Tết nơi vùng hạn, mặn

Hạn và mặn bất thường đã lấy đi cái Tết của hàng ngàn hộ nông dân các huyện vùng U Minh Thượng (Kiên Giang) khi nguồn thu nhập chính của họ từ hạt lúa bị mất trắng. Xuân này họ không mong Tết. Đơn giản vì họ chẳng còn gì để đón Tết.

Hạn hán khiến lúa cháy đồng.

Thông thường, người dân An Biên, An Minh, U Minh Thượng, Vĩnh Thuận (vùng U Minh Thượng) đón Tết với niềm vui nhân đôi khi mà lúa mùa, lúa đông xuân sớm đã thu hoạch xong. “Xanh nhà hơn già đồng”, tâm lý người nông dân là thế, cây lúa còn ngoài đồng là họ còn lo ngay ngáy, ăn ngủ không yên. Chỉ khi nào thu hoạch xong, lúa chứa đầy bồ, nợ nần phân bón đã thanh toán xong cho đại lý, ngân hàng thì người dân mới yên tâm đón Tết. Có lẽ, với người nông dân không gì vui hơn khi họ được đón Tết mà không vướng bận nợ nần.

Thế nhưng, xuân này nhiều hộ nông dân đón Tết trong cảnh mất mùa. Hạn và mặn đã lấy đi tất cả tiền của, công sức của họ. Dẫn tôi ra xem đám ruộng sau nhà mà anh nông dân Trần Xuân Tiếu ở ấp Đông Thành, xã Đông Thái (An Biên, Kiên Giang) rơm rớm nước mắt: “Mất trắng hết rồi chú ơi. Hơn 22 công ruộng (công tầm cắt) chi phí đầu tư mỗi công mất khoảng 600.000 đồng, giờ kêu bán cho vịt 200.000 đồng không ai thèm hỏi mua. Kiếm người cắt chia đôi cũng không ai làm. Tiếc của, vợ chồng tôi đang tính chuyện ra cắt mót được ít nào hay ít nấy, xay lấy gạo (thực ra chỉ là tấm vì hạt hạt gạo bị háp do thiếu nước) ăn qua ngày”.

Chạy xe trên con đường giao thông nông thôn ngoằn ngoèo trong ấp Đông Thành, tôi thấy nhiều ruộng lúa nông dân đã bỏ mặc cháy khô. Nhà nào may mắn sạ sớm thì cũng chỉ bòn mót được vài bao lúa lừng (hạt gạo không đầy) để ăn qua ngày. Ông Trần Văn Quang vừa thu hoạch xong 10/20 công ruộng ngao ngán: “Mấy chục năm làm ruộng nhưng năm nay tôi mới thấm thía cảnh mất mùa. Gom cả chục công ruộng lại mới bằng 1 công lúc bình thường. Tôi đang làm hồ sơ cho mấy đứa con đi lên thành phố kiếm việc làm vừa có tiền trang trải cuộc sống vừa đỡ lo cái ăn ở nhà”.

Ông Đinh Văn Trung, Trưởng ấp Đông Thành cho biết, toàn ấp có 473 hộ dân thì 80% bị thiệt hại do hạn mặn. Tết này nhiều hộ sẽ lâm cảnh khó khăn thiếu thốn nhưng ấp cũng chẳng có nguồn nào hỗ trợ. Theo thống kê của UBND xã Đông Thái có 191ha lúa bị thiệt hại hoàn toàn. Còn diện tích bị thiệt hại từ 20 - 40% lên đến trên 800 ha.

Chủ tịch UBND xã, ông Võ Xuân Khoa cho biết thêm, những hộ dân bị thiệt hại vụ ĐX này đều là những hộ đã bị thiệt hại dây chuyền từ vụ hè thu trước. Tình hình mưa bão đã làm cho nhiều diện tích lúa HT của bà con bị chết, phải gieo sạ lại ảnh hưởng dây chuyền đến lịch thời vụ vụ ĐX. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của nông dân, thường những năm nhuận như năm nay trời sẽ dứt mưa trễ hơn so với những năm khác. Tuy nhiên, năm nay trời lại dứt mưa sớm, kéo theo sự xâm nhập của nước mặn nên nhiều nông dân khốn đốn theo.

Mất mùa, nhiều hộ nông dân buồn so, xuân này không mong có Tết.

Do đặc thù là vùng ven biển nên vùng U Minh Thượng rất khan hiếm nguồn nước ngọt phục vụ cho sản xuất nhưng lại thừa nước mặn. Chỉ cần gieo sạ trễ lịch thời vụ là coi như mất ăn. Ngành nông nghiệp đã thấy trước nên khuyến cáo bà con nông dân bỏ không gieo sạ lại lúa HT để khỏi ảnh hưởng đến quỹ thời gian của vụ ĐX. Thế nhưng, nhiều nông dân vẫn “tham bát bỏ mâm”, từ đó, dẫn đến thiệt đơn thiệt kép.

Có thể nói, trong đợt thiệt hại do thiên tai này có một phần lỗi do nhân tai. Tuy nhiên, cần phải thấy rằng người nông dân luôn đáng thương hơn đáng tội. Vì miếng cơm manh áo, họ không thể ngồi nhìn ruộng bỏ không dù biết rằng làm sẽ gặp rủi ro. Tìm hiểu về chương trình hỗ trợ người nghèo đón Tết, tôi được Chánh văn phòng UBND huyện An Biên trao cho bản kế hoạch đã được ký duyệt. Trong đó tổng số 628 hộ được thăm viếng, tặng quà nhân dịp Tết Nguyên đán Canh Dần 2010 thì chỉ có 5 hộ nghèo. Tuyệt nhiên, không thấy có tên những hộ bị ảnh hưởng do thiên tai, hạn hán.

Chia tay những nông dân không mong Tết, trên đường về cơm mưa trái mùa bất ngờ đổ xuống khiến tôi liên tục phải tìm chỗ trú. Có người bảo thời tiết bây giờ bất thường quá, mới đầu mùa hạn mà lại có mưa. Với nhiều người thì đây là những cơm mưa sớm nhưng với nông dân mất mùa vì hạn thì đây lại là mưa trễ. Vì có mưa cũng không làm cho những cây lúa chết khô sống lại được. Điều mà người dân mong mỏi lúc này không phải là mưa nữa mà là sự hỗ trợ từ phía chính quyền.