Thủy lợi ĐBSH ứng phó biến đổi khí hậu

* Cần tính đến tác động của việc sử dụng nước của các hồ chứa bên Trung Quốc đối với sông Hồng

Bộ NN-PTNT vừa tổ chức hội thảo “Quy hoạch tổng thể thuỷ lợi ĐBSH trong điều kiện biến đổi khí hậu (BĐKH), nước biển dâng” do các Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Đào Xuân Học và Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng chủ trì.

Vận hành trạm bơm dã chiến Đại Định (Vĩnh Phúc).

Theo Viện Khoa học Thuỷ lợi, toàn vùng ĐBSH chia thành 6 vùng gồm vùng Tả Hồng, vùng sông Cầu-Thương, Hữu Hồng, sông Lô-Gâm, hạ du sông Thái Bình và vùng Quảng Ninh với tổng số 5.261 công trình thuỷ lợi, trong đó 3.445 trạm bơm, 898 cống, 749 hồ đập, 169 công trình tạm. Tổng diện tích tưới toàn vùng ĐBSH đạt khoảng 69%, còn lại là diện tích tưới bấp bênh và chưa có công trình tưới. Về diện tích tiêu, hiện tần suất tiêu mới đảm bảo ở nội đồng tiêu 10%, mực nước ngoài sông tiêu 10%. Với vùng hạ du trong vụ mùa khi mưa to đến 200mm, xuất hiện lũ từ thượng lưu thì việc tiêu nước cực kỳ khó khăn.

Viện Khoa học Thuỷ lợi nhận định, đối với cấp nước và xâm nhập mặn, mặc dù đã sử dụng các hồ chứa điều tiết để cung cấp nước tưới cho hạ du nhưng mặn vẫn lấn sâu vào nội địa. Khi mực nước biển dâng thêm 0,75cm-1m thì một số cống bị ảnh hưởng mặn vượt quá 4 phần nghìn. Để đối phó với ảnh hưởng xâm nhập mặn cần điều tiết nước bổ sung cho vùng hạ du bằng các hồ chứa tổng hợp, xây dựng các công trình dòng chính Trà Lý, Đò Hàn, sông Hoá, Kim Đài… Khi có đập sông Hoá, Đò Hàn thì các cống Hệ trên sông Hoá, Đồng Câu trên sông Thái Bình sẽ không bị mặn xâm nhập.

GS Hà Văn Khối, Trường ĐH Thủy lợi cho rằng nên có sự liên kết với quy hoạch thủy lợi ở Bắc bộ và tính đến tác động của việc sử dụng nước của các hồ chứa bên Trung Quốcđối với sông Hồng bởi tác động thượng nguồn và BĐKH là rất mạnh. Theo GS Khối,mùa lũ Trung Quốc tích nước sớm hơn VN (15/7) là rất bất lợi. Khi VN tích nước thì bên đó đầy hồ rồi xả nước sang thì rất nguy hiểm, không lường trước được. “Nếu mực nước sông Hồng về lâu dài không khôi phục được thì nên thay đổi trạm bơm phù hợp hơn xây đập thủy lợi.Trong quy hoạch thủy lợi ĐBSH nên gắn cả khai thác nước thượng nguồn với nhiệm vụ của các hồ chứa hạ lưu”-ông Khối đề xuất. Ông Phạm Hữu Đại, Hội Đập lớn Việt Nam cho rằng lưu vực sông Hồng, sông Thái Bình trong hai thập kỷ qua có nhiều thay đổi lớn do xây nhiều hồ đập biến sông Hồng không còn tự nhiên nữa. Thượng lưu sông Hồng phía bên Trung Quốc, họ đã xây 21 đập khiến lượng nước chảy vào VN đã giảm đi rất nhiều…

GS.TS Đào Xuân Học, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT cho rằng ở ĐBSH khả năng lấy nước vào các khu tưới khó khăn, sự xâm nhập mặn do sự thay đổi của việc điều tiết nước trên thượng nguồn. Mục tiêu đến 2015 phải xây dựng 5 công trình ngăn mặn giữ ngọt tại các vùng cửa sông là đập Đò Hàn, Trà Lý, Âu Kim Đài, đập sông Đào…Bộ NN-PTNT đề nghị Chính phủ cho thực hiện chương trình đê biển kết hợp với giao thông, cầu cống ngăn mặn, kiểm soát mặn tại các cửa sông, công trình thủy lợi ven biển, xây dựng hồ chứa nước, đánh giá tác động của nước biển dâng đến cửa sông, ven biển…