Do nhuận 2 tháng 9 âm lịch nên lập xuân năm nay vào ngày 16 tháng Chạp. Chính vì vậy thời vụ gieo thẳng và cấy lúa xuân 2015 ở các tỉnh ĐBSH hầu hết được tiến hành trước và sau Tết Nguyên đán Ất Mùi (từ trung tuần đến cuối tháng 2 DL). Qua điều tra, nhiều tỉnh gieo cấy lúa xuân trước tết.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, trong tháng 2 có 3 - 4 đợt không khí lạnh. Đợt đầu từ ngày 5 - 9/2 (17-21 tháng Chạp). Từ 10 - 18/2 có nền nhiệt độ tăng dần, trời ấm, ít mưa. Từ mùng 1 đến mùng 3 tết có thể chịu tác động của không khí lạnh nên trời rét và có mưa nhỏ.
Từ ngày 22 đến cuối tháng 2 DL nền nhiệt độ có xu hướng tăng dần. Rõ ràng, các đợt rét trong tháng 2 DL sẽ không có rét đậm, rét hại kéo dài xảy ra. Do đó gieo cấy lúa xuân từ trung tuần đến cuối tháng 2 DL là thích hợp.
Trước lịch thời vụ tiến hành như trên thì trong dịp Tết Ất Mùi nông dân các tỉnh vùng ĐBSH hầu hết đã gieo cấy cơ bản được đa số diện tích, còn lại là gieo cấy ngay sau tết.
Cho nên, bà con không thể bỏ qua công việc ruộng đồng hoặc chăm sóc lúa non trong những ngày tết. Cán bộ nông nghiệp và nông dân sẽ luôn xác định “vui xuân mới không quên nhiệm vụ”.
Những nhiệm vụ, biện pháp cần thiết tác động đến lúa xuân trong những ngày tết là:
+ Theo dõi chặt chẽ các dự báo thời tiết của Trung ương và địa phương để có những biện pháp ứng phó kịp thời nếu bất lợi xảy ra.
Ví dụ: Khi ấn định gieo thẳng lúa xuân nhưng đến khi mống mạ được gieo lại gặp rét đậm, nhiệt độ trung bình ngày đêm < 15 độ C thì cần phải có biện pháp kìm hãm mống trong nhà “muối giống” khi đợt rét ngắn diễn ra trong 2 - 3 ngày; hoặc chuyển sang hình thức gieo mạ nền đất cứng có ni lông che phủ giữ ấm khi đợt rét đậm kéo dài.
Đồng thời, chuẩn bị sẵn sàng các giống lúa dự phòng ngắn ngày như giống Japonica, P6, PC6… phòng khi mạ, lúa non chết.
* Chú ý:
- Bón phân lót với một lượng đủ bằng phân DAP hoặc NPK lúc bùn chưa lắng nước chưa trong để an toàn cho lúa non trong thời tiết giá rét.
- Trong và sau khi gieo cấy phải chú ý diệt chuột và ốc bươu vàng.
- Duy trì độ ẩm, mực nước cần thiết cho lúa non:
+ Đối với các diện tích lúa đã gieo thẳng trước Tết: Tùy theo số ngày sau gieo dài hay ngắn và thời tiết mà nông dân có thể tát nước tráng mống rồi để lộ ruộng giữ ẩm hoặc để 1 lớp nước mỏng láng mặt ruộng. Nếu có điều kiện người trồng lúa có thể rắc tro bếp nguội xuống các chân ruộng lúa gieo thẳng để giữ ấm chân mạ non.
* Chú ý:
- Tuyệt đối không được bón thúc urê cho lúa gieo thẳng sau gieo trong giai đoạn này như nhiều người vẫn hay làm (bón thúc đón tay cho lúa gieo thẳng). Vì thời điểm này lúa ra lá và phát triển là nhờ vào dinh dưỡng trong hạt chứ rễ chưa hút được dinh dưỡng từ ruộng. Mặt khác, rắc urê gặp rét lúa non sẽ bị ngộ độc và chết hàng loạt.
- Đối với lúa cấy: Nông dân cần tranh thủ tưới nước và duy trì mực nước mỏng 1,5 - 2 cm trong ruộng để lúa phát triển thuận lợi và ấm chân trong những ngày lễ giá rét. Mức nước này cũng sẽ giúp cho các chất dinh dưỡng được bón lót phân giải nhanh hơn, lúa hấp thu tốt hơn.
- Trừ cỏ: Sử dụng thuốc hóa học trừ cỏ là việc làm thông dụng hiện nay khi thâm canh lúa. Song, ở vụ xuân do điều kiện thời tiết sau gieo cấy thường hay bất lợi cho lúa phát triển và khả năng phát huy tác dụng của thuốc trừ cỏ vì giá rét. Vì thế nông dân cần linh hoạt và thông thái trong công việc này.
Cụ thể là không nên tiến hành phun thuốc cỏ khi nhiệt độ thời tiết < 15 độ C. Nên lựa chọn các thuốc trừ cỏ an toàn để sử dụng. Các thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm an toàn có thể dùng là Sofit 300EC, Acofit 300EC hoặc Prefit 300EC (phun sau gieo từ 2 - 6 ngày tùy theo thời tiết). Đối với lúa cấy nên sử dụng một trong các thuốc sau: Heco 600EC, Taco 600EC, Butavi 60EC, Kocin 60EC, Star 10WP, Sirius 10WP… (sử dụng sau cấy 3 - 7 ngày).
* Chú ý:
- Nếu sau gieo cấy lại gặp rét thì không nên sử dụng thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm. Tốt nhất nên chờ đến khi thời tiết ấm nếu quá hạn sử dụng thuốc tiền nảy mầm thì sử dụng thuốc hậu nảy mầm (sau khi cỏ mọc) để phun trừ.
- Cần làm đất kỹ, san phẳng, chia luống, giữ ẩm ruộng và duy trì mức nước mỏng để phát huy tác dụng của thuốc trừ cỏ.
- Nếu ruộng làm sớm chưa gieo cấy được do gặp rét cần bừa lại trước cấy để diệt cỏ mọc.
- Không nên trộn chung các loại thuốc trừ sâu bệnh hoặc phân bón phun chung với thuốc trừ cỏ.
- Đối với các diện tích tiến hành gieo cấy sau Tết Nguyên đán: Cần dưỡng ẩm và làm đất kịp thời, bón lót và duy trì mực nước trong ruộng để sẵn sàng gieo cấy sao cho đúng thời vụ theo kế hoạch đề ra.
