Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh thường xuất hiện ở người đã qua tuổi trung niên (40-50 tuổi); yếu tố nguy cơ là làm việc ở tư thế cúi, cử động nhiều ở vùng đầu cổ, cường độ lao động cao. Những người dễ bị thoái hóa đốt sống cổ thường gặp nhất là những người nông dân đi cấy lúa, thợ cắt tóc, nha sĩ, thợ sơn trần, diễn viên xiếc...
Thoái hóa cột sống cổ có những biểu hiện rất đa dạng, trong y khoa người ta chia ra gồm 5 hội chứng chính sau đây:
1. Hội chứng cột sống cổ xảy ra đột ngột do vận động cổ sau một ngày làm việc căng thẳng, cúi đầu lâu, sau khi tắm nước lạnh, thời tiết thay đổi…
Các biểu hiện ở vùng cổ gồm: Đau mỏi cột sống cổ, đau cột sống cổ và co cứng cơ cạnh cổ, bệnh nhân có cảm giác cứng gáy, đau ê ẩm cổ khi ngủ dậy, bệnh nhân phải nghiêng đầu về bên đau và vai bên đau nâng cao hơn bên lành, bị hạn chế vận động cổ, chụp trên phim X-quang cho thấy đốt sống cổ mất đường cong sinh lý, xuất hiện gai xương, giảm chiều cao thân đốt sống.
2. Hội chứng rễ thần kinh cổ gồm các triệu chứng: Rối loạn cảm giác, sau một chấn thương bệnh nhân thấy đau vùng gáy lan xuống hai bên bả vai, cánh tay, cẳng tay, ngón tay, đau sâu trong cơ xương gây nhức nhối khó chịu, cơn đau tăng lên khi đi, đứng, ngồi lâu, khi ho, hắt hơi, đau giảm đi khi lực đè lên cột sống giảm, cảm giác tê bì như kiến bò, rối loạn vận động, liệt một số cơ của chi trên và hạn chế vận động do đau, teo cơ chi trên…
3. Hội chứng động mạch đốt sống biểu hiện bằng các triệu chứng: Đau đầu vùng chẩm từng cơn, đau lan tới đỉnh đầu, thái dương, hốc mắt, đau một bên và hay đau vào buổi sáng, rung giật nhãn cầu, ù tai, như ve kêu trong tai; đau tai, đau ở hốc mắt, khi nuốt thấy đau, cảm giác nghẹn…
4. Hội chứng thực vật dinh dưỡng với các biểu hiện điển hình là: Đau đĩa đệm cổ, bệnh nhân thấy đau gáy liên tục hay từng cơn, đau sâu, cứng gáy, đau tăng khi vận động, cử động cổ có khi nghe tiếng “lạo xạo”, co cứng gáy vai bên bệnh nên vai bên bệnh cao hơn bên lành, hạn chế vận động cổ.
5. Hội chứng cơ bậc thang: Co cứng các cơ cổ, nhất là cơ bậc thang trước, đau như kim châm dọc mặt trong cánh tay lan tới ngón, đôi khi đau lan lên vùng chẩm, đau lan tới ngực, yếu và teo cơ bàn tay, lạnh đầu chi, xanh tím, phù nề…
Để chẩn đoán bệnh, thầy thuốc dựa theo vị trí tổn thương cột sống cổ mà các triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện riêng lẻ hay kết hợp giữa 5 hội chứng kể trên. Để xác định chính xác người ta dựa vào 5 hội chứng và hình ảnh X-quang của thoái hóa cột sống cổ, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ.
Để đề phòng hiện tượng gãy, trật khớp mỏm nha gây liệt tứ chi hoặc tử vong, người bệnh tuyệt đối không được vặn, ấn cổ, không nên nằm gối quá cao. Về điều trị, trước tiên, cần loại trừ chứng đau gáy chẩm, đau gáy bả vai, cánh tay do u hố sau, u tủy cổ.
Khi đã xác định bệnh, cần điều trị thoái hóa, chủ yếu là dùng thuốc giảm đau thông thường và xoa - gõ vùng gáy, mặt, bụng. Nên dùng thêm vitamin E (400 UI/ngày). Kết hợp điều trị phục hồi chức năng chung của toàn cơ thể với các hình thức thư giãn, sinh hoạt câu lạc bộ.
Đối với người có nghề nghiệp dễ dẫn đến thoái hóa đốt sống cổ, cần phải có những tư thế lao động hợp lý, thời gian nghỉ ngơi đều giữa lao động và nghỉ ngơi, thư giãn, các xoa bóp phục hồi chức năng.
