Vi rút Đengue xâm nhập vào cơ thể người qua trung gian truyền bệnh là Aedes aegypti. Đây là một loại muỗi vằn sống ở vùng nước đọng xung quanh nhà, nơi treo quần áo đã mặc có mùi mồ hôi người. Đặc biệt quần áo có màu tối sẫm.
Muỗi sinh sản và trưởng thành qua 4 giai đoạn: Trứng, ấu trùng, bọ gậy và muỗi trưởng thành. Chu kỳ sinh sản dài chừng 2 tuần. Muỗi cái tuổi thọ khoảng 4 đến 5 tuần. Muỗi đực chết sớm hơn. Muỗi cái có bộ phận ở miệng dùng để chích hút máu. Trái lại muỗi đực không chích hút máu được, chỉ sống nhờ những chất hút được từ cây cỏ. Muỗi cái hút máu người để nuôi trứng và phát triển.
Vi rút từ người bệnh sang người lành qua vết muỗi cái đốt. Sau khi nhiễm vi rút từ 4 đến 7 ngày, người bệnh bắt đầu có các triệu chứng:
Sốt cao đột ngột kèm theo đắng miệng, chán ăn, ói mửa, nhức đầu, đau hai bên hốc mắt, đau cơ, đau khắp toàn thân. Sốt cao liên tục kéo dài, nếu dùng thuốc hạ sốt thì chỉ vài giờ sau lại sốt trở lại. Sốt cao liên tục kéo dài, co giật trong sốt cao cũng có thể xảy ra.
Xuất huyết: Dấu hiệu xuất huyết dưới da có thể nhìn thấy ở mặt trước hai cẳng chân, hai tay, bụng và hai bên hông, nách và mặt. Xuất huyết tiêu hoa và nôn ra máu, đi tiêu ra máu có thể gặp ở trong các thể nặng.
Nếu sốt xuất huyết thể không sốc, diễn tiến nhẹ, bệnh tự khỏi sau 7 ngày, sốt giảm, mạch và HA ổn định dần, tiên lượng khá dần, trẻ ăn ngon và sức khỏe phục hồi dần.
Xử lý khi trẻ bị sốt:
Khi trẻ sốt trên 38,5oC thì hạ sốt bằng cho uống Paracetamol từ 10mg đến 15mg/kg cân nặng trong 24h. Nên trữ sẵn Paracetamol loại viên 100mg dùng cho trẻ em.
Nếu bé nặng 4kg đến 6kg thì cho uống từ 1/3 viên đến ½ viên. Nếu bé nặng từ 7 đến 14kg thì cho uống một viên. Nếu nặng từ 15 đến 20kg thì cho uống 2 viên.
Ngoài hạ sốt bằng Paracetamol, trẻ cần được lau mát bằng nước ấm, với nhiệt độ như pha để tắm. Sau khi cởi bỏ quần áo trẻ ra, nhúng khăn mềm vào nước ấm, vắt nhẹ cho bớt nước và lau khắp người trẻ. Nên bắt đầu lau từ mặt, lau xuống cổ, ngực bụng và tay chân, lau chậm và thật nhẹ nhàng. Mỗi vị trí lau từ 3 đến 4 lượt. Chú ý khi lau cho trẻ tuyệt đối không nên mở quạt để tránh trẻ bị mất nhiệt và rét run.
Điều trị sốt xuất huyết bằng y học cổ truyền:
a) Thể sốt cao có chảy máu:
Triệu chứng: Sốt cao, đau mình mẩy, nhức ổ mắt, mắt đỏ. Chân tay có điểm xuất huyết. Chảy máu cam, khát nước, có lúc nôn. Có hạch ở nách, khủy tay. Mạch phù, sác, hồng đại.
Phép chữa: Thanh nhiệt giải độc, cầm máu.
Bài thuốc: Lá tre, hạ khô thảo, cỏ nhọ nồi, rễ cỏ tranh, râu ngô, trắc bá diệp, hòe hoa, hoàng cầm, chi tứ. Mỗi vị 20g. Riêng chi tử và hoàng cầm mỗi vị 10g. Nếu khát thêm huyền sâm, sinh địa mỗi vị 10g. Uống 2 ngày 1 thang.
b) Thể HA tụt
Triệu chứng: Đang sốt cao hoặc đã giảm sốt, nhiệt độ hạ thấp đột ngột, huyết áp tụt, mạch nhanh, người mệt mỏi, vã mồ hôi, chất lưỡi đỏ, mạch trầm, tế, sác.
Phương pháp chữa: Bổ khí, sinh tân dịch.
Bài thuốc: Sinh mạch thang gia giảm
Nhân sâm: 10g, mạch môn: 10g, mẫu lệ nung: 20g, thục địa: 15g, đẳng sâm: 15g, ngũ vị tử: 10g, long cốt: 20g, phụ tử chế: 12g, bạch truật: 15g.
Châm cứu:
Châm bổ huyệt: Quan nguyên, khí hải, nội quan, túc tam lý.
Phòng bệnh sốt xuất huyết:
Trước tiên cần áp dụng các biện pháp cổ điển: Tuyệt đối tránh không để muỗi đốt bằng cách ngủ màn. Thoa các loại thuốc chống muỗi. Không treo quần áo bẩn có mùi mồ hôi người vào chỗ cho muỗi ẩn, nhất là quần áo có màu sẫm.
Dọn sạch các vũng nước, các vật phế thải chứa nước xung quanh nhà để muỗi không có chỗ đẻ trứng. Phát quang bụi rậm, vệ sinh môi trường, là biện pháp tốt nhất hạn chế không cho muỗi sinh sản.
