Vì sao nhiều di tích ở Sa Pa bị xâm hại?

Trước thực trạng trên, từ giữa tháng 5/2017, UBND tỉnh Lào Cai đã ra quyết định thành lập đoàn kiểm tra liên ngành, phối hợp cùng UBND huyện Sa Pa làm việc với một loạt các điểm nóng xâm hại di tích như các xã Lao Chải, Tả Van, Hầu Thào, San Sả Hồ.

Du khách tham quan núi Hàm Rồng

Điểm nóng thứ nhất là khu di tích danh thắng núi Hàm Rồng, được xếp hạng cấp quốc gia năm 2005, tọa lạc ngay tại thị trấn Sa Pa. Tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ di tích là 167,4ha. Di tích này hiện được giao cho BQL khu du lịch sinh thái núi Hàm Rồng quản lý, khai thác.

Ông Hà Văn Thắng, GĐ Sở VH, TT và DL Lào Cai cho biết, từ đầu năm 2017 tới nay, tình trạng các hộ dân lấn chiếm, xâm phạm khu di tích núi Hàm Rồng diễn ra hết sức phức tạp. Trong khu vực này, có 78 hộ dân của xã San Sả Hồ và Lao Chải tự ý giành đất, phát cỏ, chặt cây, cuốc đất xâm canh ngô, đậu trên diện tích khoảng 81,9ha.

BQL tại đây cho biết, dù đã được vận động, giải thích nhiều lần, đến khi bị can ngăn, người dân đã phản ứng manh động, sử dụng dao, cuốc dọa đánh. Thậm chí bỏ thuốc diệt cỏ vào nguồn nước trên núi Hàm Rồng. Đặc biệt, ngay trong khu vực di tích, ông Thào A Măng (xã Lao Chải) đã tự ý xây dựng nhà trái phép, không chịu tháo dỡ công trình dù đã có quyết định thi hành của Chi cục Thi hành án huyện Sa Pa.

Còn tại khu di tích danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Sa Pa, phát hiện nhiều thửa đất mới san gạt và nhà mới xây trong khu vực khoanh vùng bảo vệ. Tổng số hộ có hành vi xâm hại khu di tích ở 3 xã Lao Chải, Tả Van, Hầu Thào… là 56 hộ.

Theo ông Thắng, tại khu vực núi Hàm Rồng, trước đây người dân đã trồng cây theo dự án 661. Tuy nhiên, sau khi chuyển giao cho các đơn vị quản lý, công tác bồi thường cho các hộ dân chưa được thực hiện. Cùng với việc có thông tin khu di tích sắp chuyển giao cho doanh nghiệp nên các hộ dân kéo nhau lên nhận đất, nhận cây để đòi đền bù.

Cũng theo ông Thắng, từ khi ruộng bậc thang được xếp hạng di tích (2013) tới nay, chưa có quy hoạch riêng khu dân cư. Trong khi, người dân đã sinh sống tại đây từ rất lâu đời. Do nhu cầu tách hộ, đông người, đa thế hệ… nhiều gia đình đã tự ý làm nhà trên đất ruộng đang canh tác. Đây đa phần đều là những hộ nghèo, không có điều kiện mua đất làm nhà.

Cần tuyên truyền cho du khách, người dân nâng cao ý thức bảo vệ di tích

Trước thực trạng trên, Đoàn kiểm tra liên ngành kiến nghị, UBND tỉnh Lào Cai cần chỉ đạo các ngành chức năng phối hợp với UBND huyện Sa Pa triển khai việc cắm mốc, khoanh vùng bảo vệ di tích. Huyện Sa Pa cần tiếp tục vào cuộc ngăn chặn, xử lý dứt điểm tình trạng lấn chiếm. Đặc biệt, cấp xã cần đẩy mạnh tuyên truyền công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di tích.

Bên cạnh đó, tỉnh Lào Cai cũng cần phải thành lập đoàn công tác tổ chức đối thoại trực tiếp với người dân để lắng nghe ý kiến, kiến nghị… giải quyết những vướng mắc liên quan việc đền bù, hỗ trợ và yêu cầu chính đáng về nhà ở.