sâu bệnh hại thanh long phức tạp, nhiều nhất là bệnh đốm trắng ảnh hưởng đến năng suất chất lượng quả; một số thị trường nhập khẩu thanh long đã áp dụng các rào cản về kiểm dịch thực vật...

Ông Nguyễn Văn Hòa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam cho biết: "Để cây thanh long phát triển bền vững theo hướng chất lượng và có sức cạnh tranh cao thì cần phải đa dạng giống, chủng loại, màu sắc, nghiên cứu về phân bón, sử dụng hiệu quả nước tưới, thiết kế vườn trồng mới để tăng năng suất và chất lượng quả, xử lý bệnh đốm trắng dứt điểm, đồng thời kéo dài thời gian bảo quản trái...".

Ông Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết: "Trên cơ sở quy hoạch chung của Bộ NN-PTNT, các địa phương cần tiếp tục rà soát quy hoạch thanh long trồng tập trung trên địa bàn, xác định cụ thể diện tích phân bổ đến xã, thị trấn. Đồng thời gắn SX, thu mua, sơ chế, chế biến, bảo quản và tiêu thụ. Tăng cường quản lý chỉ đạo phát triển thanh long theo đúng quy hoạch, không phát triển tràn lan theo phong trào.

Đặc biệt, thanh long trái vụ là một trong những lợi thế của người trồng, vì vậy, các địa phương cần có sự phối hợp, thống nhất để định hướng SX rải vụ đạt hiệu quả cao. Quan tâm đầu tư, khuyến khích DN đầu tư cơ sở chế biến, đóng gói đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Đầu tư xây dựng các kho lạnh bảo quản, nhà máy xử lý nhiệt và chiếu xạ để đáp ứng yêu cầu của thị trường".