Nghề làm giống phải có điều kiện

* Bắt đầu có sự sàng lọc DN giống

Giống tốt luôn là mơ ước của nông dân

>> Ai đẩy giá giống bắp lai?
>> Công ty giống nhiều đến mức không bình thường
>> Giống má bát nháo chưa từng thấy
>> ''Loạn'' cung ứng giống lúa ở Quảng Ngãi

Chúng tôi trích đăng ý kiến của ông Nguyễn Ngọc Tiến, TGĐ Cty CP Giống cây trồng Quảng Ninh hưởng ứng loạt bài này.

Mật ít ruồi nhiều

Tôi hoàn toàn ủng hộ loạt bài của Báo NNVN, lẽ ra báo nên phản ánh vấn đề này sớm hơn nữa. Quảng Ninh thì không có Cty giống siêu mini vì thực tế diện tích đất nông nghiệp của tỉnh chúng tôi quá nhỏ bé, nhưng đọc báo thấy Quảng Ngãi, Bắc Giang, Hà Nam… tỉnh nào cũng dăm chục Cty giống nghe mà hãi. Cty giống ở đâu ra mà nhiều thế? Theo tôi có lẽ có 2 nguyên nhân: Thứ nhất người ta thấy làm giống lợi nhuận cao quá, và thứ hai là việc lập Cty giống dễ quá.

Tôi thì nghiêng về nguyên nhân thứ hai. Bởi kinh doanh giống lúa dăm mười năm trước đúng là kiếm tiền dễ thật, chứ bây giờ thì khó khăn hơn rất nhiều. Đó là giai đoạn NK lúa lai Trung Quốc như…nhập vàng, phải có quota, nhập giống về đến đâu bán hết đến đấy, thu tiền tươi, giá cả thì khỏi phải nói “một người bán, vạn người mua” nên nhiều Cty hét giá nào nông dân chẳng lấy. Giờ ngược lại, NK lúa lai dễ như nhập gà loại thải, ai nhập cũng được. Giống lúa lai vì thế ế chồng chất, mời khản cổ nổ hầu không ai mua. Cuối cùng Cty nào cũng xoay ra làm lúa thuần, lãi ít nhưng chắc ăn. Chính vì làm lúa thuần dễ “bịt mắt” được nông dân, vả lại cơ quan chức năng cũng coi nhẹ ba cân lúa thuần không thanh, kiểm tra nên mới để ra chuyện nhà nhà, người người làm giống như hiện nay.

 Theo tôi, mỗi ngày đất nước có thêm nhiều DN mới ra đời là đáng mừng, đáng hoan nghênh. Nhưng riêng với ngành giống cây trồng, coi chừng đây là… thảm họa. Chiếc bánh ngành giống hiện đã quá nhỏ bé, do dân bỏ ruộng, do lấy đất nông nghiệp làm sân golf, mà DN giống cứ tới tấp thành lập có phải là điều bất hợp lý không? Đương nhiên “mật ít ruồi nhiều”, nên các DN giống siêu mini phải làm tắt, làm dối, cuối cùng hậu quả là chính người nông dân phải gánh.

 Một tỉnh Quảng Ngãi đếm vội cũng có trên dưới 60 Cty giống mà biên chế Phòng Trồng trọt (Sở NN- PTNT) có 4, 5 người thì ba đầu sáu tay cũng không quản lý xuể về mặt chất lượng. Cuối cùng phạt vài ba triệu cho xong. Riêng ngành giống tôi đề nghị, phải thanh, kiểm tra ngay từ đầu vụ khi các Cty bán giống, để cuối vụ lúa ngoài đồng chín rồi, hậu quả lúc đó đã xảy ra thì phạt vài triệu bạc liệu có ý nghĩa gì. Giống đã không đảm bảo chất lượng thì Thanh tra Sở NN- PTNT gọi Cty đó đến mang về không được bán nữa, giống quá tệ thì tiêu hủy chứ phạt rồi cho bán tiếp là không ổn.

Theo tôi không nên dùng từ Cty siêu mini SX và cung ứng giống, vì nói thật ra chẳng Cty nào có một hai người lại đi SX giống, họ chỉ thuần túy thu mua lại và cung ứng. Đầu tư cho SX rất tốn kém, lại cần có cán bộ kỹ thuật mà đã là Cty siêu nhỏ thì lấy đâu ra người để làm. Vả lại muốn SX giống thì họ phải mua giống gốc của các Cty lớn, nhưng dại gì các Cty lớn lại đi bán giống cho những Cty siêu nhỏ để mất uy tín, thành ra các Cty không tên không tuổi đó chỉ mua được các dòng chất lượng trung bình đến kém, lại thiếu đội ngũ cán bộ kỹ thuật chọn lọc, khử lẫn nên sản phẩm làm ra chắc chắc không thể tốt bằng các Cty có uy tín.

Ngay như Cty chúng tôi năm nào cũng phải cử dăm lượt cán bộ kỹ thuật lên TT Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng và phân bón Quốc gia học về mới chọn dòng được, chứ Cty siêu mini lấy đâu ra người. Nên nhớ rằng không phải cứ có dòng siêu nguyên chủng là SX được nguyên chủng, nếu thiếu quy trình SX thích hợp, đặc biệt là thiếu con người.

Không phải cứ thích là làm

 Trên thực tế việc số ít các Cty siêu mini SX giống là mới chỉ dừng lại ở hình thức SX thóc thịt giá cao rồi chuyển qua làm giống, không cao siêu gì. Vì vậy vụ xuân vừa qua ở miền Bắc có tình trạng là các Cty lớn chấp nhận ế chứ không bán giống cho Cty nhỏ; đặc biệt là bán bao lớn, thay vào đó chỉ bán bao 1 kg. Vì bán bao lớn Cty nhỏ đem về xé lẻ ra rồi đóng bao nhỏ tự nhận là giống họ SX nhằm tạo uy tín với nông dân rồi lấy luôn thị trường của các Cty lớn.

Nhiều người nói, Nhà nước đang khuyến khích thành lập mới DN, Bộ NN- PTNT ủng hộ xã hội hóa công tác giống thì việc thít lại các DN giống mini có đi ngược lại chủ trương này hay không? Theo tôi nói như vậy là một chiều. Chúng ta ủng hộ các DN làm ăn nghiêm chỉnh, không ủng hộ làm ăn gian dối, chụp giật. Đừng lấy lý do bảo vệ DN để che lấp mặt trái của nó. Thử hỏi giống kém chất lượng tung ra ngoài thị trường, ngoài đồng ruộng thì ai là người gánh chịu hậu quả? Nông dân chứ ai khác. Tại sao ta chỉ bảo vệ vài trăm Cty giống siêu mini mà không bảo vệ hàng triệu nông dân vốn đã nghèo lại thấp cổ bé họng.

 Theo tôi làm giống nghiêm túc, đầu tư bài bản từ cơ sở vật chất đến con người, có trách nhiệm với sản phẩm mình làm ra thì chắc chắn giá thành SX giống sẽ cao. Ngược lại các Cty mini thiếu vốn, thiếu cán bộ kỹ thuật có kinh nghiệm, mua giật bán giộ thì không thể có giống chất lượng cao. Vì vậy ngành giống nhất thiết phải là ngành kinh doanh có điều kiện chứ không thể ai thích thành lập Cty giống là làm.