Nước chè, thuốc lào vặt và phim online

Bộ máy cán bộ cấp xã, phường đông đảo đến mức quá dư thừa, nhiều địa phương đang rơi cảnh “thừa người thiếu việc”. PV NNVN đã có cuộc khảo sát tại nhiều địa phương và chứng kiến những câu chuyện bi hài. Có người nói, cán bộ xã nhiều như châu chấu, không sai. Vì vậy, khoan hãy bàn đến bộ máy những cấp, những ngành cao hơn, chỉ cần với đội ngũ công chức xã, thôn khổng lồ hiện nay, thấy ngân sách nào kham cho nổi...?

Nước chè, thuốc lào vặt và phim online

Đó là đúc kết của nhiều người từng chứng kiến “khối lượng công việc” trong một ngày của cán bộ xã ở một số địa phương thuộc tỉnh Hà Tĩnh.

Thay nhau đi làm

Huyện miền núi Vũ Quang (tỉnh Hà Tĩnh) nằm trong chương trình hỗ trợ 30a của Chính phủ dành cho 62 huyện nghèo. Theo kế hoạch biên chế trong Nghị quyết số 131 năm 2010 của HĐND tỉnh Hà Tĩnh, huyện Vũ Quang có 259 cán bộ xã được biên chế công chức và 176 cán bộ không chuyên trách làm việc ở 12 xã và thị trấn. Tính bình quân mỗi xã ở huyện nghèo này có gần 40 cán bộ chính thức cộng thêm đội ngũ cán bộ hưởng phụ cấp ở các thôn xóm.

Hương Minh là một xã nghèo của huyện Vũ Quang, thống kê số hộ nghèo còn tới 22,9%. Đến mảnh đất này có cảm giác nghèo khổ phơi ra từ nhà cửa, ruộng đồng, từ cuộc sống người dân. Duy chỉ có trụ sở UBND xã và đội ngũ cán bộ trông có vẻ giàu có và dồi dào. Trụ sở xã Hương Minh to lắm, mới được xây thêm nên nhìn bên ngoài, 2 khu nhà 2 tầng khang trang chẳng thua kém ai. Trái với vẻ bề thế bên ngoài, dù đang ngày làm việc nhưng bên trong trụ sở xã chỉ lác đác vài cán bộ rảnh rỗi ngồi uống nước chè vặt và bàn chuyện bóng đá EURO đang sôi sục bên tận trời Âu. Mùa bóng đá và mùa gặt. Đó là lý do chính mà Chủ tịch xã Đoàn Hữu Thước giải thích vì sao hôm nay ít cán bộ xã đến trụ sở làm việc như vậy.

9 giờ sáng, trụ sở xã Hương Minh đã vắng hoe vắng hoét

701 hộ, 2.700 khẩu nhưng theo danh sách trả lương của kế toán xã thì Hương Minh có 37 cán bộ nòng cốt thường trực ở UBND xã. Cộng thêm ở 10 thôn, mỗi thôn ít nhất phải 10 cán bộ phụ trách các lĩnh vực nữa là 137 người. Cán bộ hội nông dân, phụ nữ, đoàn thanh niên, cựu chiến binh, người cao tuổi, công an viên, trưởng thôn, bí thư chi bộ, y tế thôn bản… Nói chung, Nghị quyết của HĐND tỉnh quy định có chức danh gì thì xã Hương Minh đầy đủ chức danh đó. Ông Thước tính bình quân cứ 5 hộ dân ở Hương Minh có một người làm cán bộ. Những chuyện bi hài chỉ có ở xã cũng bắt đầu nảy sinh từ thực trạng bộ máy cán bộ xã quá cồng kềnh.

Cán bộ đông, xã lại nghèo, dân số ít nên công việc ở ủy ban xã Hương Minh trở nên nhàn nhã. Ông Nguyễn Thanh Truyền, Phó bí thư đảng ủy xã, người phụ trách khối đoàn thể có thể hơi buồn vì “quân” của mình là những người ít việc nhất, nhưng đổi lại được an ủi phần nào vì nhờ ít việc nên họ có thể luân phiên nhau đi làm và có thời gian ở nhà gặt lúa. Cả một tòa nhà 2 tầng mới được xây dựng dành cho khối Đảng ủy, đoàn thể, nhưng 9 giờ sáng ngày thứ 6 chỉ còn mỗi Bí thư và Phó bí thư ngồi chờ hết buổi làm. Vắng là phải, bởi nhiều người ít việc nên không biết từ bao giờ cán bộ xã Hương Minh linh hoạt thay nhau đi làm. Cứ hôm nay trưởng đến xã thì phó làm việc nhà, hôm sau đổi lại. Mùa gặt đến nên việc đổi lịch lại càng phải áp dụng. Giả sử có đi làm là để đối phó đủ giờ giấc thôi chứ chẳng có việc gì. Khối đoàn thể của ông Truyền đến trụ sở chỉ uống nước chè, nói chuyện phiếm chứ chẳng có việc gì mà làm cả.

“Một năm vài ngày lễ kỷ niệm, phông hoa loa đài. Không có ích vụ gì. Chẳng qua phải nhận thêm người là nhằm mục đích kế thừa, người này nghỉ còn có người khác lên thay. Thế thôi. Một ngày không có việc làm mà bắt trụ 8 tiếng ở ủy ban, cũng khó”. Ông Truyền phân tích.

Thừa người thiếu việc

Chung cảnh thừa người thiếu việc là xã Thạch Long (huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh). Nơi mà ông Chủ tịch xã Nguyễn Phi Trưng khẳng định rằng: Nếu được phép sắp xếp thì ông có thể giảm gần một nửa bộ máy cán bộ xã hiện nay.

Nếu được phép, ông Trưng có thể giảm một nửa số cán bộ xã mình

Thạch Long cũng là một xã nghèo. Cả xã có 1.408 hộ, 5.800 nhân khẩu. Ông Trưng vạch ra hàng loạt những bất cập về hệ thống cán bộ xã mình kiểu “chỗ cần không có, chỗ có lại chẳng cần, thừa người thiếu việc”. 35 cán bộ chủ chốt làm việc ở xã, 60 cán bộ phụ trách hưởng phụ cấp ở thôn xóm, mỗi năm “đốt ngân sách” tầm 1,5 tỷ đồng nhưng công việc thì vô cùng, tính thế nào cũng được.

Về độ nhàn rỗi của bộ máy cán bộ xã Thạch Long, ông Trưng chia thành 3 cấp. Cấp thứ nhất, hầu như không có việc làm là các đoàn thể. Hội cựu chiến binh, hội nông dân, hội phụ nữ, hội người cao tuổi, đoàn thanh niên… “Có 10 người ở xã và 30 người ở 6 thôn nhưng công việc của đoàn, của hội là gì thì làm chủ tịch như tôi cũng chẳng biết. Chỉ biết là cồng kềnh và tốn kém. Như vừa rồi, 3 đoàn thể đại hội, UBND xã phải chi mỗi đoàn 15 triệu đồng, cộng thêm huấn luyện dân quân tự vệ 60 triệu nữa là gần cả trăm triệu mà chẳng giải quyết được việc gì. Công việc của đội ngũ này tôi thấy mỗi lĩnh vực một người, thậm chí là hai ba lĩnh vực cho kiêm nhiệm cũng dư sức để làm”.

Cấp thứ hai mà ông Trưng nói đến là cán bộ văn phòng, tư pháp, văn hóa... “Như cái anh cán bộ văn hóa xã cũng có đến 2 người. Một phụ trách phông hoa loa đài, một phụ trách chính sách xã hội. Công việc một năm của họ cùng lắm gói lại chỉ dăm bảy ngày là cùng. Một người thừa sức đảm nhận cả hai việc nhưng vẫn cứ phải hai người vì nghị quyết của tỉnh quy định như thế”.

Bỏ qua “đội quân đoàn thể” đông đúc nhưng ít việc của các đoàn thể, vị chủ tịch xã đơn cử ngay vào ngành nông nghiệp. Ngoài Phó chủ tịch phụ trách, Thạch Long còn có trưởng, phó hội nông dân, cán bộ khuyến nông, thú y cơ sở…

Tổng cộng là 5 người. Trong khi khối lượng công việc của họ một năm hầu như chẳng có gì ngoài việc xem thử 130 ha ruộng được mùa hay không rồi làm báo cáo để xã gửi lên huyện. Đơn giản là vì nền nông nghiệp của xã đã khoán hoàn toàn cho 2 HTX nông nghiệp, mỗi HTX 3 người phụ trách rồi. Vì vậy, theo quan điểm của ông Trưng, ngành nông nghiệp chỉ cần một ông phụ trách đã là quá đủ.

Nghe có vẻ chua chát, nhưng thực tế quả không khác lời ông chủ tịch. Hôm tôi đến, trụ sở xã Thạch Long trong giờ làm việc nhưng đi hết các phòng chẳng gom nổi 10 cán bộ. Hóa ra, có đám ma bên nhà bà Chủ tịch Hội phụ nữ xã nên cán bộ đi viếng gần hết. Các đoàn thể chỉ còn lại hai ông bên văn hóa đang ngồi hút thuốc lào, uống nước chè.

Cảnh cán bộ ngồi xem phim trên máy tính hầu như phổ biến ở các địa phương

Thử vào văn phòng, 3-4 cô đang tụm nhau xem một bộ phim Hàn Quốc, nghe đâu cả mấy chục tập trên máy vi tính. Hỏi phim thế nào? Cô nào cũng gật đầu lia lịa: Hay lắm.