Tiếp xúc với radon là nguyên nhân số 2 gây ung thư phổi ở Mỹ. Cần nhớ rằng nguyên nhân số 1 của ung thư phổi là hút thuốc, tuy nhiên với những người không hút thuốc thì tiếp xúc với radon lại là nguyên nhân số 1 gây ra căn bệnh chết người này.
Người ta ước tính mỗi năm ở Mỹ có từ 15.000 đến 22.000 người chết vì ung thư phổi do liên quan tới radon, trong số này đại bộ phận là những người hút thuốc.
Đối với những người không hút thuốc mà chết vì ung thư phổi thì có khoảng 20-25% người chết do liên quan tới radon (theo Mercola online ngày 16/2/2010).
Vậy radon là chất gì?
Radon là nguyên tố hóa học có ký hiệu là Rn, số thứ tự nguyên tử là 86. Nó là một khí trơ không mầu, không mùi, không vị và có tính phóng xạ. Radon là sản phẩm phân giải của uranium có trong đất, đá và nước. Khí radon có trong môi trường cả bên trong và bên ngoài nhà và là khí dây nhiễm trong nhà duy nhất có nguồn gốc từ thiên nhiên.
Radon gây bệnh như thế nào ?
Sản phẩm phân giải của radon là một seri nguyên tố bao gồm chì-214, polonium-214 và polonium-218. Những nguyên tố này phát ra những hạt phóng xạ alpha. Không giống như các hạt gama, các hạt alpha không thấm sâu được vào các mô của cơ thể, nhưng chúng chứa đủ năng lượng để làm biến đổi cấu trúc của DNA.
Nếu những nguyên tố phân giải của radon đi vào phổi thì các hạt alpha có thể gây tổn hại các tế bào niêm mạc phổi và gây nguy cơ ung thư phổi nếu tiếp xúc với radon một cách lâu dài.
Đầu thế kỷ 20 các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng bệnh ung thư phổi của những thợ mỏ trong các mỏ của Tiệp và Đức có quan hệ với hàm lượng radon có trong mỏ. Tuy nhiên, vào năm 1950 thì các nhà khoa học đã xác định được rằng chính các yếu tố phân giải của radon mới gây ra bệnh chứ không phải là bản thân radon.
Những người hút thuốc lá nếu tiếp xúc với radon thì nguy cơ bị ung thư phổi càng cao vì những yếu tố phân giải của radon sẽ gắn với khói thuốc và nằm lại trong phổi. Sự gắn kết cả hai yếu tố gây ung thư này sẽ tạo ra nguy cơ ung thư cao hơn nhiều so với từng yếu tố.
Radon cũng gây nguy cơ các bệnh ung thư khác không phải là ung thư phổi.
Một nghiên cứu tiến hành ở Đan mạch từ 1968 đến 1994 đã thấy có mối liên quan có ý nghĩa giữa sự tiếp xúc với radon và ung thư bạch cầu ở trẻ nhỏ.
Một nghiên cứu khác do trường Đại học Y Texas tiến hành gần đây đã đi đến kết luận sự tiếp xúc với radon có thể gây nguy cơ ung thư tụy cho những người Mỹ gốc Phi, gốc Ấn và gốc Á.
Nguồn tiếp xúc với radon.
Khí radon phát ra từ các vật liệu xây dựng, bao gồm:
Đá macma giầu silocone
Phế liệu của thạch cao
Bê tông
Đá bọt
Đá basal
Những nguồn khác của radon đôi khi người ta không bao giờ nghĩ tới, đó là thiết bị phát hiện khói (thiết bị chống cháy), một vài loại đồng hồ có mặt phát quang (chứa nguyên tố tritium hoặc promethium, cả hai nguyên tố này đều phát ra một lượng nhỏ radon).
Khí radon phát ra từ đất đá có thể thấm vào nhà qua các khe hở từ nền nhà, tường và sàn nhà. Bạn và gia đình bạn có thể tiếp xúc với radon có ở trong nhà, ở cơ quan, ở trường học hay bất cứ những công trình xây dựng nào mà bạn bước vào.
Ở ngoài nhà, radon phát tán trong không khí cho nên có nồng độ thấp, nhưng trong nhà kín hay thông khí kém thì radon tích tụ lại và gây hại cho sức khỏe.
Mức radon được cho là an toàn theo tiêu chuẩn của Mỹ là:
- Ngoài trời: 0,4 pCi/L (đọc là picocury cho mỗi lít không khí)
Trong nhà: 1,3 pCi/L
Theo Tổ chức Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), nếu mức radon trong nhà từ 4 pCi/L trở lên là không chấp nhận được. Hít vào thường xuyên một số lượng radon trong nhà cao như vậy thì có nguy cơ ung thư phổi như khi hút nửa bao thuốc lá mỗi ngày (ở Mỹ người ta ước tính cứ 15 ngôi nhà thì có một ngôi có mức radon cao trên mức an toàn (> 4 pCi/L).
Để tránh sự tích tụ của radon trong nhà, nhất là những nhà xây dựng ở những vùng có mức radon cao, EPA đưa ra các khuyến cáo:
Cải thiện độ thông khí trong nhà và hạn chế khí radon chuyển từ tầng hầm vào phòng ngủ, phòng làm việc.
Lắp đặt các thiết bị điều áp và thông khí tích cực trong nhà.
Bịt các khe kẽ từ nền và tường nhà.
Thay thế thiết bị phát hiện khói (chống cháy) kiểu ion hóa bằng kiểu quang điện.
