Sẽ truy cứu hình sự tội lạm dụng thu/chi sai phí, lệ phí

"Trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật về phí, lệ phí thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật", Khoản 2 Điều 16 Luật phí và lệ phí khẳng định như vậy.

Chiều 25/11, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII chính thức bấm nút thông qua Luật Phí và lệ phí. Theo đó, 433 ĐBQH (chiếm 87,65% tổng số ĐBQH) tán thành thông qua Luật Phí và lệ phí gồm 6 Chương, 25 Điều và 2 Phụ lục.

Dự án luật này được dư luận đặc biệt quan tâm vì đa số mọi người dân đều chịu sự điều chỉnh. Chính vì thế, trước lúc thông qua toàn văn dự án Luật, Quốc hội đã biểu quyết 2 điều khoản.

Đó là: Điều 4 về Danh mục và thẩm quyền quy định phí, lệ phí; Điều 10 về Miễn, giảm phí, lệ phí. Cả hai Điều này đều nhận được trên 86% số ĐBQH tán thành.

Cụ thể, Điều 4 có hai khoản: Một là, Danh mục phí, lệ phí được ban hành kèm theo luật này (Phụ lục kèm theo). Đây được coi là điểm mới trong làm luật lần này của Quốc hội đối với một vấn đề có ảnh hưởng rất lớn đến quyền, nghĩa vụ của người dân.

Tại phiên họp 41 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng đã nói rất rõ, rất kỹ chỗ này. Đó là phải quy định thật chi tiết, cụ thể danh mục phí, lệ phí vào trong luật. Qua các kỳ họp, Quốc hội đã làm được điều đó.

Khoản thứ 2 trong Điều 4 quy định: "Chính phủ, Bộ Tài chính, HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là HĐND cấp tỉnh) có thẩm quyền quy định các khoản phí, lệ phí trong Danh mục phí, lệ phí được quy định mức thu, miễn, giảm, quản lý và sử dụng các khoản phí, lệ phí”.

Quy định này cũng phù hợp với Điểm c, Mục 3, Điều 19 Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sẽ có hiệu lực từ 1/1/2016) và Khoản 5, Điều 11, Luật Tổ chức HĐND, UBND hiện hành.

Bởi thực tế lâu nay, tình trạng HĐND cấp xã ở nhiều địa phương đã tự ý ban hành các quy định về thu quỹ, phí và lệ phí một cách vô tội vạ, trái thẩm quyền gây bức xúc trong nhân dân.

Cho nên Luật Phí và lệ phí có hiệu lực sẽ chấn chỉnh được tình trạng lạm thu quỹ, phí và lệ phí như đã từng diễn ra ở cơ sở.

Liên quan đến điều này, tại Điều 16 của Luật, tiếp thu ý kiến ĐBQH trong phiên thảo luận về việc đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự đối với trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật về phí, lệ phí mà đáng chú ý là trường hợp tự ý đặt ra các khoản thu trái thẩm quyền, trái quy định và chi một cách vô tội vạ.

Chính vì thế, tiếp thu đề nghị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã hoàn chỉnh lại dự luật, được Quốc hội biểu quyết tán thành: Trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật về phí, lệ phí thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Một vấn đề khác trong Luật Phí và lệ phí được nhiều ĐBQH quan tâm và được Quốc hội tiến hành biểu quyết riêng trước khi thông qua toàn văn dự án luật, đó là quy định tại Điều 10 về "Miễn, giảm phí, lệ phí".

Quy định này nêu rõ: Các đối tượng thuộc diện miễn, giảm phí, lệ phí gồm trẻ em, hộ nghèo, người cao tuổi, người khuyết tật, người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã đặc biệt khó khăn và một số đối tượng đặc biệt theo quy định của pháp luật.

Yêu cầu bắt buộc đối với trách nhiệm của tổ chức thu phí, lệ phí được quy định tại Khoản 1, Điều 14, Luật Phí và lệ phí nhấn mạnh: Niêm yết công khai tại địa điểm thu và công khai trên Trang thông tin điện tử của tổ chức thu phí, lệ phí về tên phí, lệ phí, mức thu, phương thức thu, đối tượng nộp, miễn, giảm và văn bản quy định thu phí, lệ phí.

Quy định này sẽ giúp các đối tượng bị điều chỉnh bởi luật sẽ giám sát được việc thực thi của các cơ quan, tổ chức trong việc thu/chi phí, lệ phí.

Việc minh bạch, công khai, niêm yết danh mục cụ thể sẽ góp phần hạn chế đến mức tối đa các sai phạm, lạm dụng thu phí, lệ phí của các tổ chức, cá nhân đối với người dân.

Luật Phí và lệ phí có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2017.