Về nguyên nhân sự cố vỡ đập phụ thủy điện sông Bung 2, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam - Huỳnh Khánh Toàn trả lời trong buổi họp báo sáng 14/9: "Tôi đã lên cùng với cơ quan chức năng kiểm tra, nguyên nhân ban đầu là do lượng mưa quá lớn, tần suất lũ rất lớn”.
Ngành quản trị học có một phương pháp được dùng trong quá trình ra quyết định gọi là “Five Whys” (5 câu hỏi tại sao?).
Chuỗi “5 câu hỏi tại sao?”, cho phép truy vấn được nguyên nhân trực tiếp hoặc sâu xa, nguyên nhân thực sự của mỗi vấn đề. Ví dụ, bạn đang trên đường về nhà từ cơ quan và chiếc xe của bạn bị dừng lại không nổ máy được, ở giữa đường, thì “5 câu hỏi tại sao?” sẽ “hoạt động” bằng cách đặt ra 5 câu hỏi liên tiếp:
1. Tại sao xe của bạn dừng lại? Bởi vì nó hết xăng.
2. Tại sao nó lại hết xăng? Bởi vì tôi đã không mua thêm xăng trên đường đi làm.
3. Tại sao bạn không mua xăng sáng nay? Bởi vì tôi hết tiền.
4. Tại sao bạn không có tiền? Bởi vì tôi chưa lĩnh lương.
5. Tại sao bạn chưa lĩnh lương? Vì phòng tài vụ của công ty hôm nay nghỉ.
Chuyện khởi đầu đơn thuần chỉ là lỗi kỹ thuật đã nhanh chóng được phát hiện là do vấn đề về con người. Nó cho thấy việc hỏi đến cùng một sự việc là cách tốt nhất để tìm ra được nguyên nhân của vấn đề. Nhưng trong mỗi một chuỗi “5 câu hỏi tại sao?”, cùng với những câu hỏi trúng vấn đề, bạn cần phải luôn nhận được những câu trả lời thỏa đáng, có thông tin.
Ví dụ, phóng viên các báo đã đặt rất nhiều câu hỏi để tìm ra vấn đề của vụ việc, khi được hỏi về nguyên nhân gây ra sự cố vỡ đập phụ của thủy điện sông Bung 2 là gì, thì câu trả lời không thể là do ảnh hưởng của bão số 4 như lời vị Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam đã phát biểu được.
Vì với một đất nước mỗi năm hứng chịu cả chục cơn bão như Việt Nam thì khi phê duyệt thiết kế, thi công công trình chắc chắn đã phải tính đến tác động do mưa bão. Trả lời như thế là không có thông tin. Trả lời mà như không trả lời. Vì trả lời thế, thì bất kỳ “nam phụ lão ấu” nào cũng trả lời được.
Dư luận có quyền nghi ngờ về chất lượng của chính công trình này mà lỗi thuộc về con người, khi mà năm ngoái đã có 9 cán bộ nhân viên bị bắt do liên quan tới việc kê khống để nhận tiền giải tỏa, đền bù.
Sau đó chỉ vài tháng là sự cảnh báo từ phía Tập đoàn Điện lực Việt Nam về năng lực yếu kém của Ban quản lý thủy điện sông Bung 2. Sẽ còn rất nhiều câu hỏi với UBND tỉnh Quảng Nam, với EVN hay Ban Quản lý thủy điện sông Bung 2. Nhưng để tìm ra được những nguyên nhân thực sự, thì cần những câu trả lời chứa nhiều thông tin hơn, mang tính trách nhiệm hơn.
