Tục lễ cúng ông Táo

* Xin cho biết nguồn gốc của tục lễ tiễn ông Táo chầu Trời?

Nguyễn Quỳnh Trang, Bình Long, Bình Phước

Theo tục lệ cổ truyền, người Việt tin rằng, hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch, Táo Quân lại cưỡi cá chép bay về trời để trình báo mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng. Cho đến đêm Giao thừa, Táo Quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc coi sóc bếp lửa của mình. Vị Táo Quân quanh năm ở trong bếp nên biết hết mọi chuyện hay dở tốt xấu của mọi người, cho nên để Vua Bếp “phù trợ” cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta thường làm lễ tiễn đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng rất trọng thể.

Ảnh minh họa

Người ta thường mua hai mũ Ông Táo có hai cánh chuồn và một mũ dành cho Táo Bà không có cánh chuồn, ba cái áo bằng giấy cùng một con cá chép (còn sống hoặc bằng giấy, hoặc cũng có thể dùng loại vàng mã gọi là “cò bay ngựa chạy”) để làm phương tiện cho “Vua Bếp” lên chầu trời. Ông Táo sẽ tâu với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới. Lễ cúng thường diễn ra trước 12 giờ trưa, sau khi cúng xong, người ta sẽ hóa vàng đồ lễ, nếu có cá sống thì sẽ đem thả xuống sông, hồ, biển hay giếng nước, tùy theo khu vực họ sinh sống.

* Xin cho biết Tết Nguyên Đán bắt nguồn từ văn hóa dân tộc của quốc gia nào?

Trương Thanh Hoa, Quảng Ninh, Quảng Bình

Theo lịch sử Trung Quốc, nguồn gốc Tết Nguyên Đán có từ đời Tam Hoàng Ngũ Đế và thay đổi theo từng thời kỳ. Đời Tam đại, nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng giêng, tức tháng Dần. Nhà Thương thích màu trắng nên lấy tháng Sửu, tức tháng chạp, làm tháng đầu năm. Nhà Chu ưa sắc đỏ nên chọn tháng Tý, tức tháng mười một, làm tháng Tết. Các vua chúa nói trên quan niệm về ngày giờ "tạo thiên lập địa" như sau:

Giờ Tý thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người nên đặt ra ngày Tết khác nhau. Đời Đông Chu, Khổng Tử đổi ngày tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Đời nhà Tần (thế kỷ 3 TCN), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi, tức tháng mười. Đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế (140 TCN) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần, tức tháng giêng. Từ đó về sau, không còn triều đại nào thay đổi về tháng Tết nữa.

Trước năm 1967, Việt Nam lấy múi giờ Bắc Kinh làm chuẩn cho âm lịch. Ngày 8/8/1967, Nhà nước ta ban hành việc đổi lịch dùng múi giờ GMT+7 làm chuẩn. Vì thế hai nước có ngày Tết lệch nhau chút ít và Tết Việt Nam không còn trùng với Tết Trung Quốc, Đài Loan và những nước có nhiều người Hoa sinh sống.

* Hiện tượng gió Lào do đâu mà có và vì sao các loại gió thì mát mà gió Lào lại làm chúng ta cảm thấy nóng?

Vũ Bích Liên, Hương Khê, Hà Tĩnh

Hiện tượng foehn chỉ việc gió sau khi vượt qua núi trở nên khô và nóng. Ở Việt Nam, hiện tượng foehn thường được dân gian gọi là gió Lào hoặc gió phơn Tây Nam khô nóng. Gió hình thành và chuyển song song với mặt đất. Khi bị núi chắn ngang thì gió phải vượt lên cao, lên tầng không khí loãng và lạnh hơn, khiến cho hơi nước ngưng tụ, gây mưa bên triền núi hứng gió và đồng thời làm gió giảm áp suất. Khi đã qua đỉnh núi thì gió trở thành một luồng khí khô hạ áp nên khi đi từ trên cao xuống, gặp không khí đặc hơn gió sẽ bị nén lại. Quá trình đó làm tăng nhiệt độ của gió (hiện tượng đoạn nhiệt trong môn nhiệt lực học). Kết quả là bên triền núi hứng gió (đoạn lên núi) thì gió ẩm, mát và gây mưa nhiều nhưng bên triền núi khuất gió (đoạn xuống núi) thì gió lại khô và nóng. Dãy núi càng cao, thì khi xuống núi mức gia tăng nhiệt độ càng lớn và càng khô.

* Cháu muốn học viết chữ thư pháp thì học ở đâu? Ở Việt Nam có trường nào dạy về viết chữ Nôm không?”

Lê Văn Phan, Nho Quan, Ninh Bình

Nếu bạn không có điều kiện theo học các lớp dạy Thư pháp do các chuyên gia Trung Quốc giảng dạy tại TP.HCM thì bạn có thể tìm hiểu qua các sách dạy Thư pháp tại Cty Xuất nhập khẩu sách ngoại văn ở 32 Hai Bà Trưng, Hà Nội. Tôi còn biết một chuyên gia thư pháp nổi tiếng còn khá trẻ tên là Trần Quốc Chí ở Cầu Giấy, Hà Nội. Anh ấy sẵn sàng giúp đỡ bạn, liên hệ qua số ĐT: 0913229874.