Thời gian gần đây, mỗi ngày lượng bệnh nhân đến bệnh viện vì các bệnh như đau mắt đỏ, viêm da, viêm phế quản và tiêu chảy…. ngày một tăng cao, nhất là các vùng vừa xảy ra lũ lụt. Tại Hương Khê (Hà Tĩnh) hàng trăm trẻ đã được phát hiện mắc bệnh, nhiều bé bị tiêu chảy do gia đình bị ngập nặng, không có đủ nước sạch để dùng phải dùng tạm nước sông...
GS TS Nguyễn Gia Khánh, Trưởng khoa Tiêu hóa – BV Nhi Trung ương cho biết, trong tổng số 3,5 triệu người mắc các bệnh truyền nhiễm hằng năm, khoảng 35% lây qua đường tiêu hóa. Số các ca bệnh này tăng đột biến trong mùa lũ. Trong các bệnh về tiêu hoá, thì nguy hiểm nhất là tiêu chảy do Rotavirus. Nó là nguyên nhân số 1 gây tử vong do tiêu chảy ở trẻ em. Rotavirus tồn tại quanh năm ở những quốc gia có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam.
Tuy nhiên ở khu vực miền Bắc, bệnh phát triển cao điểm trong suốt những tháng lạnh nên dân gian hay gọi là bệnh tiêu chảy mùa đông. Ở miền Nam, bệnh thường gặp quanh năm nhưng cao điểm khoảng từ tháng 9 đến tháng 12. Tỉ lệ mắc bệnh là như nhau ở những quốc gia nghèo và những quốc gia giàu.
Trẻ em có thể nhiễm Rotavirus qua đường tiêu hóa từ những thức ăn, thức uống, đồ vật nhiễm bẩn. Rotavirus có khả năng lây lan rất cao, hiện diện ở xung quanh chúng ta. Nó tồn tại trong môi trường và lưu lại trên tay vài giờ, còn trên bề mặt rắn khoảng vài ngày. Ở những trẻ bị bệnh, Rotavirus có thể hiện diện trong phân lên đến 21 ngày. Đó là lý do tại sao chỉ bằng vệ sinh, cung cấp nước sạch hay cải thiện các hệ thống vệ sinh môi trường cũng không thể loại trừ được bệnh tiêu chảy do Rotavirus.
Khi trẻ bị nhiễm Rotavirus sẽ bị sốt, buồn nôn và ói mửa dữ dội. Sau 24 đến 48 giờ, sẽ xuất hiện triệu chứng tiêu chảy. Trẻ tiêu chảy phân lỏng toàn nước, không có máu. Tiêu chảy và nôn ói có thể lên đến hơn 20 lần/ngày. Thông thường bệnh kéo dài từ 3 đến 8 ngày, một số trường hợp có thế kéo dài đến 2 tuần. Vì lớp bảo vệ của ruột non bị hư hỏng nên ảnh hưởng đến sự hấp thu của thức ăn đặc biệt là sữa.
Khi đó, trẻ có thể không dung nạp được Lactose, khiến bé tạm thời không thể hấp thu sữa hoàn toàn và tiếp đến có những triệu chứng như đau bụng, đau mông, tiêu chảy nhiều hơn và đầy hơi, khó tiêu. Điều này dẫn đến tình trạng sụt cân và suy dinh dưỡng ở trẻ bị tiêu chảy. Các biến chứng liên quan tới sự mất cân bằng muối và nước có thể dẫn đến suy yếu, đầy hơi và mất cân bằng acid máu, thường phải nhập viện kịp thời để điều trị. Khi không được điều trị thích hợp, tiêu chảy có thể dẫn đến tử vong.
Nhiễm Rotavirus lần đầu thường là nặng nhất. Các lần nhiễm sau thì ít nặng hơn vì trẻ đã có phát triển những cách bảo vệ. Tiêu chảy do Rotavirus không đáp ứng với điều trị bằng kháng sinh, điều này không giống như các trường hợp tiêu chảy nhiễm khuẩn khác. Kháng sinh thậm chí có thể còn làm cho tiêu chảy nặng hơn, tức là phản tác dụng.
Vì vậy khi trẻ bị tiêu chảy do Rotavirut, các bậc phụ huynh cần chú ý: Nên dùng các dung dịch bù nước bằng đường uống càng sớm càng tốt ngay khi trẻ bắt đầu tiêu chảy để ngừa mất nước. Dung dịch muối-đường để uống ở dạng dung dịch tạo nước đường uống (ORS), đặc biệt được bào chế đã có sẵn trên thị trường. Nếu không có sẵn dung dịch này, thức uống khác thích hợp có thể sử dụng cho trẻ như là nước dừa, nước trái cây hay súp gà.
Những thức uống dành cho thể thao, nước uống có carbon và thức uống có hương vị trái cây thì không phù hợp bởi chúng có chứa rất nhiều đường làm tiêu chảy nặng hơn. Nên tiếp tục cho bé ăn, nếu bé đang bú mẹ thì vẫn tiếp tục cho bú. Nếu bé không bú mẹ thì nên cho bé uống sữa và điều cần thiết là không nên pha loãng sữa ra hay thay đổi. Những nghiên cứu cho thấy, cách tốt nhất để bảo trẻ nhỏ khỏi tiêu chảy do Rotavirus là chủng ngừa. Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo nên chủng ngừa cho tất cả trẻ nhỏ để phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này. Tốt nhất là nên hoàn tất việc chủng ngừa trước 6 tháng tuổi.
Nên ăn những thức ăn có nhiều Kali như chuối và dừa. Thức ăn được nấu kỹ, nghiền nát, hay những thức ăn cơ bản với vài giọt dầu có thể giúp kích hoạt tiêu hóa dễ hơn và tăng cường calories. Tăng cường một bữa ăn thêm mỗi ngày trong khoảng 2 tuần sẽ giúp cho trẻ nhanh phục hồi hơn.
Để phòng ngừa tiêu chảy tái nhiễm trong tương lai, việc bổ sung kẽm sẽ được bác sĩ chỉ định dùng trong khoảng 2 tuần. Các biện pháp thông thường như rửa tay, bú mẹ, cải thiện vệ sinh môi trường giúp làm giảm lây truyền các tác nhân gây bệnh tiêu chảy khác, nhưng có vẻ không hữu hiệu để phòng ngừa tiêu chảy do Rotavirus.
