Với điều kiện khí hậu và kỹ thuật SX không khác nhiều so với muối ăn, thế nhưng nhiều DN hiện nay lại không mặn mà SX muối công nghiệp. Vì sao có chuyện đó?
Làm muối ăn lãi hơn
Cty CP Muối Vĩnh Hảo cho hay, cũng đã từng có một số DNSX hóa chất tìm đến đặt hàng mua muối công nghiệp, tuy nhiên các DN này lại thường đưa ra mức giá rất bèo bọt, thậm chí không cao hơn muối ăn là mấy, trong khi họ lại yêu cầu chất lượng muối rất khắt khe. Mặt khác, việc SX muối công nghiệp đòi hỏi đầu tư kỹ thuật, hạ tầng rất lớn, thời gian kết tinh của một mẻ muối công nghiệp phải dài hơn 2-3 lần so với muối ăn. Rõ ràng với mức giá kém cạnh tranh như thế, xét về lợi nhuận thì chẳng DN nào mặn mà SX muối công nghiệp.
Đó là chưa nói, do thiếu vốn nên tỉ lệ phủ bạt cho ô muối kết tinh hiện nay còn rất ít, vì vậy trong điều kiện thời gian kết tinh phải kéo dài như SX muối công nghiệp, thì tỉ lệ rủi ro rất cao, nếu gặp mưa thì coi như công toi. Điều này khiến nhiều DNSX muối trong nước nói chung, và Cty muối Vĩnh Hảo nói riêng hiện nay vẫn chủ yếu làm muối ăn chứ không mặn mà với việc SX muối công nghiệp.
Một lãnh đạo Cty này phân tích thêm, sở dĩ các DN chỉ đưa ra mức giá bèo như thế, là bởi lâu nay họ vẫn được NK muối công nghiệp với thuế suất ưu đãi chỉ 10-15%, nên lúc nào họ cũng lấy giá muối NK để so bì với giá muối trong nước. Trong khi đó, công bằng mà nói thì điều kiện tự nhiên và việc SX muối nhỏ lẻ, đầu tư kém của Việt Nam hiện nay chưa thể cạnh tranh sòng phẳng được với nhiều nước có ưu thế về SX muối, đặc biệt là muối công nghiệp.
Ông Nguyễn Thanh Bình, GĐ Cty CP Muối Cam Ranh đổ lỗi thêm cho các DN có nhu cầu sử dụng muối công nghiệp trong nước hiện nay chỉ thích “ăn xổi” mà chưa có tinh thần giúp ngành muối trong nước phát triển. Bởi khi thiếu muối thì họ chỉ biết kêu để xin NK, mà chưa thấy DN nào tự tìm đến DNSX muối để hợp tác bền vững với nhau.
Theo Bộ Công thương, tại cuộc họp cùng với Bộ NN-PTNT gần đây để bàn về việc SX, tiêu thụ muối công nghiệp đã có mời 3 đơn vị SX muối công nghiệp. Tuy nhiên, các vị khách mời là DN sản xuất đã không đến tham dự. Nói toạc về vấn đề này, đại diện một DN sản xuất muối ở phía Nam khẳng định, họ không muốn tham dự là vì nội dung cuộc họp không mới, và sẽ chẳng tháo gỡ được khó khăn gì để vực dậy ngành SX muối công nghiệp trong nước, trong khi việc NK muối thì vẫn đều đều được cấp hạn ngạch, thế thì đi dự họp làm gì cho tốn thời gian, tiền bạc?
“Họ yêu cầu chất lượng muối công nghiệp cao thì giá cả thu mua cũng phải cao lên, có như vậy mới khuyến khích được người SX muối trong nước, chứ họ không thể so bì giá trong nước với giá muối NK được. Hiện nay chúng tôi làm muối ăn, SX tới đâu bán hết cho các bạn hàng quen tới đó, không bao giờ bị tồn đọng, vậy dại gì chúng tôi phải chịu lỗ để SX muối công nghiệp” – ông Bình nói.
Nên bỏ hạn ngạch NK càng sớm càng tốt?
Nhìn nhận về nội tình của việc SX muối công nghiệp hiện nay, một DNSX muối ở phía Nam kể: Trong cuộc họp của Bộ Công thương phối hợp với Bộ NN-PTNT gần đây để bàn về các vướng mắc trong SX, tiêu thụ muối công nghiệp, các DNSX hoá chất đã “đồng thanh” kêu rằng… không mua được muối có chất lượng phù hợp ở trong nước, mặc dù đã liên hệ với các DNSX. Họ còn nói là đã gửi công văn đến các đơn vị SX muối nhưng không được hồi âm, hoặc có hồi âm nhưng cho biết không cung ứng được theo yêu cầu (?).
Trao đổi với NNVN, lãnh đạo DNSX muối thẳng thừng: “Các DN hoá chất lâu nay họ vẫn kêu là kêu vậy thôi, chứ thực chất họ đã có nguồn cung khác từ nguồn muối NK rồi. Bằng chứng rõ nhất là vào đầu tháng 8/2011 vừa qua, Bộ NN-PTNT, Bộ Công thương và Văn phòng Chính phủ khi đi khảo sát các DNSX muối ở khu vực miền Trung và các đơn vị có nhu cầu sử dụng muối phục vụ SX hoá chất thì mới té ra rằng, thực tế năng lực SX muối công nghiệp trong nước hoàn toàn ngược lại với những gì mà DN hoá chất lâu nay vẫn “kêu than” để xin được NK”.
Ông Trần Quang Phụng, Chủ tịch HĐQT, TGĐ Tập đoàn muối Miền Nam (Sosal Group) nêu quan điểm: Hiện nay một tấn muối SX công nghiệp có giá cung ứng dao động khoảng 900 ngàn – 1,1 triệu/tấn, với giá này, nếu có chính sách hỗ trợ, đầu tư tốt thì các DNSX muối trong nước hoàn toàn có khả năng SX được muối công nghiệp đủ sức cạnh tranh với muối NK, kể cả muối NK ngoài hạn ngạch thuế quan. Vì vậy, nhà nước cần nhanh chóng bãi bỏ việc phân bổ hạn ngạch NK muối cho các DN, mà thay vào đó là quản lý bằng chính sách thuế để tạo sự cạnh tranh bình đẳng giữa các DNNK muối.
Tại 3 tỉnh Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Thuận hiện nay có 6 DN với diện tích trên 2.500ha thừa khả năng SX muối công nghiệp đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, đủ đáp ứng cho nhu cầu trong nước. Đó là chưa kể đến KCN muối Quán Thẻ (Ninh Thuận) có diện tích 2.000ha đã đưa vào sản xuất một phần diện tích. Với diện tích muối này thì các DNSX muối trong nước không chỉ thừa đáp ứng cho nhu cầu sử dụng muối công nghiệp của nước ta mà còn phải tính tới chuyện XK.
Bởi trên thực tế hiện nay, tại TP. HCM cũng có rất nhiều DNNK muối công nghiệp, mặc dù họ không được cấp hạn ngạch ưu tiên thuế nhưng vẫn “sống” rất tốt và làm ăn có lãi. Việc thực hiện chính sách này cũng sẽ giúp cho Nhà nước có được một khoản thuế lớn hàng năm, đồng thời các DN ngành muối cũng cạnh tranh bình đẳng, diêm dân được lợi.
Ông Phụng cũng cho rằng, việc cấp hạn ngạch NK cho các DN cũng sẽ tạo ra kẽ hở, dễ phát sinh tiêu cực vì cơ chế “xin – cho” hạn ngạch. Bên cạnh đó, nếu DN được cấp hạn ngạch, rồi NK muối về để bán lại cho DN khác trong nước kiếm lời thì rất tai hại, sẽ khiến cho giá thành SX muối trong nước bị đội lên, trong khi diêm dân thì khốn đốn, muối của DN trong nước thì dồn ứ. Vụ việc TCty TNHH Hóa chất cơ bản miền Nam - đơn vị được nhập muối với thuế ưu đãi đã bán 23 nghìn tấn muối rồi tuồn ra thị trường để làm muối ăn là một minh chứng điển hình cho tình trạng này.
Theo tìm hiểu của NNVN, hiện nay cả nước đang tồn kho khoảng 235 nghìn tấn muối. Và nghịch lí là trong khi việc phân bổ hạn ngạch NK muối đang có nhiều “nhùng nhằng”, thì nhiều DN tại TP. HCM (như Sosal Group) đã tự đầu tư công nghệ chế biến hiện đại để… tìm thị trường XK muối! Tại các cửa khẩu Hải quan TP.HCM hiện nay, hàng tuần Tập đoàn Muối miền Nam vẫn đều đều XK hàng chục tấn muối tinh chế sang các nước.
