Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN) chính là cơ hội tái sinh cho bản thân DN.
Thoái vốn nhà nước: Không chần chừ nữa!
Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu DNNN năm 2017 diễn ra ngày 14/2, Bộ NN-PTNT cho biết: Tính đến cuối năm 2016, ngoài 12 DNNN của Bộ đã CPH thành công và chuyển sang hoạt động theo pháp luật về Cty cổ phần, đã có 6 DN khác đang triển khai quyết toán vốn nhà nước lần 2 đề bàn giao sang Cty cổ phần.
Ngoài ra, có 3 DN đang triển khai xây dựng phương án CPH, gồm Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG), Tổng Cty Vật tư Nông nghiệp và Tổng Cty Lương thực miền Nam (Vinafood II). Bộ NN-PTNT cũng đã thực hiện giải thể 9 DN khoa học công nghệ thuộc viện, trường; đấu giá thành công Cty TNHH một thành viên Agrexport Hà Nội thuộc Tổng công ty Rau quả nông sản…
Tổng hợp giai đoạn 2011-2015, các DNNN thuộc Bộ NN-PTNT đã thực hiện thoái, bán vốn nhà nước tại các DN đầu tư ngoài ngành, bán vốn nhà nước góp tại các DN khác được 2.175 tỷ đồng, đạt 39,59% so với kế hoạch, trong đó riêng năm 2016 đã tiến hành thoái vốn được trên 1.530 tỷ đồng.
Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hà Công Tuấn, Ủy viên BCĐ Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp của Chính phủ: Quá trình đổi mới, tái cơ cấu DNNN thuộc Bộ NN-PTNT thời gian qua cho thấy về cơ bản, vốn đầu tư nhà nước tiếp tục được bảo toàn và phát triển.
Một số đơn vị tỷ lệ cổ phần nhà nước nắm giữ lớn (100% vốn nhà nước) đã được chỉ đạo quyết liệt thực hiện thoái vốn thành công, phát huy được hiệu quả SX-KD tốt hơn so với trước đây, điển hình như Tổng Cty Mía đường I, Tổng Cty Chăn nuôi Việt Nam. Điều này đã tạo ra luồng sinh khí mới, trong đó các DN đều làm ăn có lãi hơn, cổ tức DN cũng như quy mô lao động, đời sống công nhân viên của DN sau CPH không giảm đi mà ngày càng tăng.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường
Đánh giá về kết quả tái cơ cấu DNNN tại Bộ NN-PTNT thời gian qua, ông Nguyễn Trọng Dũng, Vụ trưởng Vụ Đổi mới DN Văn phòng Chính phủ, Phó trưởng BCĐ Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp của Chính phủ cho biết: Bộ NN-PTNT là một trong những Bộ triển khai nhanh và hoàn thành cơ bản theo tiến độ tái cơ cấu mà Chính phủ đề ra.
Một số DN lớn, phức tạp như Tổng Cty lương thực miền Bắc (Vinafood I), Vinafood II, VRG theo lộ trình CPH phải hoàn tất tới năm 2020, tuy nhiên Bộ NN-PTNT đã đặt chỉ tiêu quyết liệt triển khai cơ bản xong ngay trong năm 2017.
Về vấn đề thoái vốn nhà nước, ông Dũng cho rằng thời gian tới, Bộ NN-PTNT cần tiếp tục rà soát lại tỉ lệ sở hữu vốn tại các DN, quan điểm là nơi nào tỉ lệ vốn nhà nước còn cao thì không chần chừ nữa mà phải rút ngay. Bởi để lại, nếu nhà nước không quản được thì tình hình tự tung tự tác của DN càng khó kiểm soát.
“Thoái vốn chứ không tháo chạy”
Theo kế hoạch, năm 2017, hàng loạt “ông lớn” thuộc Bộ NN-PTNT như Vinafood II; Tổng Cty Vật tư Nông nghiệp; VRG; Tổng Cty Cà phê Việt Nam… sẽ tiến hành tái cơ cấu với nhiều hình thức như CPH, thoái/bán vốn nhà nước. Sự chuyển biến tích cực của các DNNN sau khi CPH đang tạo nên sự tự tin lớn cho nhiều DN khác đang tiến hành tái cơ cấu lại hoạt động.
Tại hội nghị hôm qua, nhiều ý kiến của các DNNN thuộc Bộ NN-PTNT đã đồng tình với quan điểm cần nhanh chóng thoái vốn, bán vốn nhà nước, chỉ nên giữ lại từ 51 – 65% vốn nhà nước tại các DN. Đồng thời kiến nghị Kiểm toán Nhà nước sớm thực hiện kiểm toán kết quả xác định giá trị DN để thuận lợi cho CPH trong thời gian sớm.
Ông Trần Ngọc Thuận, Tổng giám đốc VRG cho biết, mặc dù tới quý II/2017 tập đoàn mới tiến hành bán thoái vốn nhà nước và chuyển sang Cty cổ phần vào cuối năm 2017, tuy nhiên thời gian qua, VRG cũng đã từng bước tái cơ cấu tổ chức, sắp xếp lại các DN thành viên, theo đó số “Cty cháu” đã giảm cơ bản, chấm dứt được tình trạng “Cty mẹ - Cty con” đều đầu tư, gây khó khăn cho quản lí và hạch toán kinh doanh.
Năm 2016, mặc dù tình hình giá cao su tiếp tục khó khăn, tuy nhiên nhờ linh hoạt trong mô hình hoạt động, SX kinh doanh của tập đoàn vẫn ổn định, lãi hơn 1.000 tỷ đồng. Đến thời điểm này, VRG đã có 2 đơn vị cổ phần hóa thành công; thoái vốn trên 2.200 tỷ đồng, sau thoái vốn lãi trên 300 tỷ đồng. Đối với việc bán vốn nhà nước tại VRG trong năm 2017, ông Thuận cho biết, chủ trương là sẽ cố gắng bảo tồn nguồn vốn nhà nước ở mức cao nhất, nhất là tìm được các cổ đông chiến lược.
Ông Thuận cũng đề nghị, hiện nguồn vốn điều lệ của VRG rất lớn, tới trên 38 nghìn tỉ đồng (trong đó dự kiến bán vốn đợt 1/2017 khoảng 10 nghìn tỉ đồng). Vì vậy, để tìm được cổ đông chiến lược, sẽ phải cần thời gian. VRG dự kiến sẽ bán khoảng 30% vốn nhà nước trước hết cho các cán bộ công nhân viên trong tập đoàn, sau đó sẽ tìm các cổ đông chiến lược từ cuối năm 2017.
Tái cơ cấu đã tạo nên sự “lột xác” cho nhiều DNNN, điển hình như VRG
Xung quanh vấn đề thoái vốn nhà nước, một số DN cho biết, “mắc kẹt” lớn nhất hiện nay nằm ở một số đơn vị thành viên làm ăn thua lỗ.
Ông Nguyễn Nam Hải – TGĐ Tổng Cty Cà phê Việt Nam cho biết: Giai đoạn 2012-2015, Cty đã CPH ¾ đơn vị, triển khai phá sản 1 đơn vị. Thoái vốn được 2 đơn vị, hiện còn 4 đơn vị chưa thoái được vì vốn để thoái rất nhỏ (chỉ trên 3 tỷ đồng/đơn vị). Hầu hết các đơn vị này đều kinh doanh lỗ và âm vốn chủ sở hữu nên thoái không được, không thể bán cổ phần của Cty tại các đơn vị này.
Ông Huỳnh Thế Năng – Tổng giám đốc Vinafood II kêu khó: Mặc dù hiện Vinafood đã làm ăn có lãi, tuy nhiên do Tổng Cty khó khăn, thua lỗ nhiều năm trước nên quá trình tái cơ cấu cũng gặp nhiều trở ngại. Hiện Vinafood đang tiến hành thoái vốn ở 8 đơn vị thành viên, tuy nhiên một số đơn vị việc bán cổ phần đạt tỷ lệ rất thấp, nếu bán nữa là sẽ lỗ.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Hà Công Tuấn nêu quan điểm: Tinh thần trong việc thoái vốn, bán vốn nhà nước tại các DNNN không chỉ phải bảo toàn được nguồn vốn nhà nước, mà phải cố gắng bán ra có lãi. Theo đó, các DNNN phải xác định “thoái vốn chứ không phải tháo chạy”, giải quyết vốn nhà nước cho xong.
Đặc biệt chú ý tới sản xuất
Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh: Việc tái cơ cấu, sắp xếp lại các DNNN là cơ hội để các DN tái sinh lại khu vực kinh tế nhà nước, đáp ứng cho yêu cầu nhiệm vụ mới. Hiện số lượng DNNN trong ngành nông nghiệp không quá lớn, tuy nhiên có liên quan rộng rãi tới các yếu tố an sinh xã hội.
Ảnh: Quỳnh Trang
Bộ trưởng chỉ đạo trong kế hoạch 2017 cũng như tới năm 2020, phải thực hiện nghiêm túc tất cả các hình thức, nội dung trong tái cơ cấu DNNN, gồm cả việc CPH doanh nghiệp, thực hiện quyết toán vốn để hạch toán ngay sang Cty cổ phần, thoái/bán vốn nhà nước, thực hiện Nghị quyết 30 của Bộ Chính trị… theo nguyên tắc tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.
Đồng thời, phải thực hiện minh bạch hóa việc tái cơ cấu DNNN để bảo vệ vốn của nhà nước, không để xảy ra thất thoát, tiêu cực. Trong đó, phải xác định rõ quyết tâm, trách nhiệm của người đứng đầu các DNNN trong quá trình tiến hành tái cơ cấu.
Bộ trưởng lưu ý: Song song với quá trình tái cơ cấu DNNN, phải đặc biệt chú ý tới thúc đẩy SX, bảo đảm đời sống của cán bộ công nhân viên.
Theo đó phải nhận thức rõ quá trình tái cơ cấu là quá trình tái sinh để hoạt động của DN tốt hơn và đời sống người lao động được nâng lên cao hơn, chứ không phải làm cho xong chuyện, xóa bỏ hay làm lại từ đầu.
Riêng đối với các đơn vị DNNN công ích thuộc ngành thủy lợi, hiện chưa đặt vấn đề tái cơ cấu, tuy nhiên, tái cơ cấu không có nghĩa là chỉ có vấn đề CPH, mà gồm nhiều vấn đề khác về thay đổi cơ chế quản lý, vận hành. Vì vậy, yêu cầu các DN này phải tự giác rà soát lại công tác quản lý để thay đổi theo hướng hiệu quả hơn. Chẳng hạn về biên chế, nếu rà soát lại thì một số đơn vị không cần quá nhiều người như hiện nay.