Bạn đọc gửi từ hòm thư: mquoclicb@gmail.com xin hỏi:
Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đại chúng có một số vụ án mà người phạm tội là người chưa thanh niên, phạm loại tội đặc biệt nghiêm trọng như tội giết người, cướp của (vụ án giết người ở tiệm vàng tại Bắc Giang hay vụ án oan sai của ông Nguyễn Thanh Chấn đang được báo chí đưa tin). Xin luật gia nêu rõ hơn những quy định của luật hình sự về tuổi chịu trách nhiệm hình sự.
Trả lời:
Tại Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định tuổi chịu trách nhiệm hình sự như sau: Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Đối với người chưa đủ 14 tuổi, trí tuệ chưa phát triển đầy đủ nên chưa nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội về hành vi của mình, chưa đủ khả năng tự chủ khi hành động nên họ không bị coi là có lỗi về hành vi nguy hiểm cho xã hội mà họ thực hiện. Như vậy, một hành vi được coi là không có lỗi cũng tức là không đủ yếu tố cấu thành tội phạm nên họ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Đối với người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi được coi là người chưa có năng lực trách nhiệm hình sự đầy đủ. Vì vậy, họ cũng chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội phạm theo quy định của pháp luật (Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về những tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng) chứ không phải chịu trách nhiệm hình sự về tất cả các tội phạm.
Bộ luật Hình sự cũng quy định hẳn một chương (chương X) đối với người chưa thành niên phạm tội, trong đó có cả một điều về nguyên tắc xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội trong đó có điểm quy định “Việc xử lý người chưa thành niên phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã hội… Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người chưa thành niên phạm tội… không áp dụng hình phạt tiền đối với người chưa thành niên phạm tội ở độ tuổi từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi…”.
Trên đây, luật gia đã nêu những quy định cơ bản mà Bộ luật Hình sự quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự cũng như nguyên tắc về xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội; bạn nghiên cứu, tham khảo.
