| Hotline: 0983.970.780

Quản lý nước trong canh tác lúa ứng phó hạn, mặn

Thứ Tư 29/03/2017 , 13:45 (GMT+7)

Áp dụng gói kỹ thuật “1 phải 5 giảm” kết hợp tưới nước theo phương pháp ngập khô xen kẽ trong canh tác lúa là cách mà người dân vùng ĐBSCL sử dụng để ứng phó với biến đổi khí hậu như hiện nay.

Bản đồ xâm nhập mặn vùng ĐB SCL (Nguồn: Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam)

Là một trong những vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp, song ĐBSCL lại đang phải đối mặt với những hiện tượng cực đoan của thời tiết: Từ cuối năm 2014, do tác động của hiện tượng El Nino mạnh, kéo dài nhất trong lịch khiến nền nhiệt độ tăng cao, thiếu hụt lượng mưa. Năm 2015, mùa mưa đến muộn nhưng lại kết thúc sớm dẫn đến tổng lượng mưa thiếu hụt so với các năm, những tháng đầu năm 2016 dòng chảy từ sông Mê Kông suy giảm đã khiến xâm nhập mặn sớm và sâu nhất xảy ra tại ĐBSCL.

Điều đáng nói, tình trạng này diễn ra hết sức bất thường: Vĩnh Long là tỉnh không giáp biển, luôn đầy ắp nước ngọt quanh năm nước cũng chuyển mặn từ sớm khiến cây khô, lúa chết. TP Cần Thơ dù cách cửa biển tới gần 100km nhưng cũng bị nước mặn xâm lấn…

Trước tình hình này, bên cạnh việc theo dõi sát sao diễn biến thời tiết, thực hiện cơ cấu lại mùa vụ, chuyển đổi giống cấy trồng, nạo vét kênh mương…nông dân tại ĐBSCL đã bắt tay vào ứng dụng nhiều biện pháp canh tác lúa thông minh và sử dụng tiết kiệm nguồn nước tưới dưới sự hướng dẫn của cán bộ khuyến nông.

Th.S Lê Quốc Cường, Giám đốc Trung tâm BVTV phía Nam nhấn mạnh: “Chúng ta đang phải đối mặt với tình hình biến đổi khí hậu diễn ra phức tạp, vì thế tiết kiệm nước rất quan trọng. Nước không phải là tài nguyên vô tận như trước đây chúng ta vẫn nghĩ”.

Bộ NN-PTNT Việt Nam đã sử dụng 3,04 triệu USD tương đương 62,907 tỷ đồng để thực hiện Chương trình IPM trên cây lúa tại 7 tỉnh trọng điểm sản xuất nông nghiệp ĐBSCL: An Giang, Hậu Giang, Kiên Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau. Mục tiêu chương trình nhằm giảm bớt 50% lượng thuốc trừ sâu và giảm 10% lượng phân bón sử dụng trên đồng ruộng vào năm 2016 gắn với xây dựng hệ canh tác bền vững, bảo vệ môi sinh, môi trường.

Cây lúa cần nhiều nước để duy trì sự sinh trưởng, phát triển nhưng không đồng nghĩa với việc lúc nào cũng cần giữ cho lúa ngập trong nước. Ruộng lúa bị ngập nước quá lâu sẽ làm tăng lượng phát thải khí nhà kính, tạo điều kiện phát tán ốc bươu vàng, mầm bệnh và cỏ dại. Đặc biệt, còn gây lãng phí nguồn nước trước tình trạng hạn mặn đang đe dọa đến hoạt động sản xuất.

Ông Nguyễn Văn Hải là một trong những nông dân vùng ĐBSCL đã áp dụng phương pháp sạ thưa gần 3 năm nay trong canh tác lúa, không chỉ giảm thất thoát nước mà còn giảm lượng phân bón, thuốc hóa học… Bên cạnh đó, anh Hải đã áp dụng kỹ thuật tưới ướt khô xen kẽ theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông, vừa quản lý tốt sâu bệnh, vừa tiết kiệm nguồn nước ngọt trước tình trạng hạn mặn diễn biến phức tạp như hiện nay. Không chỉ ông Hải, nhiều nông dân khác tại vùng ĐBSCL cũng áp dụng kỹ thuật này.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, tưới ướt khô xen kẽ được người nông dân hưởng ứng bởi đây là phương pháp đơn giản, tiết kiệm nước tưới, hạn chế đổ ngã, nâng cao năng suất và sản lượng lúa. Nông dân chỉ cần nắm vững cách quản lý nước theo các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây lúa, biết cách sử dụng ống đo mực nước là có thể làm được.

Cụ thể, để đo lượng nước trong ruộng, bà con chỉ cần dùng ống nhựa có chiều dài 30cm, đường kính 15cm, đục lỗ phần 20cm dưới mặt đất và bên trong ống có chia vạch 5cm cách đều nhau để theo dõi mặt nước. Ống nước đặt vuông góc với mặt ruộng, dùng tay ấn xuống 20cm dưới mặt ruộng, loại bỏ phần đất trong ống để theo dõi mức nước trong ống.

Trong bối cảnh hạn mặn xâm nhập như hiện nay, một ruộng lúa tiết kiệm nước sẽ cứu thêm nhiều ruộng khác. Chính vì thế, việc bà con nông dân ĐBSCL cần đẩy mạnh hơn nữa các biện pháp quản lý nước, sao cho nguồn nước được sử dụng tiết kiệm mà vẫn mang lại năng suất cao.

Theo số liệu từ Tổng cục Thủy lợi, từ cuối năm 2015 đến nay nhiều diện tích cây trồng tại ĐBSCL bị ảnh hưởng. Vụ thu đông năm 2015, có khoảng 90.000ha lúa bị ảnh hưởng đến năng suất, trong đó thiệt hại nặng khoảng 50.000 ha. Vụ đông xuân 2015 - 2016, có 104.000ha lúa bị ảnh hưởng nặng đến năng suất (chiếm 11% diện tích gieo trồng 8 tỉnh ven biển đang bị ảnh hưởng nặng của xâm nhập mặn)…

+ PGS.TS Mai Thành Phụng, nguyên Trưởng Bộ phận thường trực phía Nam, Trung tâm KNQG:

09-15-50_nh-2-bi-6-ts-mi-thnh-phung
 

Cây lúa mà bà con nông dân đang canh tác là lúa nước. Nhưng điều đó không có nghĩa là lúa phải ngập nước trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển. Tùy vào từng giai đoạn, cây lúa sẽ cần nhiều nước hoặc chỉ cần đủ độ ẩm cần thiết.

+ Ông Nguyễn Văn Hải, nông dân ĐBSCL:

09-15-50_nh-3-bi-6
 

Tôi áp dụng mô hình 1 phải 5 giảm, tiến hành sạ thưa khoảng 3 năm nay. Gia đình cũng được cán bộ hướng dẫn tưới nước tiết kiệm bằng phương pháp ướt khô xen kẽ nên tiết kiệm được nguồn nước tưới. Tôi thấy mang lại nhiều lợi ích, chi phí đỡ hơn so với trước kia mà năng suất có khi cao hơn những năm trước.

 

(Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong)

Xem thêm
Giá heo nhích kích thích người nuôi tái đàn

Sau thời gian dài duy trì ở mức thấp, từ đầu năm 2024 đến nay, giá heo ở Bình Định không ngừng tăng, hiện ở mức 51.000đ/kg, người chăn nuôi hồ hởi tái đàn…

Quảng Ninh có vùng an toàn dịch bệnh cúm gia cầm đầu tiên

Tháng 1/2024, xã Quảng Tân, huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh được Sở NN-PTNT cấp giấy chứng nhận vùng an toàn dịch bệnh đối với bệnh cúm gia cầm.

Gượng dậy từ gian khó

GIA LAI Trong giai đoạn ngành mía đường lao đao, giá mía giảm mạnh, nông dân quay lưng với cây mía, số nhà máy đường và diện tích mía nguyên liệu cả nước giảm đến một nửa…