Loạt bài "Nhức nhối làng quê" đã chỉ ra nhiều loại tội phạm mới, nguy hiểm ở những vùng nông thôn, gây hoang mang cho người dân. Vì sao lại xảy ra điều đó? Một số ý kiến sau đây sẽ phần nào cắt nghĩa thực trạng trên.
Ông Ngô Thế Tiến, giảng viên Học viện Pháp lý, Thẩm phán TAND TPHCM: Lơ là việc "trồng người"
Ngày xưa tội phạm chủ yếu về lĩnh vực an ninh chính trị và chỉ có một nhóm, một thành phần xã hội thực hiện. Bây giờ, tội phạm đã lan rộng ra mọi giới, mọi tầng lớp trong tất cả lĩnh vực, từ kinh tế, văn hóa đến chính trị, xã hội… Người có hoặc không có chức vụ, nghèo hay giàu, có học hay thất học…, tất cả đều có thể phạm tội. Nguyên nhân từ đâu? Theo tôi thì bởi vì chúng ta đang đánh mất giá trị xã hội, quên đi một giai đoạn giáo dục nhân cách. Lâu nay chúng ta cứ mải mê kiếm cho nhiều tiền mà lơ là chuyện “trồng người”, một thứ không chỉ là “vàng ròng”, là kim cương, mà là vô giá. Vàng, kim cương chỉ là vật chất, dù đắt tiền đến đâu thì cũng có giá, làm sao có thể ví với con người?
"Trồng một, gặt một, ấy là lúa. Trồng một, gặt mười, ấy là cây. Trồng một, gặt trăm, ấy là người". Câu nói này đã có cách đây hơn 2000 năm, như Bác Hồ nói: “Vì lợi ích trăm năm trồng người”, nhưng đến giờ, chúng ta không hiểu hoặc cố tình không hiểu, không làm. Đây là hệ quả tất yếu của việc tội phạm gia tăng.
Giải pháp cấp bách bây giờ là phải tìm lại những giá trị xã hội đã bị mất, để trang bị cho những thế hệ tiếp theo. Phải làm sao để cha mẹ, thầy cô và người lớn nói chung là những tấm gương, những thần tượng xung quanh chúng để chúng noi theo. Hàng ngày, chúng được tiếp xúc với những tấm gương như thế thì chúng muốn hư cũng khó.
Ông Trần Ngọc Hồng, giảng viên Trường ĐHKHXHNV TPHCM: Vật chất đang thống trị
Pháp luật của chúng ta rất chặt chẽ nhưng ngược lại rất…lỏng lẻo. Nghe có vẻ mâu thuẫn nhưng thực tế, pháp luật của chúng ta hiện nay là con kiến không thể chui qua lỗ kim, nhưng con voi lại có thể lọt. Kỷ cương, phép nước, ở một góc độ nào đó, đang bị xem thường. Người ta có thể dùng tiền để mua mọi thứ. Đơn cử như tình trạng tiêu cực trong giới CSGT, đây là tình trạng phổ biến, xảy ra từ lâu, người dân ai cũng biết, báo chí đã tốn biết bao giấy mực để nói. Vậy mà một vị lãnh đạo cấp cao trong ngành công an lại nói "đa số là tốt”!?
Nền kinh tế thị trường khiến sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội quá lớn, nhiều người quanh năm suốt tháng cắm mặt làm mà không đủ ăn, trong khi đó nhiều người khác lại kiếm tiền (cả bất chính và minh bạch) quá dễ, họ muốn gì được nấy, coi đồng tiền như rác. Từ đó khiến những người nghèo mặc cảm, bất công. Tâm lý bức xúc, xem thường xã hội, xem thường chính bản thân mình dần hình thành. Đến cao trào, bản năng thấp hèn, phần “con” trong họ trỗi dậy, dẫn họ đến những hành động tiêu cực, và phạm tội.
Cần nói thêm rằng, trong bản chất mỗi con người, luôn luôn tiềm ẩn cái ác, chứ không hẳn là "Nhân chi sơ tính bản thiện". Tùy tác động môi trường mà cái ác hay cái thiện sẽ bộc phát. Chúng ta muốn cái ác không có cơ hội bộc phát thì trước hết phải coi trọng việc giáo dục nhân cách, văn hóa tinh thần truyền thống. Để làm sao cân đối giữa 2 giá trị vật chất và tinh thần trong mỗi con người. Sau đó là một hệ thống pháp luật thật nghiêm minh.
Bà Phan Thanh Minh, chuyên gia tư vấn tâm lý: Hậu quả của khủng hoảng gia đình
Trong thời buổi vật chất dư thừa với người này nhưng lại là sự thèm khát của người khác thì những đứa trẻ có hoàn cảnh khó khăn rất dễ bị tổn thương khi hàng ngày chứng kiến các bạn cùng lứa khác ăn sung mặc sướng. Lúc này, chỉ cần có bạn trong nhóm kích động thì chúng sẵn sàng phạm tội mà chưa kịp hình dung hậu quả sẽ như thế nào.
Không chỉ có những thanh thiếu niên con nhà nghèo khó mới phạm tội mà cả những trẻ con nhà khá giả vẫn phạm tội. Đối tượng này dư tiền xài, nhưng vì cha mẹ chúng mải mê kiếm tiền, không còn thời gian quan tâm nên chúng phải sống trong đơn độc và thiếu hẳn tình cảm cha mẹ, từ đó dẫn đến việc chúng quậy phá.
Có thể nói, tình trạng tội phạm tăng cao và ngày càng trẻ hóa như hiện nay là hậu quả không thể tránh của khủng hoảng gia đình và sự xuống cấp của giáo dục, của một xã hội quản lý kém.
Thượng tá Khương Hồng Minh,báo Công an TPHCM: Chưa coi trọng việc giáo dục nhân cách
Về nguyên nhân dẫn đến tội phạm thì rất nhiều, liên quan đến rất nhiều lĩnh vực, về kinh tế, giáo dục, xã hội, tâm lý… Thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ án giết người, cướp của dã man, mà những kẻ thực hiện đều là thanh niên tuổi đời còn rất nhỏ. Nhưng, nguyên nhân đầu tiên phải nhắc đến là gia đình. Thời buổi kinh tế thị trường, người lớn trong mỗi gia đình đã dành quá nhiều thời gian vào những “việc lớn” là kiếm tiền mà lơ là sự quan tâm đến con cái. Bên cạnh đó, nếp sống gia đình không lành mạnh như bạo lực, cha mẹ thường đánh chửi nhau… từ đó trẻ em thiếu định hướng, lệch lạc về nhân cách, coi thường những giá trị nhân bản.
Khi con trẻ phạm tội, dính vào vòng lao lý, nhiều bậc phụ huynh ra trước tòa vẫn nói “cháu ngoan, chăm học…”, nhưng thực ra, họ mải mê kiếm tiền, có quan tâm đến con đâu, chỉ nghe người giúp việc “báo cáo”. Giáo dục trong nhà trường hiện nay nặng về dạy chữ, kiến thức hơn là dạy cho trẻ học cách làm người. Đây là một trong những nguyên nhân sâu xa khiến nhiều trẻ chưa đến tuổi trưởng thành đã có hành vi phạm tội.
Thời buổi bây giờ, không chỉ đi ra ngoài đường, mà ngay trong căn nhà mình cũng chưa chắc an toàn. Làm người tốt đã khó, làm người cao quý càng khó hơn. Chẳng ai phấn đấu để trở thành người cao quý, mà tuyệt đại đa số đều quay cuồng để có nhiều của cải hơn, chứ không phải để có nhiều đạo đức hơn. Chúng ta đang sống trong một xã hội quá thực dụng, người ta chỉ vây quanh và ngưỡng mộ kẻ có tiền, có quyền chứ nếu chỉ có cao quý không thôi thì chẳng ai quan tâm cả.
