Xứ kim chi trọng dụng lao động Việt

Ông Phan Văn Minh, Giám đốc Trung tâm lao động ngoài nước

Người lao động theo chương trình này chủ yếu là lao động phổ thông, làm việc trong ngành SX chế tạo (79%), nông nghiệp (10%), xây dựng (8,8%), ngư nghiệp và dịch vụ (2,2%). Hiện 13.960 hồ sơ của đợt lao động thi tiếng Hàn năm 2011 đã được gửi sang để chờ chủ sử dụng lựa chọn...

Qua 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao VN - Hàn Quốc (1992-2012), đã có 63.000 lao động VN sang làm việc tại xứ sở kim chi. Đây được coi là thị trường tiềm năng nhất trong các thị trường tiếp nhận lao động VN. Tuy nhiên, tình trạng lao động làm việc bất hợp pháp ở nước bạn ngày càng gia tăng.

Khát lao động VN

Việc XKLĐ sang Hàn Quốc của trung tâm có suôn sẻ không, thưa ông?

Năm 2011 là năm thành công của chúng tôi khi đưa được nhiều lao động nhất sang Hàn Quốc từ trước đến nay theo chương trình EPS với xấp xỉ 13.000 người (chiếm 27% tổng số lao động đến làm việc tại Hàn Quốc). Riêng 6 tháng đầu năm 2012 đã có hơn 6.348 lao động đi theo chương trình này.

Tuy nhiên số liệu 6 tháng đầu năm mà tôi cung cấp cho bạn là con số “đẹp”. Những tháng cuối năm sẽ có sự thay đổi bởi nước bạn thông báo cho chúng tôi tỷ lệ lao động VN đang làm việc bất hợp pháp chiếm khá cao, đồng nghĩa với việc nhiều người sẽ buộc phải về nước. Phía Hàn cũng đề nghị VN có biện pháp quyết liệt để hạn chế được tỷ lệ bỏ trốn này. Ngoài ra, họ sẽ kiểm soát chặt chẽ hợp đồng của lao động hết hạn và coi đó là tiêu chí để cấp hạn ngạch trong năm tới.

Theo ông đâu là nguyên nhân của tình trạng này?

Có 3 nguyên nhân dẫn đến tình trạng lao động VN ở lại bất hợp pháp sau khi kết thúc hợp đồng. Thứ nhất, người lao động đang làm việc tại Hàn Quốc với thu nhập ổn định, trung bình từ 25-30 triệu đồng mỗi tháng. Số tiền này về VN không dễ gì kiếm được. Thứ hai, tuy cũng có thể quay lại nhưng họ vẫn do dự vì không phải 100% đều được trở lại làm việc. Thứ ba, khi trở về, cơ hội tìm được việc làm trong nước với thu nhập ổn định không hề đơn giản.

Cũng có một bộ phận lao động phải trả phí rất cao cho bọn cò mồi. Bây giờ muốn ở lại để trả chi phí đó và cũng có chút tiền để dành đến lúc không còn đủ sức lao động nữa. Đây cũng được coi là lý do cơ bản khiến cho người lao động bỏ trốn, không về nước đúng thời hạn.

Trước tình trạng lao động VN bỏ trốn nhiều, Hàn Quốc nhiều lần thông báo sẽ cắt giảm hạn ngạch LĐXK, nhưng thực tế, tỷ lệ lao động VN sang đó vẫn khá ổn định. Phải chăng họ đang rất “khát” lao động VN nên không thể dừng?

Bạn nói đúng. Hàn Quốc đang có nhu cầu lớn về nhân lực. Nhưng họ lại quan tâm nhiều đến lao động làm việc đúng thời hạn và không chấp nhận lao động làm việc bất hợp pháp. Hiện nay, chúng tôi đang phối hợp với Cục Quản lý lao động ngoài nước phối hợp với địa phương có người đi XK đang bỏ trốn, đề nghị gia đình động viên con em họ về nước đúng hạn.

Thậm chí chúng tôi còn hiến kế cho Hàn Quốc nhiều biện pháp mạnh hơn như yêu cầu người lao động nộp tiền đặt cọc trước khi xuất cảnh khỏi nước này; giữ lại khoảng 25% tiền lương hàng tháng để gửi trả họ sau khi hết hợp đồng lao động... Về mặt chủ trương thì Hàn Quốc tán thành nhưng lại không chấp nhận thực hiện, bởi họ cho rằng, nó liên quan đến quyền lợi của người lao động.

Mới đây, Hàn Quốc đã đồng ý chủ trương trả số tiền lương còn lại cho người lao động nào về nước đúng hạn. Lao động sẽ được trả tiền ngay tại sân bay trước lúc xuất cảnh.

Nhiều lần Hàn Quốc thông báo tạm dừng tiếp nhận lao động VN, đó có phải là biện pháp răn dạy người làm công?

Theo tôi chẳng ai mong muốn đưa ra quyết định đó cả nhưng nó lại là biện pháp cần thiết phải đưa ra nhằm ngăn chặn tỷ lệ lao động bỏ trốn đang có xu hướng gia tăng. Nhiều chủ sử dụng lao động Hàn Quốc nhận xét rằng, lao động VN rất chăm chỉ, thông minh và nhanh tiếp thu trong công việc...

Phải tự soi mình

Có nhiều giải pháp hạn chế nhưng tỷ lệ lao động bỏ trốn vẫn cao. Tại sao chúng ta không nghĩ đến “lỗi” cũng bắt nguồn từ chính chủ sử dụng lao động Hàn Quốc?

Chúng tôi cũng nghĩ đến tình huống này rồi, thậm chí còn cử người quản lý VN bên đó tìm hiểu. Phía Hàn có kể về trường hợp người lao động VN đánh bạc bị cảnh sát truy đuổi đã trèo lên mái nhà và tử vong sau khi nhảy xuống đất. Thế rồi báo chí nhiều nước đăng tải đã ảnh hưởng không tốt đến hình ảnh của Chính phủ nước bạn.

 Phía họ cũng nói thẳng: Truy quét lao động bỏ trốn là cần thiết nhưng họ không muốn áp dụng. Vì vậy, theo tôi, lúc này chúng ta cần thiết phải tự soi lại mình trước khi nước bạn có nhiều quyết định “xấu”.

Nhìn thấy khó khăn như vậy, liệu Trung tâm Lao động ngoài nước- đơn vị duy nhất được phép tiếp nhận lao động đi theo chương trình EPS có vượt qua không?

Không hề đơn giản, nếu không nói đến hai chữ: Cực khó. Nguyên nhân bởi danh sách lao động đủ điều kiện làm việc tiếp sau 3 năm hết hợp đồng đều bị mã hoá nên chúng tôi không thể nào tìm được lao động đó từng ở đâu, địa chỉ như thế nào... Đây là khó khăn lớn nhất hiện nay mà VN đang gặp phải trong quá trình quản lý lao động.

Để khắc phục tình trạng trên, trong mẫu hồ sơ mới nhất, Hàn Quốc đã cho phép có dòng ghi chú “người lao động ghi lại địa chỉ nhà riêng” để có thể trực tiếp liên hệ với gia đình người lao động nếu sau này có chuyện bất trắc xảy ra.

Thời gian tới chúng ta có hướng đi nào để tháo gỡ tình trạng trên?

Chúng tôi sẽ phối hợp Cục QLLĐNN tổ chức nhiều hội thảo có mời các cơ quan thông tấn báo chí của Hàn Quốc đang làm việc tại VN để tăng cường công tác tuyên truyền các chính sách ưu đãi mà hai nước đang triển khai. Đặc biệt là chính sách ưu đãi, ưu tiên người lao động về đúng thời hạn được quyền trở lại Hàn Quốc làm việc.

Gần đây nhất, Hàn Quốc cũng dành cho VN chế độ ưu đãi đặc biệt đối với những lao động “trung thành”, trong suốt 4-5 năm không đổi chủ sử dụng lao động thì trong thời gian 3 tháng (kể từ ngày về nước), lao động đó có quyền trở lại làm việc ngay mà không phải kiểm tra tiếng Hàn. Đến thời điểm này có 136 lao động nằm trong diện đặc biệt này.

Nâng cao trình độ tay nghề

Ông dự báo thế nào đối với thị trường XKLĐ sang Hàn Quốc những tháng cuối năm này?

Đó là số lượng người đưa sang XKLĐ sẽ giảm đi nhiều, tập trung vào nhiều đối tượng đã hoàn thành hợp đồng và về nước đúng thời hạn. Đối tượng này sẽ được ưu tiên hàng đầu và cũng nhằm khuyến khích lao động nên về nước đúng thời hạn. Trung tâm cũng sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để những lao động này hoàn thành sớm nhất hồ sơ để tiếp tục được sang làm việc tại Hàn Quốc.

Những lao động VN “trung thành” đang làm thủ tục tái xuất cảnh sang Hàn Quốc

Nhiều ưu đãi cũng kèm nhiều biện pháp xử lý nghiêm hơn. Đó là Chính phủ Hàn Quốc cũng chính thức áp dụng xử phạt đối với chủ sử dụng lao động bất hợp pháp (tối đa 20.000 USD/lần vi phạm), bị cấm vĩnh viễn không sử dụng lao động nước ngoài hoặc cấm hẳn hoạt động. Còn với người lao động bất hợp pháp sẽ bị xử phạt tối đa 40 triệu Won hoặc phạt tù tối đa 12 tháng…

Trình độ tay nghề của lao động VN luôn là trở ngại cho phía bạn, làm gì để khắc phục tình trạng này, thưa ông?

Bất cập này chúng tôi đã nhìn thấy từ rất lâu. Dù đối tượng tuyển chọn đúng cả về nghề, độ tuổi (từ 18-34), thế nhưng tuổi này, lao động lại bỏ trốn nhiều nhất. Bên cạnh đó, phần lớn lao động VN xuất thân là nông thôn, nhưng sang Hàn Quốc lại không muốn làm nông nghiệp mà đòi chuyển đổi sang nghề có thu nhập cao như SX chế tạo máy… Phía bạn cũng có quy định chặt chẽ lắm, đăng ký hồ sơ dự tuyển ngành nào thì phải làm ngành đó.

Xin cảm ơn ông!