Gần tết, tôi mang cuốn báo NNVN số Tết Quý Tỵ, tờ báo mà anh là người đọc chăm chú tới từng chữ, tới tặng và nhân thể thăm anh luôn.
Anh vẫn rất tự tin, hóm hỉnh: “Quang Ngọc à, thầy Huỳnh (ĐH Cần Thơ) vừa điện thoại cho mình nói rằng bài báo “Quản lý bền vững để tăng xuất khẩu gạo” được báo Nông nghiệp xếp cuối, điều đó chứng tỏ quãng đường “công nghệ sinh thái” còn dài lắm. Mình cũng bỏ hóa dược chữa bệnh bằng cây cỏ, bằng sinh thái ắt cũng phải dài lâu”.
“Công nghệ sinh thái” hay “Cánh đồng sinh thái” là TBKT của Viện Nghiên cứu lúa quốc tế- IRRI được TS. Nguyễn Hữu Huân, nguyên Phó Cục trưởng Cục BVTV, đưa về truyền bá tại Việt Nam nhằm hạn chế rầy nâu sinh sôi nảy nở. Có thể trưng ra vài ba TBKT nữa cũng của các nhà khoa học quốc tế mà anh là người truyền bá, tỷ như Quản lý dịch hại tổng hợp IPM, như “không phun thuốc sớm”, “tưới nước tiết kiệm”… nhưng với “3 giảm 3 tăng” thì anh là tác giả cùng với PGS.TS Phạm Văn Dư, TS. Phan Sỹ Tân và một số cán bộ khoa học khác. Từ "3 giảm 3 tăng", anh và một số nhà khoa học khác phát triển nên TBKT "1 phải 5 giảm".
Theo Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, các TBKT mới về kỹ thuật canh tác đóng góp 30% vào việc tăng năng suất lúa, việc tăng năng suất bình quân 1 triệu tấn lúa/năm ở ĐBSCL có sự đóng góp rất lớn của TBKT này. "3 giảm 3 tăng" không những thành công ở Việt Nam mà còn là một trong số TBKT ít ỏi Madein Vietnam được giải thưởng quốc tế và được nhiều quốc gia áp dụng.
Năm 2006, visus gây bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá bùng phát ở Đồng Tháp uy hiếp vùng lúa trọng điểm ĐBSCL. Hàng ngàn tấn thuốc trừ rầy độc hại đã được lệnh tập kết để phòng dịch. Viện Nghiên cứu lúa quốc tế cử chuyên gia sang giúp Việt Nam và anh là thành viên chủ chốt phía Việt Nam cùng chuyên gia ngày đêm lặn lội đến lấy mẫu ở từng thửa ruộng, từng bẫy đèn rầy nâu.
Giải pháp “gieo sạ né rầy đồng loạt” được đưa ra không những chặn đứng được cơn đại dịch đã thập thò bùng phát mà còn cứu môi trường ĐBSCL khỏi thảm họa nếu buộc phải dùng thuốc hóa học dập dịch trên diện rộng. Từ đấy, gieo sạ né rầy là giải pháp phòng trừ rầy nâu khả thi nhất, hiệu quả nhất, sạch sẽ nhất được ngành Nông nghiệp và chính quyền các cấp ĐBSCL chỉ đạo tương tự như người đi xe máy phải đội mũ bảo hiểm.
Gieo sạ né rầy của Việt Nam được Viện Nghiên cứu lúa quốc tế tổng kết và nhân rộng, nhiều đoàn đại biểu của Thái Lan, Campuchia, Indonesia sang Việt Nam tìm hiểu đều hết lòng khen ngợi.
Có thể nói trong ngành bảo vệ thực vật, anh là người hiểu sâu sắc mặt trái của nền nông nghiệp hóa học và là người có hành động quyết liệt nhất nhằm hạn chế tối đa tác hại của nó. Từ đề xuất của anh và những đồng nghiệp khác, văn bản pháp quy quản lý nhà nước về bảo vệ thực vật ngày một hoàn thiện hơn theo hướng giảm nguy cơ độc hại cho con người, môi trường.
Các văn bản về Bộ thuốc dành riêng cho rau, giảm hoạt chất trong hỗn hợp thuốc, khắt khe chặt chẽ hơn trong quảng cáo thuốc BVTV, đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh, công bằng cho doanh nghiệp… đều có sự đóng góp của anh.
Trên cương vị vừa là nhà khoa học, vừa là nhà quản lý, anh phải đi công tác nhiều cả trong nước lẫn ngoài nước. Sau mỗi chuyến đi, anh đều điện thoại cho tôi sang nhận quà. Quà của anh là những file ảnh, những bài báo, những bình luận về những cách làm hay và chưa hay của bạn, của các địa phương về công tác bảo vệ mùa màng, về kết quả làm việc với bạn về dư lượng thuốc BVTV trên nông sản xuất khẩu của ta, trao đổi với tôi cách thể hiện những thông tin ấy trên báo NNVN. Đã có khoảng 20 bài báo được báo NNVN đăng tải hoặc do anh là tác giả, hoặc do tôi viết từ nguồn tư liệu “quà vặt” đấy.
“Sinh nghề tử nghiệp”, cả đời anh đau đáu làm sao để nông sản Việt Nam đạt cả 2 tiêu chí năng suất và chất lượng, làm sao để bảo vệ sức khỏe con người nhưng anh đã không bảo vệ được chính mình khỏi căn bệnh quái ác. Tháng 11/2012, tôi sang hỏi anh chuyện dư luận lùm xùm về cánh đồng mẫu lớn ở Trà Vinh, anh vẫn vui – Khối u sợ mình hay sao mà không phát triển nữa. Nhưng rồi…
Xin vĩnh biệt anh, vĩnh biệt một nhà khoa học ứng dụng, vĩnh biệt một công chức mẫn cán, vĩnh biệt một người bạn, một cộng tác viên nhiệt tình của báo NNVN.
