Khoa học kỹ thuật ư? Kệ!

Nông dân chỉ chăm chăm làm ngoài kiếm "tiền tươi"

>> Đất bỏ hoang vẫn phải đi... mua rau
>> Nông dân - Khi nào chuyên nghiệp?

Ngáp vặt khi tập huấn kĩ thuật

Tiến sĩ Phùng Quốc Quảng, Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Quốc gia, đơn vị chuyên đi giảng dạy, tập huấn, phổ biến KHKT cho bà con nông dân có tâm sự với tôi rằng, có sự khác biệt vùng miền về thái độ học tập của nông dân. Chỉ nghe tin ai rỉ tai có chuyện phổ biến KHKT, nông dân trong Nam đã ùn ùn kéo đến chứ không cần phải hỗ trợ này nọ. Có diễn đàn trong Nam đông tới 1.100 người mặc dù giấy mời phát ra rất hạn chế chỉ 300-500 người. Nông dân Nam họ tự chạy xe, đi đò kéo nhau đến hỏi các nhà khoa học, xin các tư liệu tập huấn, nghiền ngẫm các tiến bộ mới, xem các mô hình hay. Nông dân nhiệt tình nên các doanh nghiệp liên quan cũng rất đồng hành với cơ quan chuyển giao KHKT. Ngược lại ở ngoài Bắc tổ chức diễn đàn lớn nhất cũng chỉ cỡ 400 người, còn trung bình tròm trèm 200, cá biệt có đợt chỉ lèo tèo chưa đầy 100 người dù là mời khá nhiều.

“Bản thân người nông dân Bắc không tham gia nhiệt tình, đến ít, không say sưa đặt nhiều câu hỏi. Số người ghi chép chăm chú, đặt câu hỏi chỉ cỡ 10%, tối đa 20%. Họ cứ ngồi tham gia như có mặt cho phải phép vậy. Nông dân không mặn mà, doanh nghiệp cũng nản, ít tham gia hay nói thẳng không muốn tham gia”, ông Quảng nói.

Tôi có tò mò hỏi tiến sĩ Quảng rằng những người ngoài ngành khi nhìn vào lớp tập huấn, hội thảo đầu bờ cho nông dân, thấy cuối buổi cứ phát phong bì, ký tên tíu tít, họ hiểu một cách trực quan rằng phải có hỗ trợ tiền dân mới đi học. Điều này có đúng không? Ông Quảng ngập ngừng hồi lâu rồi trả lời: “Vấn đề này quả thực tôi không rõ. Rất khó hiểu được chuyện có tiền hay không có tiền ảnh hưởng thế nào đến việc nông dân đi học, đi tập huấn KHKT. Rõ ràng chính xác nhất chỉ có đánh giá thông qua thái độ của họ. Hiện tại chế độ 40.000đ/buổi là hỗ trợ tiền ăn, trong hướng dẫn của khuyến nông cũng ghi rõ là tiền ăn. Đặt ngược lại vấn đề nếu không có hỗ trợ nông dân Bắc họ có đến không? Không có tiền chắc nhiều người không đến vì việc học hỏi cái mới, kiến thức đó đối với họ chẳng có gì cần thiết. Họ gần như có tư tưởng rằng, đinh ninh rằng những buổi tập huấn ấy “cũng thế thôi chứ chẳng có gì mới mà học. Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”.

“Tôi nhớ lần tập huấn về bò sữa cho nông dân ở Phú Thọ, lúc con bò sữa đang còn sốt. Trời nắng chang chang, nóng lắm nhưng dân cứ quây lấy hỏi quên cả giải lao, khiến cho tôi mệt nhoài mà vẫn thấy vui, thấy việc mình làm có ích. Tiếc thay! Những buổi tập huấn ấn tượng, hăng say như thế ít lắm! Đi tập huấn mà nhàn tênh, nhìn nông dân ngáp vặt tự nhiên thấy mình thừa thãi quá”, ông Quảng ngậm ngùi.

“Áp dụng KHKT làm gì cho mệt óc”

Nông dân Vũ Thị Hậu, 25 tuổi, thôn Bá Đoạt xã Long Xuyên (Bình Giang, Hải Dương) thú thật: “Chưa bao giờ em đi tập huấn dù có 2 mẫu đất trong đó có cỡ 5 sào ao. Chồng em cũng chẳng chú ý đến nông nghiệp mấy mà chỉ đi làm thuê ở Quảng Ninh kiếm tiền tươi thôi”.

Không đầu tư mạnh, 2 mẫu đất của chị Hậu cả một năm chỉ thu được cỡ 20 triệu, tính công làm lãi được 5-6 triệu. Tình trạng lười tiếp cận cái mới là bệnh chung của cả thôn Bá Đoạt chứ không riêng gì nhà chị Hậu. Năm 2009, loa thôn gọi ồi ồi báo có cuộc tập huấn chuyên đề thuỷ sản. Bá Đoạt có 45 mẫu chuyển đổi lúa cá, cứ ngỡ cuộc tập huấn này sẽ “ngãi đúng chỗ ngứa” của bà con. Phông bạt, loa đài, hội trường chỉn chu cả, trưởng thôn dự, cán bộ tập huấn có mặt đầy đủ nhưng đến giờ rồi mà mãi chẳng có ai. Cán bộ chán nản, hết ông nọ nhìn ông kia rồi đăm đăm nhìn xuống những… hàng ghế trống. Chờ đợi mãi cuối cùng chỉ có vài nông dân lục tục đến. Đa số nông dân đều sản xuất theo tập quán nông nghiệp của cả…vài trăm năm trước. Như nhà chị Hậu chẳng hạn, đến giờ vẫn cấy giống đã quá cũ kỹ là Q5 “gạo lợn” cho năng suất. Ao thả cá cũng chỉ thả độc cá trắm, thứ cá dân dã dễ nuôi nhất, cho ăn toàn cỏ, không phải mua cám công nghiệp. Đất đai nhiều nhưng chị cũng chẳng tận dụng để trồng trọt được mấy mà chỉ quãi ít rau muống hạt - thứ rau chẳng phải chăm sóc gì, tự bò, tự lớn, còn nhiều chỗ để cỏ mọc đầy.

Nông dân Đỗ Thị Nhàn bảo: “Cả làng cả xã cứ gọi loa là phun thuốc, chúng tôi phun tuỳ theo ý, cứ hay cho thêm thuốc cho…có tác dụng chứ không cần biết ruộng nhà mình sâu bệnh mật độ ra sao, có đáng phun hay không, lứa sâu nào phun là có tác dụng nhất. Tập huấn ghi lên bảng rồi quên, về áp dụng theo kiểu cũ, bị bệnh là ra cửa hàng họ bảo mua thuốc gì, về phun ra sao thế thôi”.

Hỏi chuyện có sống được bằng ruộng không? “Chết, chết, không đảm bảo tí nào. Cả làng còn 5 con trâu, 10 con bò và cỡ 200 con lợn, gần như nông dân bỏ bê chăn nuôi. Đời sống tinh thần ngày một đi xuống. Những đồ cổ từ cái tủ chè, cái ấm, cái bát, cái lọ đến hoành phi, câu đối - những chứng tích về nền văn minh nông nghiệp lúa nước cả ngàn năm của ông cha, nay con cháu đều bán sạch. Hình thức giải trí ở làng gần như chẳng có gì ngoài một năm có một hai lần đoàn văn công về diễn qua quýt những ngày cần vận động tuyên truyền cho một chính sách nào đấy. Đọc báo gần như một thứ xa xỉ phẩm hoàn toàn vắng bóng. Xem ti vi bà con chỉ ngó kênh nào chiếu nhiều phim Hàn, phim Tàu đẫm nước mắt, lâm ly chuyện máu trắng, ung thư”, chị Nhàn trả lời.