Tìm hiểu về vị giác

* Vì sao muối lại mặn và đường lại ngọt? Tại sao đầu lưỡi lại phân biệt được các vị khác nhau?

Ngô Văn Diên, TT Hoàn Lão, Bố Trạch, Quảng Bình

Hương vị là khả năng đáp ứng với các phân tử hòa tan và các ion gọi là vị chất (tastants). Con người phát hiện mùi vị với các tế bào thụ cảm vị giác (taste receptor cells). Đây là những nhóm trong nụ vị giác (taste buds). Mỗi nụ vị giác có một lỗ chân lông mở ra đến bề mặt của lưỡi cho phép các phân tử và ion đưa vào miệng để đạt được các tế bào thụ thể ở bên trong.

Có năm cảm giác hương vị chính: Mặn, chua, ngọt, cay, đắng. Một nụ vị duy nhất chứa 50-100 tế bào vị đại diện cho tất cả 5 giác mùi vị. Mỗi tế bào vị giác có các thụ thể (receptors) trên bề mặt của nó. Đây là những protein xuyên màng mà chấp nhận các ion làm tăng cảm giác của mặn và chua; liên kết với các phân tử đó làm phát sinh vị giác.

Hương vị các tế bào thụ thể được kết nối, thông qua một khớp thần kinh giải phóng năng lượng (ATP), với một tế bào thần kinh giác quan sơ cấp để chuyển về não. Tuy nhiên, một tế bào thần kinh giác quan có thể kết nối với các tế bào một số vị giác khác nhau.

* Vì sao rễ cây biết tìm đến nơi có nước và chất dinh dưỡng?

Lại Quang Anh, Đông Hoàng, Đông Hưng, Thái Bình

Rễ cây và vi sinh vật luôn có xu hướng tìm đến các vùng có dung dịch chứa các chất dinh dưỡng. Người ta gọi hiện tượng đó là hóa hướng động hay tính hướng hóa. Theo thông tin trên trang web thuviensinhhoc.com thì tính hướng hóa là sự vận động sinh trưởng của thực vật đến nguồn các chất hóa học cần thiết cho hoạt động sống của chúng.

Rễ cây có xu hướng tìm đến nơi có nguồn phân bón và nước (tính hướng hóa dương). Rễ cây cũng có khả năng sinh trưởng tránh xa dần các yếu tố độc hại đối với cây (tính  hướng  hóa  âm).Tính hướng hóa đã giúp cho rễ cây chủ động tìm kiếm đến các vùng có chất dinh dưỡng trong đất để rễ hút cung cấp cho cây, đồng thời giúp cho cây tránh xa được các chất độc gây tác hại cho cây.

 Ngoài rễ có tính hướng hóa, ống phấn cũng có tính hướng hóa rõ rệt. Khi thụ phấn, ống phấn sinh trưởng trong vòi nhụy, nhờ tính hướng hóa mà nó sinh trưởng về phía bầu nhụy để dẫn các tinh tử đực vào thụ tinh cho noãn (tính hướng hóa dương). Ngoài các tính hướng trên thì rễ cây còn có tính hướng thủy (hướng về nguồn nước), hướng nhiệt (hướng về phía có nhiệt độ ấm), hướng thương (bị chấn thương gây sự uốn cong âm). Trong sinh học bạn chỉ có thể hỏi thế nào, chứ nếu hỏi tại sao có được các đặc tính thích nghi kỳ diệu ấy thì khó tìm được câu trả lời lắm.

* Cây quang hợp được nhờ diệp lục trong lá. Vậy những cây có lá màu vàng, màu đỏ có quang hợp được hay không?

Trịnh Thúy Quỳnh, Trùng Khánh, Cao Bằng

Cây có khả năng quang hợp được nhờ chất diệp lục trong lá cây. Đôi khi cả ở thân cây. Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia thì chất diệp lục (diệp lục tố, chlorophyll) là sắc tố quang tổng hợp màu xanh lá cây có ở thực vật, tảo, vi khuẩn lam. Từ này có nguồn gốc Hán-Việt: "Diệp" là lá, "lục" là xanh lục.

Ngoài chất diệp lục, carotenoid, phycobilin và xantophyl cũng là các sắc tố cảm quang được tìm thấy ở thực vật và một số sinh vật quang tổng hợp khác. Các sắc tố này được cố định trong màng thylacoid của lục lạp. Chất diệp lục hấp thu mạnh nhất ánh sáng xanh dương và đỏ, kém ở phần xanh lá của phổ điện từ, do đó màu của mô chứa chất diệp lục giống màu cùa lá cây.

Các loại lá cây mà ta thường trồng làm cảnh thường các sắc tố carotenoid (đỏ, da cam, tía) và xantophyl (vàng) lấn át sắc tố diệp lục nên lá có nhiều màu không phải màu lục. Tuy nhiên chúng vẫn tham gia vào quá trình quang hợp như các cây khác.