Tranh chấp mía nguyên liệu ở ĐBSCL: Thủ phạm mang tên NIVL - Ấn Độ

14 năm đặt Nhà máy đường (NMĐ) tại Long An, Cty NIVL (tiền thân là NMĐ Nagarajuna Ấn Độ) vốn 100% nước ngoài bị tai tiếng khá nhiều, trong đó vấn đề dai dẳng nhất là chuyện "ép" chữ đường, tạp chất khi mua mía của dân và “thả” thương lái đến giành giật vùng nguyên liệu các NMĐ khác.

Tại cuộc họp triển khai niên vụ mía đường 2010-2011 với các NMĐ khu vực ĐBSCL tại tỉnh Hậu Giang (ngày 20/9), ông Nguyễn Văn Thanh- GĐ NMĐ NIVL cam kết rằng: Không mua mía non, mía kém chất lượng và mua đúng chữ đường, đặc biệt không mua phá giá khi đến “chia sẻ” với vùng nguyên liệu của NMĐ khác. Tuy nhiên, với công suất 4.500 tấn mía/ngày (chỉ sau NMĐ Bourbon là 8.000 tấn), nếu chạy đúng 7 tháng trong năm thì NIVL cần khoảng trên 800 ngàn tấn mía. Nhưng do không chú trọng đầu tư vùng nguyên liệu nên NIVL đã nhiều lần giành giật vô lối nguyên liệu với các NMĐ khác.

Bắt đầu từ ngày 26/9, ngay sau khi khởi động vụ ép, NIVL thay vì tập trung mua mía ở địa phương cũng như thực hiện lời hứa ban đầu, đã quay ngoắt 180 độ mở một “chiến dịch” thu gom mía ở ĐBSCL, chủ yếu vùng mía Phụng Hiệp và Bến Tre. Trong số này, một nhóm thương lái do ông N.V.B- PGĐ Cty BĐS Đức Hòa Đông (Long An) làm đại diện, ứng vốn mua số lượng mía ngoài tỉnh lên tới 250 nghìn tấn.

Theo tìm hiểu của NNVN, mỗi ngày NMĐ NIVL gom mía từ ĐBSCL lên không dưới 2.000 tấn mía, trong đó bất kể mía non, mía kém chất lượng với giá bao “trọn gói” từ 840-860.000 đồng/tấn, đồng thời hỗ trợ thêm tiền vận chuyển 140.000 đồng/tấn, theo đó lên gần 1 triệu đồng/tấn. Trong khi ở NMĐ Phụng Hiệp, do giá mua thấp hơn nên nông dân ở đây đã đổ xô bán cho NIVL. Một thương lái của NIVL tại ĐBSCL tiết lộ: “Chúng tôi bao giá, không mua theo chữ đường, nông dân giao mía ngay tại mũi ghe giá 850 ngàn tấn và nhận trước 70% tiền mặt. Sau 7-10 ngày giao đủ tiền tươi thóc thật, số lượng bao nhiêu mua bấy nhiêu”.

Để tiếp cận NMĐ NIVL, trong vai một thương lái mía, chúng tôi vào khu vực cầu cảng của NM tại ấp 6, xã Lương Hòa ( Bến Lức, Long An). Đập vào mắt PV là hàng chục chiếc ghe chở mía lặc lè của thương lái B., nối đuôi san sát nhau trên kênh Xáng Lớn chờ nhập. Trong số này có rất nhiều mía còn xanh chừng 9-10 tháng tuổi từ dưới ĐBSCL chở lên nhờ vào đặc điểm ở đầu mũi ghe sơn màu đỏ viền trắng. 

Ghe chở mía miền Tây lên mất ít nhất từ 3-5 ngày có đặc điểm mũi ghe sơn màu đỏ viền trắng

Chiều ngày 15/10, chúng đếm tổng cộng có 21 ghe; ngày 16/10 có tất cả 25 ghe. Trọng tải mỗi ghe ít nhất từ 45- 50 tấn, ghe lớn hơn chở ngoài 100 tấn. Gặp ông Trần N., từ Phụng Hiệp lên đã 2 ngày nay, đang neo ghe mía sát bờ Kinh chờ đến lượt đăng ký “tài”, PV bắt chuyện: “Anh chở mấy ghe, tiền công bao nhiêu?” – Tôi chở 2 ghe chừng 90 tấn. Tiền công ông B. trả 140.000 đ/tấn, vị chi được trên 12 triệu đồng, sau khi trừ tiền dầu mất 200 lít/ghe, cộng thêm công bốc vác mía lên ghe, rồi tiền chi phí dọc đường (hầu hết ghe mía nào cũng chở quá khổ-PV) thì lãi cũng được dăm triệu. “Nhìn mía coi bộ còn xanh hả?”. Anh N., rút một cây mía ra ngắm nghía, đo sải tay rồi bảo: “Ừ, chắc non 10 tháng, mía chín ép mất chữ đường à nghen” (dạng mía trung, thấp cây).

Một chủ ghe khác tên Út chở khoảng 80 tấn mía oằn cả chiếc ghe lớn, từ phía Phụng Hiệp lên theo đường sông Vĩnh Long cho hay, mía từ dưới lên cũng mất thời gian ít nhất 3-5 ngày, bình quân mỗi chuyến vận chuyển mía cũng lãi khoảng 6 triệu đồng. “Tui chỉ biết ông Sáu T., ( nhóm của ông B) đưa tiền rồi chở mía lên đây, mấy ổng mua của ai không biết nhưng nhìn thấy có ghe mía còn xanh cũng tiếc thiệt, để chừng 1 hoặc 2 tháng nữa thu hoạch thì mía đẹp lắm” - ông Út tặc lưỡi nói.

Do NMĐ NIVL ban hành cơ chế mua nguyên liệu “thoáng”, nên những ngày này ở ĐBSCL đang có hàng nghìn tấn mía từ các tỉnh Hậu Giang, Bến Tre chở lên bán cho NMĐ NIVL. Việc cạnh tranh thiếu lành mạnh của NIVL đang làm cho  thị trường nguyên liệu mía ở ĐBSCL vốn đã nóng nay càng nóng hơn. Nhiều NMĐ trong khu vực đang phải bó tay ngửa mặt kêu trời vì mất nguyên liệu.