 |
| Ảnh minh họa |
Đôi lần, chị tự hỏi: “Hay là con gái có bí mật gì muốn giấu mẹ. Chắc hẳn đó là chuyện hệ trọng”. Trẻ con không có bí mật thì không thể trưởng thành. Vậy, khi nào con bạn mới bắt đầu có bí mật và cha mẹ nên làm gì trước những bí mật của con.
Khi nào trẻ có bí mật?
Từ 0 đến 3 tuổi, lúc này trẻ chưa có bí mật vì sống hoàn toàn trong sự chăm sóc, nâng niu của cha mẹ. Giống như một thế giới cộng sinh, trẻ luôn sống cùng với cách nghĩ, trải nghiệm từ người khác, chưa hình thành cái tôi, nên cũng chưa có cái gọi là bí mật. Từ 3 đến 4 tuổi, trẻ bắt đầu ngầm cảm nhận ý nghĩa của những bí mật, dù có thể chưa hiểu rõ nội hàm và bản chất của chúng. Vì vậy, chỉ có thể nói là trẻ chỉ mới phát hiện ra thế giới nội tâm của mình mà thôi. Nếu bạn hỏi một trẻ 5 tuổi cái gì gọi là bí mật, thì có lẽ sẽ nhận được câu trả lời: “Con đã nói cho người khác biết rất nhiều bí mật rồi”.
Ở tuổi đến trường, trẻ sẽ cảm thấy khó khăn và khổ sở về việc nên hay không nên nói ra những bí mật. Đặc biệt, khi ý thức được nguyện vọng của bản thân, có vẻ mâu thuẫn với yêu cầu của người lớn, trẻ sẽ có thái độ ngoài thuận trong nghịch. Từ đó, sinh ra cách nghĩ hay cách làm theo kiểu nửa bộc lộ, nửa che đậy. Một mặt, trẻ hi vọng có thể theo đuổi sự độc lập của mình, có được cảm giác tự chủ khi giữ bí mật.
Nhưng mặt khác, trẻ sẽ có những biểu hiện trăn trở, day dứt vì việc phải giữ bí mật. Đến tuổi dậy thì, đây là giai đoạn ý thức độc lập tăng nhanh, không gian nội tâm của trẻ giống như bỗng chốc bị vạch ra, những bí mật bắt đầu có sự thay đổi và phạm vi của chúng cũng rộng hơn. Trẻ có nhu cầu tiếp xúc nhiều hơn, nên bắt đầu cần có không gian riêng để giấu kín những bí mật. Ngoài ra, trẻ cũng ý thức được phải giữ bí mật cho người khác, đó là sự hình thành của lòng trách nhiệm.
Những bí mật, cần cho sự trưởng thành
Bí mật là sự trưởng thành của ý thức cá nhân. Đối với trẻ, bí mật giống như sự hình thành cái tôi. Nếu phát hiện trẻ đã có bí mật, bạn nên cảm thấy vui thay vì hoảng sợ quá mức. Có bí mật, nghĩa là trẻ đã có thế giới nội tâm và muốn có không gian độc lập. Vì thế, bạn hãy trân trọng sự trưởng thành non nớt này.
Bí mật là trải nghiệm đáng quý của nội tâm. Theo dần sự giác ngộ của ý thức, tuy ngày càng không muốn bị cha mẹ điều khiển mọi thứ, nhưng sức mạnh to lớn của những người trưởng thành vẫn đủ sức khiến trẻ sinh cảm giác kiêng dè. Vậy nên, bí mật trở thành một cách tự bảo vệ của người yếu hơn. Đây là trải nghiệm mà trẻ nên có, để có thể cảm nhận được cảm giác tồn tại và cảm giác về giá trị cá thể.
Bí mật giúp hướng đến sự độc lập và chín chắn. Với mỗi người, bí mật luôn có quan hệ chặt chẽ với trách nhiệm và cần gánh vác một cách độc lập. Như vậy, có bí mật cũng là cách cần thiết để trẻ học cách tự lập và trưởng thành. Do vậy, cha mẹ hãy luôn cho phép trẻ được có bí mật của riêng mình.
Kỹ năng làm bạn với con
Trên thực tế, rất nhiều người đã bất chấp tất cả để tìm biết cho được những bí mật mà con không muốn chia sẻ. Khi cảm thấy con đang giấu diếm điều gì, hãy xem đó là sự cố của cả cha mẹ và con, và điều đầu tiên tối quan trọng là phải bình tĩnh. Mỗi sự việc cụ thể cần có những giải pháp cụ thể phù hợp, nhưng cần dựa trên vài nguyên tắc chung: Không sử dụng bạo lực, la mắng, kể lể với nhiều người, ở chỗ đông người: đó là hành vi sỉ nhục, không phải giáo dục. Không đối xử với con như tội phạm bằng những câu tra hỏi thiếu tôn trọng (chỉ khi nào con thấy mình được tôn trọng, cha mẹ mới có cơ hội nghe con nói).
Khi con bày tỏ, dù là với thái độ hằn học hoặc lời lẽ không được êm tai, hãy kiên nhẫn lắng nghe, không phán xét bình luận, rồi cất sự việc sang bên độ đôi ngày. Hãy chờ cho cơn bão cảm xúc của bạn yếu hẳn đã, lúc ấy sẽ họp gia đình lại và tìm câu hỏi đúng để cùng nhau trả lời. Ví dụ: “Tại sao hai mẹ con mình lại không thể là bạn tốt của nhau? Mẹ muốn biết để sửa con ạ!”.
