| Hotline: 0983.970.780

Vẹn tròn như chiếc nón bài thơ

Chủ Nhật 30/04/2017 , 14:01 (GMT+7)

“Gửi em chiếc nón bài thơ” khúc tình ca, tráng ca, và sử thi ra đời với niềm tin gần như đoán định đất nước sẽ thống nhất...

Bóng tối đã ngập đầy trên từng con phố. Nhạc sĩ Đặng Đình Hưng đều đều thả bước dọc ven hồ Thiền Quang. Sau những phút bách bộ thư thái của ngày cuối tuần, ông lại trở về với căn phòng quen thuộc số 7 phố Nguyễn Thượng Hiền.

Đúng 20h30, như thường lệ, nhạc sĩ mở đài lắng nghe chương trình Câu lạc bộ âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam phát sóng tối Chủ nhật hàng tuần về cuộc vận động sáng tác tác phẩm mừng đất nước thống nhất.

Chuyên đề hôm đó nhạc sĩ Đỗ Nhuận giới thiệu ca khúc hay mới nhất: “Gửi em chiếc nón bài thơ”, nhạc sĩ Lê Việt Hòa phỏng thơ Sơn Tùng do ca sĩ Kiều Hưng thể hiện.

18051773-705195869666743-2105100181-n182453302
Nhà văn Sơn Tùng trong căn cứ Trung ương Cục miền Nam 1968

Hôm sau, Đặng Đình Hưng rời nhà số 7 phố Nguyễn Thượng Hiền sang nhà 108 phố Yết Kiêu nói với Văn Cao:

- Tối qua mình nghe trên đài, Lê Việt Hòa là tay nào mà phổ nhạc bài “Gửi em chiếc nón bài thơ” của Sơn Tùng, nhưng không biết có phải Sơn Tùng “Chiếu văn” nhà mình không?

Nắng chiều nghiêng nghiêng dưới dãy bàng xanh mát ngõ nhỏ Văn Chương. Từng cơn gió nghịch ngợm nhẹ thả những chiếc lá phượng vỹ nhỏ xuống vai đôi bạn: Đặng Đình Hưng tầm thước, chắc đậm và Văn Cao tóc đã điểm nhiều sợi bạc, dáng người hơi xiêu về phía trước như một dấu hỏi. Họ đang bước lên căn gác của Sơn Tùng.

Nhấc chiếc mũ phớt màu nâu xám làm mái tóc dày như cơn sóng đổ, Đặng Đình Hưng vừa nhập Chiếu văn đã hồ hởi:

- Hôm qua mình nghe ca khúc “Gửi em chiếc nón bài thơ” phỏng thơ Sơn Tùng, có phải thơ của ông không?

- Vâng, “Gửi em chiếc nón bài thơ” đúng bài thơ của tôi rồi.

Sơn Tùng tay phải co trên ngực - “di sản của văn hóa Huê Cầy” - tay trái pha trà, ký ức sống dậy trong ông.

* * *

Năm 1955 - một năm sau chiến thắng Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu”, các quốc gia khắp nơi trên thế giới, đặc biệt châu Phi, Mỹ Latinh đều nhắc đến Việt Nam. Tàu hỏa liên vận từ Mục Nam Quan đi qua Trung Quốc, Tây Bá Lợi Á, Mạc Tư Khoa đưa đoàn đại biểu thanh niên sinh viên Việt Nam cùng với đoàn ca múa nhạc tất thảy đông tới hơn một trăm người tiến sang thủ đô Vac-xô-vi (Ba Lan) tham dự Đại hội liên hoan Thanh niên Sinh viên thế giới lần thứ V.

Đến Mạc Tư Khoa, cả đoàn vừa bước xuống sân ga đã thấy hàng trăm thiếu nữ thủ đô của đất nước Lênin cầm hoa và hàng chục thiếu nữ nghiêng nghiêng vành nón trắng bài thơ trên đầu duyên dáng vẫy chào các bạn trẻ Đoàn đại biểu Thanh niên Sinh viên đến từ Việt Nam. Ấn tượng đầu tiên đó đã tạo cảm xúc để những câu thơ dần hiển hiện trong đầu Sơn Tùng:

“Một lần anh đi xa Tổ quốc

Gặp người con gái Liên Xô

Duyên dáng cười nghiêng nón bài thơ

In bóng dài trên đường phố Mạc Tư Khoa

Anh thấy cả quê hương hiện đến…”

Kết thúc liên hoan trở về nước, những ấn tượng sâu sắc mãi in đậm từng chặng đường Sơn Tùng và Đoàn đã đi qua: Trên đất nước láng giềng Trung Quốc anh em, mỗi khi tàu dừng lại từng ga chính, hàng ngàn thanh niên ra đón. Sân ga Vac-xô-vi tưng bừng như ngày hội lớn những lá cờ đỏ sao vàng chao đưa giữa rừng cờ hoa với bao màu cờ, sắc áo, cùng những sắc hoa tràn ngập... Các bạn khắp năm châu bốn biển với đủ màu da: da trắng, da vàng, da đen, da nâu hô vang: Việt Nam... Việt Nam... Điện Biên Phủ... Điện Biên Phủ... Hồ Chí Minh... Hồ Chí Minh... Võ Nguyên Giáp... Võ Nguyên Giáp... Hồ... Hồ... Giáp... Giáp...

Nhưng niềm vui chưa trọn vẹn! Vĩ tuyến 17 - sông Bến Hải - giới tuyến như lưỡi dao cắt lìa khúc ruột. Nỗi đau chia cắt! Đất nước tạm phân đôi Nam Bắc. Đồng bào đợi chờ năm 1956 tổng tuyển cử hiệp thương thống nhất hai miền.

“Nhớ buổi quê hương mịt mù khói lửa

Anh đi

Mẹ tiễn một quãng đường xa

Mẹ trao anh chiếc nón bài thơ

Phút giây lặng lẽ…

Nắng ngời mắt mẹ

Mẹ dặn anh như nhắc một lời thề:

“Giấy rách thì giữ lấy lề

Nón rách thì giữ lấy mê đội đầu”

Sơn Tùng khắc họa lịch sử Nghệ Tĩnh là đất phên dậu từ ngàn xưa

“Quê hương anh

Nghệ An

Sóng

Gió

Đất giậu phên

Từ thuở

Nước khai sinh

Nón Nghệ nghiêng che bao khúc hát quân hành

Nóng giọt máu hồng Nghệ - An - Xô - Viết”

“Gửi em chiếc nón bài thơ” khúc tình ca, tráng ca, và sử thi ra đời với niềm tin gần như đoán định đất nước sẽ thống nhất.

“Tin tưởng em ơi ngày ấy không xa

Em đội nón bài thơ đi đón ngày hội mới

Nước non liền một dải

Vẹn tròn như chiếc nón bài thơ”

* * *

Bài thơ in lần đầu trên Nội san Sinh viên năm 1955, rồi báo Thống Nhất. Khi Sơn Tùng đang chiến đấu ở chiến trường Nam Bộ, nhà văn Lê Phương tuyển in “Gửi em chiếc nón bài thơ” trong tập Bàn tay yêu - nhà xuất bản Lao động - gồm nhiều tác giả.

- Lê Việt Hòa có nói gì với ông không? - Đặng Đình Hưng lại hỏi.

Sơn Tùng cười hiền: - Không, tôi không biết gì hết.

- Đôi lông mày rậm của Đặng Đình Hưng nhíu lại, làm cho diện mạo vốn dữ tướng hàng ngày của ông nay càng thêm dữ dằn: - Sao nhạc sĩ phổ thơ lại không nói gì với tác giả thơ?

Sơn Tùng vẫn dịu dàng: - Chắc nhạc sĩ không biết Sơn Tùng là ai, thôi bỏ qua anh ạ. Anh thấy nhạc lý bài đó ra sao?

- Hay lắm. Ca khúc ấy được. Rất Nghệ. Nghệ nhưng không dừng ở Nghệ ví dặm. Cậu này lấy điệu dân ca nhưng không dừng lại ở dân ca.

- Dân ca khó lắm. Thoát được không dễ đâu. Dừng lại là hết - Văn Cao tiếp lời Đặng Đình Hưng - Ngay bài của Đ.N hay, xúc động đấy nhưng thực sự dân ca nhiều quá.

Từ đó, Sơn Tùng chỉ biết Hội Nhạc sĩ Việt Nam phối hợp với Đài Tiếng nói Việt Nam mở cuộc thi sáng tác ca khúc ca ngợi đất nước quê hương thống nhất. Lê Việt Hòa phổ nhạc phần trữ tình, đảo một vài từ và lấy luôn tên bài thơ của ông làm tên ca khúc “Gửi em chiếc nón bài thơ”. Ca khúc được phổ nhạc thành công và đã tạo dấu ấn sâu đậm trong hàng triệu thính giả. Chỉ có điều, sau nhiều năm, tác giả bài thơ và nhạc sĩ phổ nhạc chẳng biết mặt nhau để cùng chung vui chén rượu nhạt.

* * *

18051634-705195866333410-1267444937-n182453223
Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn Hà Quang Dự trao Kỷ niệm chương cho nhà văn Sơn Tùng

Bỗng một hôm, tại Chiếu văn, nhạc sĩ Văn Cao và nhà văn Sơn Tùng đang ngồi đàm đạo thì có vị khách trẻ tuổi, thấp thấp, nhỏ nhỏ, cái đầu tròn tròn ngấp nghé ngoài cửa. Vừa thấy nhạc sĩ Văn Cao ngồi đó trầm tư như đỉnh núi, chén rượu trắng ủ trong tay, vị khách liền tự giới thiệu:

- Mong anh thứ cho, em là Lê Việt Hòa đi tìm anh khắp, giờ mới ra được chỗ anh cư trú. Trước là gửi anh mấy đồng nhuận bút và cảm ơn anh có bài thơ để em có ca khúc đi vào lòng người. Em phổ bài “Gửi em chiếc nón bài thơ” của anh, thính giả hoan nghênh lắm.

Vị khách nhìn sang nhạc sĩ Văn Cao vẫn trầm tư như đỉnh núi mà thoáng nhìn cứ ngỡ ông đang hóa thạch.

- Hôm nay cháu lại được gặp chú Văn Cao - Quốc ca ở đây, xin thưa với chú và anh, một thính giả từ xứ Huế là nhạc sĩ Trần Hữu Pháp, tác giả bài hát “Em bé Bảo Ninh” phổ thơ Nguyễn Văn Dinh, viết thư gửi về Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Đài Tiếng nói Việt Nam, lời lẽ khá gay gắt rằng Nghệ An không có nón bài thơ. Nón Nghệ An là nón thô, nón chắc. Tất cả đất nước này chỉ có nón bài thơ xứ Huế chứ nơi khác không có, tại sao Lê Việt Hòa dám “vơ vào” để thành nón bài thơ xứ Nghệ?

Người ta coi như gửi “tối hậu thư” cho em, nếu không chịu công khai xin lỗi hàng triệu thính giả nghe đài trong và ngoài nước thì sẽ kiện em ra tòa. Em mất ăn mất ngủ. Đài yêu cầu em phổ thơ thì phải đi hỏi tác giả chứ không thể bỏ một cách tùy tiện được. Em phải nhờ thêm cả bạn bè cất công đi tìm Sơn Tùng tác giả bài thơ “Gửi em chiếc nón bài thơ”.

Văn Cao vẫn ủ chén rượu trong tay rồi lên tiếng đùa vui:

- Chắc bị người ta kiện thế này nhạc sĩ mới đi tìm nhà thơ phải không?

- Không, không, cháu chưa tìm được, chưa hỏi ra được thôi ạ.

- Ồ, ông cứ hỏi hội nhà văn là biết ngay Sơn Tùng chứ có khó gì đâu.

Trân trọng đặt ly rượu vừa rót vào tay nhạc sĩ trẻ tuổi bậc em, nhà văn Sơn Tùng vui vẻ:

- Ôi chao, tưởng là chuyện gì ghê gớm, chuyện ấy thì khỏi lo, nhạc sĩ cứ bình tĩnh ngồi đây. Hiếm mới có dịp tao nhân hạnh ngộ, xin mời anh một ly.

Nhà văn Sơn Tùng không uống được rượu mà “chung vui” bằng chè Thái. Nhạc sĩ Văn Cao nâng chén rượu lên môi khẽ nhấp rồi lại ủ trong lòng bàn tay ửng hồng trí tuệ của các bậc thiên tài, nhìn hai tác giả:

- “Gửi em chiếc nón bài thơ” giai điệu đẹp!

Sau khi nhận lời đánh giá của nhạc sĩ Văn Cao - tác giả Quốc ca, Lê Việt Hòa lúi húi ghi vào sổ tay lời giải thích của Sơn Tùng:

- Bây giờ nhạc sĩ cứ về trả lời trên đài, kinh đô Thăng Long ngoài Bắc nghìn năm rồi. Còn kinh đô Huế có từ bao giờ? Mãi thế kỷ XIX, năm 1802 vua Gia Long mới dời đô vào Huế. Khi đã trở thành đế kinh, tất cả sản vật đặc biệt trong cả nước đều đem về kinh đô tiến vua nên mới có chuối tiến, có lụa tiến. Nón Nghệ là sản vật ở Nghệ An được tiến kinh. Tất nhiên sau khi vào Huế nón Nghệ có nâng cấp thêm lên.

Thêm nữa, cứ lục hết kho tàng ca dao - mà ca dao ra đời từ rất sớm - tuyệt không thấy câu nào nói về nón bài thơ xứ Huế cả. Nhưng nón Nghệ đã vào ca dao, trở thành vật thách cưới - ngày xưa sản vật nổi tiếng nằm ở thách cưới. Thách cưới mà nón Nghệ sang thế này: “Em là con gái nhà giàu/ Mẹ cha thách cưới ra màu xinh xao/ Cưới em trăm tấm gấm đào/ Một trăm viên ngọc, hai mươi tám ông sao trên trời/ Tráp vàng dẫn đủ trăm đôi/ Ống thuốc bằng bạc, ống vôi bàng vàng/ Sắm xe tứ mã đưa sang/ Để quan viên họ nhà nàng đưa dâu/ Ba trăm nón Nghệ đội đầu/Mỗi người một cái quạt Tàu thật xinh….”

Lê Việt Hòa thở phào ôm lấy Sơn Tùng: - Cảm ơn anh đã cứu em thoát hiểm”.

Nhạc sĩ trở về trả lời trên Đài Tiếng nói Việt Nam, từ đó mọi chuyện đều êm ả.

Xem thêm
Quy Nhơn đăng cai giải đua mô tô nước thế giới

Từ ngày 22-24/3, tại thành phố Quy Nhơn (Bình Định) sẽ diễn ra Giải đua mô tô nước thế giới UIM-ABP Aquabike World Championship với sự tham gia của hơn 60 vận động viên…

Tuyển Thái Lan gây địa chấn với trận hoà tuyển Hàn Quốc

Tuyển Thái Lan gây địa chấn với trận hoà tuyển Hàn Quốc với tỷ số 1-1 ở lượt trận thứ 3 vòng bảng tại vòng loại World Cup 2026.

HLV Philippe Troussier rời đội tuyển Việt Nam

Ông Philippe Troussier rời đội tuyển Việt Nam và chính thức không còn nắm giữ vị trí HLV trưởng của đội bóng sau trận thua muối mặt trước tuyển Indonesia.

Cây phong lá đỏ 115 tuổi hút du khách ở Sa Pa

LÀO CAI Cây phong lá đỏ ở Sa Pa thu hút nườm nượp du khách đến chiêm ngưỡng, chụp ảnh.

Bình luận mới nhất