Quản lý rủi ro thiên tai: Quan trọng là nâng cao nhận thức của nhân dân

Biến đổi khí hậu, bão lũ… gây nhiều thiệt hại về người và tài sản

Tại tỉnh Bến Tre, nơi thường xuyên phải chịu ảnh hưởng lớn của thiên tai, bão lũ, sạt lở, hạn hán và nhiễm mặn, theo số liệu chính thức của Ngân hàng thế giới (WB), trong vòng hơn một thập kỷ qua (từ 1995 -2008), thiên tai đã cướp đi của tỉnh này mạng sống của 124 người, làm bị thương 731 người, phá nát gần 130.000 nhà dân, tổng thiệt hại về vật chất khoảng 4.613 tỷ đồng.

Ngoài ra, thảm họa trên làm gia tăng sự phân hoá mức sống dân cư, làm cản trở và làm chậm quá trình xoá đói giảm nghèo ở những vùng thường xuyên phải đối mặt, khiến nhiều hộ gia đình vừa thoát khỏi cảnh nghèo đói lại bị tái nghèo. Thiên tai còn làm ảnh hưởng đến phát triển giáo dục, phá hoại cơ sở hạ tầng giáo dục, gián đoạn thời gian đến trường của học sinh, đặc biệt là ảnh hưởng trầm trọng đến môi trường sức khoẻ cộng đồng.

Do vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng thiên tai nhiều nhất trên thế giới. Theo Tổng cục Thống kê, mỗi năm thiên tai đã gây thiệt hại tương đương 1,5%GDP, làm chết và bị thương hàng trăm người. Đặc biệt, chuyên gia trong lĩnh vực này dự báo, Việt Nam sẽ là một trong số những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất của sự biến đổi khí hậu toàn cầu. Thực tế diễn biến thời tiết và thiên tai những năm gần đây đã cho thấy dự báo trên là hoàn toàn có cơ sở, khi hạn hán ngày càng nghiêm trọng, nắng nóng gay gắt và kéo dài trên diện rộng; tình trạng nước mặn xâm nhập ngày càng sâu vào đất liền; mưa lũ gây úng ngập tại nhiều địa phương; mỗi năm hàng chục cơn bão mạnh đổ bộ vào đất liền...

Nhận thức được điều này, chiến dịch truyền thông về quản lý rủi ro thiên tai được chương trình Thông tin, Nhận thức và Giáo dục (TT,NT&GD) do Bộ NN-PTNT phối hợp với WB thực hiện thí điểm tại nhiều tỉnh vùng ĐBSCL, Thừa Thiên Huế đã đem lại hiệu quả thiết thực. Theo bà Huỳnh Thị Trúc, điều phối viên của dự án tại tỉnh Bến Tre, chương trình thực hiện tại tỉnh từ năm 2007 tại các huyện Ba Tri, Chợ Lách đã tổ chức 53 lớp tập huấn về phòng chống giảm nhẹ thiên tai, lập “kế hoạch làng xa an toàn” cho cộng đồng, thu hút 6.500 lượt người tham gia, chủ yếu là đồng bào dân tộc. Từ những nỗ lực tuyên truyền, dự án đã là thay đổi cơ bản nhận thức người dân như khắc phục thái độ chủ quan không chịu sơ tán trước nguy cơ bão lớn, chủ động neo chằng nhà cửa, tích trữ lương thực, thuốc men; theo dõi sát sao dự báo thời tiết...

Thông qua đó, các cấp chính quyền địa phương đã thực sự vào cuộc, lê kế hoạch chi tiết ứng phó rủi ro thiên tai. Lập kế hoạch “quản lý rủi ro thiên tai” cấp tỉnh huy động tất cả các cấp ngành vào cuộc; hỗ trợ xây đê biển Ba Tri ngăn ngừa nước biển, thuỷ triều tàn phá nhằm bảo vệ cho 41.157 người dân cùng 10.728 ha đất canh tác. Sau 4 năm thực hiện dự án, Bế Tre đã cơ bản chủ động đối phó được thiên tai, không còn xảy ra những thiệt hại nghiêm trọng do chủ quan, bất cẩn. Hiệu quả từ những hoạt động trên càng khẳng định nội dung Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng”, bà Trúc chia sẻ.

Hiện Bộ NN&PTNT đã xây dựng đề án chiến lược phòng chống và giảm nhẹ thiên tai toàn quốc kéo dài từ 2011-2016. Mục tiêu truyền thông được đề án xem là yếu tố quan trọng trong vận động, thay đổi nhận thức người dân.