Vụ chất độc nitrobenzene trong phân bón: Thiếu kiểm soát!

* Chất độc đã được sử dụng và quảng cáo công khai (!)

* Đưa chất độc hại vào canh tác là trái với xu hướng toàn cầu

PGS Trịnh Xuân Vũ

PGS Trịnh Xuân Vũ nói:

- Tôi sẽ không đề cập đến các khía cạnh vật lý và hóa học của nitrobenzene, mà chỉ xem xét tác dụng của nó lên môi trường sống; về mặt này, nitrobenzene là một chất độc thực sự. Khác với nhiều loại chất điều hòa sinh trưởng khác ở chỗ là nitrobenzene có thể gây ra ung thư, điều hoàn toàn không mong muốn của người tiêu dùng. Một trong hai thành phần của nitrobenzene là benzene, bản thân benzene là một chất độc có thể gây ung thư được biết đến từ năm 1920, năm 1940 Viện Dầu hỏa Hoa kỳ (American Petroleum Institute) đã ghi nhận những trường hợp ung thư máu do bị nhiễm benzene, năm 1977 Viện y tế Công cộng Đại học North Carolina đã xác định là có nhiều dạng ung thư máu (Leukemias) cấp tính và mãn tính do bị nhiễm độc benzene. Nhiễm độc benzene lâu dài dù với liều lượng nhỏ có thể làm biến đổi nhiễm sắc thể (Chromosome) gây ra chứng hoại huyết (Aplastic anemia) do tủy xương bị tổn hại làm mất khả năng sản xuất các tế bào máu.

Bản thân nitrobenzene đã độc và cũng có thể chuyển thành những chất độc hại khác như Anilin (là một trong những Amin đơn giản nhất), chất này cũng được Cục bảo vệ môi trường Mỹ xếp vào loại chất độc có thể gây ung thư. Như vậy về độc tính của benzene và nitrobenzene là quá rõ ràng, thiết nghĩ không cần phải phân tích nữa.

Hiện nay chúng ta đang khuyến khích xây dựng các mô hình sản xuất “Nông nghiệp hữu cơ”, đang triển khai "chương trình GAP”, “Vệ sinh An toàn thực phẩm”, “Rau sạch”, nói chung là hướng đến có được những nông sản an toàn, không gây độc hại cho người tiêu dùng trong và ngoài nước. Cho nên việc đưa các chất độc hại nguy hiểm vào trong quá trình canh tác tạo ra nông sản là hoàn toàn trái với xu hướng toàn cầu. Thế nhưng, việc ý kiến của ông Cục phó Cục Trồng trọt tuy chỉ là quan điểm riêng, bởi ông ấy nghĩ rằng có thể quản lý được tác dụng độc hại khi dùng ở liều lượng thấp, nhưng thực tế là không thể quản lý được và điều này đi ngược lại xu thế an toàn tiêu dùng chung hiện nay.

Còn có ý kiến của một vị bên Cục BVTV có lẽ bênh vực “đồng nghiệp” nên cũng cho rằng đã là hóa chất thì chất nào mà dùng ở liều lượng cao cũng độc kể cả muối, điều này không sai, nhưng theo tôi, vấn đề chính không phải là ở chỗ độc tính cao hay thấp mà bản chất độc tính của sản phẩm đó có nguy hiểm hay không? Ở nhiều nước, người ta quản lý theo độc tính, sản phẩm nào độc đối với người là không được công nhận và công việc này được kiểm tra thường xuyên. Hơn nữa phân bón lá lại được sản xuất ra ở một nồng độ rất cao và khi sử dụng mới pha loãng! Điều này, trước hết là rất nguy hiểm đối với người sử dụng mà nông dân lại ít ai hiểu về vấn đề này.

Tôi nhớ có lần đếm thăm bác Nguyễn Đạt Xường (1914 -2006) làm việc tại Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học Pháp (CNRS), một nhà bác học nổi tiếng thế giới quê Trà Vinh, có nhiều nghiên cứu về bệnh ung thư; trong một lần tiếp xúc để được tư vấn bác nhiều điều, bác có nói với tôi rằng: “Chú hãy cẩn thận khi tiếp xúc với benzene và các hợp chất có thành phần là benzene vì chúng có thể gây ra ung thư". Câu nói này tôi cứ nhớ mãi, mặc dù đã hơn 30 năm trôi qua.

- Thưa ông, nông dân chúng ta bị Cty CP BVTV An Giang “hớp hồn” bởi quảng cáo quá “nổ” về lợi ích của Nitrobenzene đối với cây trồng, đến nỗi ngộ nhận là không thể không mua về để sử dụng trong mùa vụ?

- Đúng vậy, do chúng ta thiếu sự kiểm soát một cách có hiệu quả từ phía nhà quản lý cho nên có rất nhiều chất độc hại đã được đưa vào sử dụng và quảng cáo công khai, thậm chí “đại ngôn” như sản phẩm phân bón lá Boom Flower-n của Cty CP BVTV An Giang. Gánh chịu hậu quả độc hại trước hết là công nhân trực tiếp sản xuất, sau đó là đến người tiêu dùng. Cơ chế thị trường luôn có hai mặt tích cực và tiêu cực. Chúng ta lại rất khó kiểm soát mặt tiêu cực. Bây giờ chúng ta đang ở thời kỳ đổi mới, tôi hiểu chấp nhận cái mới đồng nghĩa với phải loại bỏ cái cũ.