Từ triển lãm nông nghiệp thế giới, nghĩ về nền nông nghiệp VN

Cty CP Phân bón Bình Điền đã cử một đoàn cán bộ sang tham dự, khảo sát, học tập nhằm rút tỉa những tiến bộ kỹ thuật phù hợp trong lĩnh vực phân bón để áp dụng cho điều kiện của Việt Nam.

Cảm tưởng đầu tiên mang đến trong nhận thức của các thành viên là hội chợ lần này thực sự to lớn và hiện đại. To lớn vì hội chợ toạ lạc trong một khuôn viên rộng đến gần 25 ha, trong đó khoảng một nửa diện tích dành cho khu tập kết hàng hoá, chỗ đậu xe và các thiết bị vận chuyển sản phẩm.

Số diện tích còn lại dành cho 1.800 gian hàng các loại của 78 quốc gia tham dự.

Bức tranh chung là hội chợ triển lãm hầu như chỉ thấy các tiết bị máy móc đủ các cỡ, sử dụng cho các hoạt động SXNN, bao gồm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ hải sản.

Nhìn bao quát khu triển lãm thấy có các loại máy chuyên dùng, các máy liên hợp gặt đập, các máy chăm sóc, tưới tiêu, thu hoạch, chế biến, bảo quản, các tiết bị SX, chế biến sữa, thức ăn gia súc, các thiết bị SX chế biến các loại phân bón, chất cải tạo đất,các thiết bị bảo quản, vận chuyển, kiểm tra sản phẩm...

Có thể nói nền nông nghiệp của thế giới ngày nay không có hoạt động nào không phải trải qua sử dụng máy móc. Con người chỉ việc vận hành để đem lại hiệu quả nhanh, sạch và tiện lợi.

Các nông dân tham gia hội chợ cũng là những chuyên gia SX và vận hành các máy nông nghiệp rất thành thạo.

Chúng tôi cố gắng tìm kiếm các sản phẩm về phân bón. Nhưng gian hàng phân bón chỉ trưng bày các sản phẩm cải tạo đất và các chế phẩm phân hữu cơ dùng nguồn nguyên liệu sẵn có của địa phương cũng như từ các sản phẩm của biển.

Người ta cho rằng phân bón là nhu cầu tất yếu của cây trồng mà thế giới đang cung cấp gần đủ số lượng và chủng loại. Vì vậy, hiện nay đã đến lúc cần chú ý bảo vệ và nâng cao độ phì thực tế của đất để đảm bảo một nền nông nghiệp bền vững đạt tiêu chuẩn xanh, sạch an toàn và đẹp.

Bởi vậy trong mấy chục gian hàng trưng bày phân bón cũng đều tập trung cho các chế phẩm và kỹ thuật cải tạo đất, tiết kiệm nước trong điều kiện biến đổi khi hậu diễn ra ngày càng phức tạp.

Cùng với mục tiêu cải tạo đất là chế phẩm hữu cơ sinh học, hữu cơ vi sinh hay hữu cơ khoáng mà nguồn hữu cơ cũng lấy từ vật liệu của địa phương chế ra. Các hướng đi nói trên đều nhằm bổ sung cho nguồn phân khoáng đang được sử dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là khu vực các nước đang phát triển.

Những gì trưng bày trong gian giành cho phân bón ở hội chợ lần này đều toát lên ý nghĩa rằng hướng cải tạo đất, cải tạo môi trường để duy trì và nâng cao độ phì nhiêu của đất là hướng đi quan trọng, nhằm góp phần giảm bớt tỷ lệ phân hoá học, từ đó giảm bớt mức độ phát thải khí hậu nhà kính do sử dụng bất hợp lý các loại phân hoá học mang lại, nên số khách hàng tham gia chủ yếu cũng vẫn là từ California và các bang khác của Mỹ.

Điều này được chứng minh rằng khi tiếp xúc, trao đổi với các khách hàng thì phần lớn họ đều là người của California hay trên danh thiếp cũng đề CA (viết tắt của California).

Chúng tôi cũng có gặp các vị khách hàng từ Canada, Đức, Belarus, Lithuania, Trung Quốc hay khách ở các nước Trung Đông... Nhưng khách của CA và các bang khác ở Mỹ vẫn chiếm đa số.

Suy nghĩ kỹ thì cũng chẳng lấy làm ngạc nhiên, vì California là bang có hoạt động sản xuất nông nghiệp lớn nhất so với các bang khác của Mỹ. Riêng số lượng hoa quả đã chiếm hơn một nửa sản lượng hoa quả của Mỹ.

Nói là hội chợ triển lãm nông nghiệp thế giới tổ chức tại California nhưng thấy toàn hoa quả của Mỹ, California có 1,75 triệu bò sữa, hàng năm cung cấp sữa và các sản phẩm sữa cho các bang khác của Mỹ.

California cũng hiện hữu trên 400 loại cây trồng. Đọc qua các con số giới thiệu về bang California, bất giác chúng tôi làm một phép tính nhẩm để so sánh SXNN giữa bang California với Việt Nam.

Mặc dù đây là phép so sánh khập khiễng. Bởi vì từ khi thành lập nước Mỹ cho đến nay đã hơn 200 năm, họ chưa bao giờ phải trải qua thời kỳ phong kiến lạc hậu hay chiến tranh tàn phá liên miên như ở Việt Nam.

Việt Nam chỉ mới thoát khỏi chiến tranh và cũng mới bắt tay phục hồi và xây dựng kinh tế trong khoảng 40 năm qua. So với chặng đường trên 200 năm phát triển của họ với 40 năm xây dựng của mình cũng là cách so sánh khập khiễng. Dầu vậy, ta vẫn so sánh để tìm cơ hội mà tiến lên.

Nói về tự nhiên, California có diện tích 423.970 km2, chỉ lớn hơn diện tích Việt Nam khoảng 1,3 lần, có 10.242.905 ha đất dành cho SXNN, đất đai chỉ tập trung cho 81.700 trang trại. Bình quân mỗi trang trại canh tác 126 ha.

Các trang trại đang sử dụng hàng chục loại máy móc, kể cả máy bay chuyên dụng. GDP trên đầu người của bang từ năm 2007 đã là 38.956 USD. Tổng giá trị các sản phẩm nông sản vào năm 2011 là 43,5 tỷ USD.

Trong lúc Việt Nam chỉ có 9 triệu ha đất nông nghiệp, có đến trên 14 triệu hộ làm nông nghiệp, cứ mỗi hộ coi như 1 trang trại, thì bình quân mỗi trang trại chỉ có từ 0,5­0,6 ha đất, chưa kể những vùng đông dân, diện tích mỗi trang trại chỉ có khoảng 0,2­0,3 ha.

Diện tích chỉ có như vậy nhưng bình quân mỗi hộ lại có trên dưới 10 thửa đất phân bố nhiều nơi. Tỷ lệ sử dụng cơ giới hoá trong nông nghiệp mới chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Thu nhập bình quân của người nông dân hàng năm chỉ mới đạt trên 10 triệu đồng (hơn 400 USD).

Câu hỏi đặt ra là ít đất, đất lại manh mún làm sao để có thể SX lớn, làm sao có thể ứng dụng cơ giới hoá như các nước công nghiệp? Câu trả lời đơn giản là tìm cách để gom đất lại, còn gom như thế nào thì cần có cách làm phù hợp với điều kiện cụ thể của nước ta.

Vì đất hẹp không thể áp dụng cơ giới hoá đồng bộ, mà không có cơ giới hoá thì khó có sản phẩm nông nghiệp hàng hoá với khối lượng lớn.