Chiến lược phát triển ngành sữa giai đoạn 2010-2020 đặt mục tiêu đến năm 2020 nâng tổng số đàn bò sữa lên 500.000 con nhằm đáp ứng được 40% nhu cầu sữa cho người tiêu dùng nhưng đến nay tổng đàn bò sữa mới chỉ trên 100 ngàn con.
Theo ông Tăng Xuân Lưu, PGĐ Trung tâm Nghiên cứu bò & đồng cỏ Ba Vì (Viện Chăn nuôi) để đạt được mục tiêu, Chính phủ cần tăng cường hỗ trợ đào tạo kĩ thuật nuôi bò sữa và đặc biệt chú trọng đến ứng dụng khoa học công nghệ sinh sản.
Nâng cao năng lực SX
Trên cơ sở đó, dự án tăng cường năng lực kỹ thuật chăn nuôi cho các trang trại quy mô vừa và nhỏ tại miền Bắc Việt Nam do Chính phủ Nhật Bản giúp đỡ đi vào hoạt động giai đoạn 2006-2011 và Trung tâm Nghiên cứu bò & đồng cỏ Ba Vì là đơn vị nòng cốt được chọn để thực hiện công tác đào tạo, phổ rộng kiến thức cho các khuyến nông viên tới người chăn nuôi.
Tại Trung tâm Đào tạo Ba Vì (STESTED Ba Vì) với vai trò là đào tạo ra các giảng viên Quốc gia, trong suốt thời gian dự án hoạt động đã đào tạo được một đội ngũ cán bộ có năng lực và trình độ chuyên môn cao tham gia giảng dạy cho đội ngũ giảng viên, khuyến nông địa phương về kỹ thuật chăn nuôi bò sữa, đủ sức xử lý được những vấn đề trong chăn nuôi bò sữa mà từ trước đến nay chưa giải quyết được hoặc chưa được cập nhật sâu.
Cụ thể là bệnh về sinh sản, bệnh lệch dạ múi khế, bệnh về chân móng, bệnh viêm vú, bệnh về đường tiêu hóa, kỹ thuật chẩn đoán lâm sàng, kỹ thuật và thao tác trong phòng thí nghiệm (phân lập vi khuẩn, làm kháng sinh đồ, kỹ thuật tạo đĩa thạch trong phòng thí nghiệm, trước đây phải phụ thuộc hoặc mua từ nước ngoài hoặc các phòng thí nghiệm lớn ở Việt Nam), kỹ thuật và phương pháp đánh giá sinh sản, đánh giá chăn nuôi, đánh giá mô hình trong các trang trại, phương pháp đánh giá tiềm năng và dự báo, cảnh báo nguy cơ sẽ đưa đến cho người chăn nuôi những kết quả có lợi hoặc bất lợi. Đó là những kỹ thuật cần cho các trang trại lớn chăn nuôi quy mô công nghiệp trong công tác quản lý đàn như những kỹ thuật địa phương đã được tiếp cận.
Cùng với sự giúp đỡ của tổ chức JICA và nhiều chính sách, giải pháp cũng như nhiều yếu tố tác động đến hoạt động chăn nuôi bò sữa đã góp phần thúc đẩy việc hình thành những vùng nguyên liệu sữa tập trung, phục vụ cho các nhà máy chế biến sữa. Chất lượng đàn bò sữa dần được củng cố và cải thiện, tuy số lượng đàn bò không tăng nhưng năng suất vẫn liên tục tăng trưởng.
Năm 2010, tổng đàn bò sữa đạt 122.000 con , năng suất sữa bình quân đàn bò lai đạt 3.800 - 4.000 kg/chu kỳ và đàn bò HF đạt 5.200 - 5.600 kg/chu kỳ . Quy mô đàn trong các trang trại được tăng, quy mô hộ chăn nuôi lớn ngày một tăng (chăn nuôi quy mô 4 - 7 con/hộ chiếm 60%, quy mô trên 100 con/trại chiếm 10%, còn lại là các mô hình khác).
Bò sữa công nghệ cao của Trung tâm Nghiên cứu bò & đồng cỏ Ba Vì
Ứng dụng công nghệ sinh sản chất lượng cao
Ngoài chương trình đào tạo trong khuôn khổ dự án, hằng năm tại Trung tâm Nghiên cứu bò & đồng cỏ Ba Vì đã thu hút được nhiều nông dân đến học kĩ thuật chăn nuôi bò sữa. Trong 5 năm có 129 khóa huấn luyện đào tạo tập huấn và 3.354 lượt người tham gia tại Trung tâm. Không kể các khóa học tập theo chuyên đề của sinh viên các trường đại học, cao đẳng, trung cấp ngành nông nghiệp.
Ông Tăng Xuân Lưu cho biết việc tổ chức đào tạo kĩ thuật chăn bò đã góp phần tăng nhanh đàn bò về số lượng cũng như chất lượng của vùng. Khu vực Ba Vì, Hà Nội đàn bò năm 2006 có 2.400 con với năng suất sữa bình quân đạt 3.600 - 3.800 kg/chu kỳ; năm 2010 có 4.550 con với năng suất sữa bình quân đạt 4.200 - 4.300 kg/chu kỳ.
Khu vực Vĩnh Thịnh thuộc huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc năm 2006 có 450 con bò khai thác sữa, năng suất đàn bình quân 3.800 - 3.900 kg/chu kỳ, năm 2010 đã tăng lên gần 1.000 con với năng suất bình quân đạt 4.200 - 4.350 kg/chu kỳ.
Vùng bò sữa Mộc Châu, tỉnh Sơn La năm 2006 có 4.100 con năng suất bình quân 4.800 - 4.900 kg/chu kỳ thì năm 2010 đã có trên 5.300 con bò sữa và năng suất sữa đạt 5.200 - 5.400 kg/chu kỳ và nhiều cá thể bò cho năng suất đạt 50 - 65 kg/con/ngày.
| Với công nghệ thụ tinh phân ly người nuôi bò sữa sẽ thu được lợi nhuận lớn hơn rất nhiều so với hiện nay, vì vậy theo ông Lưu thì để cải thiện được tình hình sinh sản của đàn bò sữa trong nước việc ứng dụng công nghệ sinh sản trên đàn bò sữa là điều cần thiết. |
Tuy nhiên, tốc độ tăng đàn bò sữa ở nước ta còn rất chậm, chủ yếu là tăng cơ học do số lượng bò nhập khẩu. Vì vậy, để đạt được mục tiêu tăng đàn bò sữa lên 500.000 con vào năm 2020, bước tiếp theo Chính phủ cần tập trung đầu tư cho việc ứng dụng công nghệ thụ tinh phân ly giới tính do tỉ lệ sinh bê cái sữa hiện nay chỉ đạt xấp xỉ 40%.
Năm 2013, trung tâm đã nhập khẩu hơn 1.000 liều tinh phân ly giới tính để phối với đàn bò giống gốc của đơn vị và hiệu quả tăng đàn rõ rệt, tỉ lệ sinh bê cái sữa thông qua phương pháp thụ tinh phân ly giới tính đạt tới 90%. Đây là một ứng dụng khoa học đặc biệt quan trọng giúp tăng tổng đàn một cách nhanh chóng và làm gia tăng hiệu quả chăn nuôi của nông hộ.
Đơn cử một ví dụ, năm 2012, đàn bò sữa 9 con của gia đình ông Trần Văn Kì, xóm 1, khu Đồng cỏ chỉ sinh thêm 4 bê đực giá trị trung bình khoảng 3 triệu đồng/con và không có bê cái sữa nên không thể tăng đàn, không có cơ hội tăng sản lượng sữa.
Đến năm 2013, trung tâm có chương trình phối tinh cho đàn bò giống gốc nên 2 trong số đàn bò của ông Kì được chọn để sử dụng tinh phân ly giới tính và kết quả cả 2 con đều mang thai bê cái sữa. Tính theo thời giá hiện nay mỗi bê cái sữa phải từ 15 -18 triệu đồng nhưng bê cái sữa theo dòng tinh phân ly thì chắc chắn ở ngưỡng giá 18 triệu bởi giống được tuyển chọn kĩ nên cho sản lượng sữa cao hơn.
