Theo dấu “Tay buôn tử thần”

Những điểm nóng về xung đột vũ trang luôn là thị trường béo bở của những tay buôn lậu vũ khí thế giới. Theo những thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm có hàng chục tỷ USD được chi cho thị trường vũ khí lậu.

Viktor Bout là cựu điệp viên KGB (Liên Xô cũ) bị cảnh sát Mỹ săn lùng trong hơn 25 năm qua. Y nổi tiếng tới mức có hẳn một bộ phim hành động thuộc dạng bom tấn của Hollywood với nhân vật chính dựa trên nguyên mẫu của kẻ được mệnh danh “tay buôn tử thần”.

Thân phận kỳ bí

Không ai biết chắc Viktor Bout đã trải qua thời niên thiếu như thế nào. Tình báo Mỹ (CIA) tin rằng Viktor sinh ngày 13/1/1967 ở Cộng hòa Tajikistan, một nước thuộc Liên Xô cũ.

Viktor tốt nghiệp Học viện ngoại ngữ quân sự Moscow và thông thạo tới 6 thứ tiếng: Nga, Uzbekistan, Anh, Pháp, Bồ Đào Nha và cả tiếng Trung Quốc. Sau đó, Viktor được điều đến phục vụ tại một căn cứ không quân ở Siberi vùng Đông Bắc Nga. Trong thời gian ở đây, Viktor làm hướng dẫn viên không lưu quân sự.

Theo tài liệu của tình báo Anh, những năm 90 của thế kỷ trước, Viktor từng tham gia trong lực lượng binh lính của Liên Hiệp Quốc với nhiệm vụ duy trì hòa bình ở Angola. Tuy vậy, y chưa từng một ngày cầm súng mà chỉ tham gia với tư cách phiên dịch viên.

Khi Liên Xô tan vỡ, Viktor bị thất nghiệp và việc đầu tiên y làm chính là lái máy bay chở hàng. Thời gian đó, xung đột nổ ra ở nhiều nơi khiến Viktor nghĩ tới việc buôn lậu vũ khí nhờ những mối quan hệ thời làm lính. Điều khiến giới tình báo phương Tây ngạc nhiên là Viktor có hẳn một Cty với 6 máy bay phản lực chở hàng chuyên dụng.

Tại sao y có đội ngũ máy bay này, khi chỉ là một sĩ quan hạng trung vừa thất nghiệp? Chưa có câu trả lời xác đáng cho sự việc, dù có nguồn tin sau lưng Viktor là những tập đoàn vũ khí cỡ bự ở Nga.

Viktor Bout khi bị dẫn độ về Mỹ

Một số tờ báo phương Tây cho rằng, Viktor có “chỗ dựa” lớn ở Nga nhờ việc từng công tác ở KGB và có bố nguyên là sĩ quan cao cấp KGB. Tuy nhiên, Viktor hoàn toàn phủ nhận và nói cha mẹ mình chỉ là nông dân. Viktor cũng từng khoe với giới truyền thông phương Tây về việc Cục an ninh Liên bang Nga xác nhận việc y chưa từng là người của tình báo Nga. Nhưng điều này lại chưa từng được kiểm chứng.

Báo cáo điều tra của Liên Hiệp Quốc cho biết, những vùng xung đột ở Afganistan, Angola, Liberia đều sử dụng lượng lớn vũ khí được mua từ Viktor Bout. Ngoài món hàng thông dụng là súng AK các loại, y còn bán cả xe tăng, máy bay trực thăng. Viktor nổi tiếng với câu nói: “Hãy đưa tôi đủ tiền, tôi sẽ bán cho bạn bất cứ loại vũ khí nào”.

Năm 2002, trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình CNN của Mỹ, Viktor Bout liên tục cười khẩy khi được gọi với cái tên: Tay buôn tử thần, Kẻ gieo rắc cái chết v.v. Y phủ nhận mọi quan hệ trong giới buôn lậu vũ khí thế giới, và nói mình “chỉ chuyên chở hàng hóa thông thường”.

Viktor nói thời kỷ đỉnh cao, Cty của y nắm trong tay tới 40 máy bay vận tải các loại, gồm cả chiếc Antonov lớn nhất thế giới. CIA cáo buộc, bình phong cho hoạt động buôn vũ khí của Bout là chuyển rau củ từ Nam Phi tới châu Âu, chuyển lính Liên Hiệp Quốc từ Pakistan tới Đông Timor.

Kiếm tiền trên lưng người Mỹ

Cái tên Viktor Bout từ lâu nằm trong danh sách tội phạm của CIA và Cục điều tra liên bang Mỹ FBI. Tình báo Mỹ nói rằng Viktor lẽ ra đã bị bắt từ năm 2001 trong một lần đến Mỹ. Tuy nhiên, chính vụ khủng bố chấn động nước Mỹ ngày 11/9/2001 đã cứu y. Toàn bộ đặc vụ Mỹ khi đó buộc phải tập trung tối đa cho việc truy tìm Bin Laden, kẻ đứng sau vụ 11/9.

CIA càng “cay cú” hơn khi việc Mỹ đưa quân tới Pakistan trong chiến dịch săn lùng phiến quân Taliban do Bin Laden lãnh đạo là cơ hội béo bở cho Viktor Bout. CIA khẳng định họ có đầy đủ bằng chứng cho việc Viktor Bout đã kiếm được ít nhất 50 triệu USD từ việc bán vũ khí cho binh lính Taliban.

Trước đó, trong những vụ xung đột ở châu Phi ít nhiều liên quan tới lính Mỹ, Viktor cũng kiếm được hàng tỷ USD. Từ tháng 7/1997 tới tháng 10/1998, Bout đã chuyển rất nhiều vũ khí từ Burgas, một thành phố của Bulgaria gần Hắc Hải, tới châu Phi. 

Nhiều binh lính nhí ở châu Phi đang sử dụng súng do Viktor Bout cung cấp

Viktor đã vận chuyển trót lọt 37 chuyến bay đã mang tổng cộng 20.000 quả đạn cối 82mm, 6.300 quả rocket chống tăng, 790 khẩu AK47, 1.000 khẩu súng phóng lựu, 500 khẩu súng chống tăng, 100 tên lửa chống máy bay, 20 súng phóng tên lửa và 15 triệu viên đạn các loại cho phiến quân UNITA ở Angola. Bout thậm chí còn chuyển máy bay trực thăng, pháo cao xạ và xe quân sự vào Liberia.

Mãi đến tận năm 2008, tức sau 20 năm truy đuổi, đặc vụ Mỹ mới có thể bắt được Bout tại Thái Lan. Ngày 6/3/2008, hai nhân viên DEA (Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ) hóa trang làm đại diện của nhóm phiến quân FARC tại Colombia, đang tìm nguồn cung cấp vũ khí và lừa Bout đi từ Matxcơva sang Bangkok giao dịch. Bout đã sập bẫy, bị dẫn độ về Mỹ và bị tạm giam cho tới nay. Tháng 3 vừa qua, Bout bị tuyên án 25 năm tù.

Việc bắt giữ và dẫn độ đã gây căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ, Thái Lan và Nga, vốn khăng khăng rằng Bout hoàn toàn vô tội. Ngày 6/4, AFP dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga chỉ trích bản án dành cho Bout là “vô căn cứ và thiên vị”, đồng thời khẳng định sẽ làm mọi cách đưa người này về Nga.