Ai rút kinh nghiệm?

Bài học từ những vụ xả lũ hồ thủy điện, thủy lợi gây thiệt hại nặng nề về người và của tưởng như đã quá quen thuộc.

Tại các cuộc họp giao ban triển khai công tác phòng chống trước khi bão số 10 đổ bộ, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát – Trưởng BCĐ PCLB Trung ương cũng đã nhiều lần yêu cầu các địa phương phải đặc biệt lưu ý việc vận hành các hồ chứa, trước khi xả lũ phải thông báo cho dân để chủ động phòng tránh...

Ấy thế nhưng một lần nữa, hậu quả đau lòng từ việc xả lũ hồ Vực Mấu (TX Hoàng Mai, Nghệ An) vẫn ngoài sức tưởng tượng. Bốn người chết, hàng nghìn ngôi nhà chìm nghỉm, tài sản, vật nuôi, lương thực, hoa màu... bị cuốn sạch. Con số thiệt hại về người từ một đợt xả lũ ở một địa phương cục bộ của tỉnh Nghệ An thậm chí còn lớn hơn tổng cộng thiệt hại về người của cả miền Trung sau trận siêu bão số 10 càn qua. Đau đớn hơn, trong số đó có một Phó GĐ Sở Công thương tỉnh Nghệ An đã bị thiệt mạng trong khi làm nhiệm vụ.

Tới ngày hôm qua (2/10), rốn lũ xã Quỳnh Trang (TX Hoàng Mai) đã rút, hàng nghìn hộ dân ngẩn ngơ ứa nước mắt bởi những trang trại, hoa màu, vật nuôi... - những tài sản còm cõi của những nông dân nghèo ở đây đã tan tác theo dòng lũ dữ. Hậu quả có lẽ sẽ bớt đau lòng hơn nếu như người dân biết trước được việc xả lũ.

Tối ngày 30/9, TX Hoàng Mai mưa như trút nước. 11h đêm, đập Vực Mấu đã xả lũ nhẹ, những người dân sống ven sông Mai Giang biết điều đó, nhưng kệ! Mưa thì mát, nhà nhà người người đóng cửa chìm trong giấc say. Bởi ngay cả những người già sống cả đời ở mảnh đất này, năm nào lũ lớn nhất, kể cả khi đập Vực Mấu xả lũ lớn nhất nước cũng chỉ ngấp nghé bờ sân, làm sao nước có thể vào nhà? Có ai ngờ, đập Vực Mấu mới được nâng cấp, “quả bom nước” hơn 75 triệu m3 đã chực chờ đổ ụp xuống.

Gần 4h sáng, đập Vực Mấu xả lũ 5 cửa với lưu lượng tối đa. Tới gần 5h sáng, người dân đang ngủ say bỗng tỉnh giấc vì nước đã tới đầu giường. Trời vẫn tối, người ta tỉnh dậy ngơ ngác không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Nhà nào nhanh chân chỉ kịp dắt vội con bò, con trâu chạy thoát thân lên núi. 7h sáng, nước đã ngập quá cửa sổ, những người không thể chạy kịp đành cố thủ lại trong nhà, bởi bên ngoài nước đã xoáy cuồn cuộn. Tới chiều tối cùng ngày, khi hàng nghìn ngôi nhà đã chìm nghỉm, hàng nghìn con người vẫn bị cô lập không một hạt cơm lót dạ thì vẫn chẳng thấy lực lượng cứu hộ, cứu nạn ở đâu.

Lũ đã qua, người đã mất, của đã trôi, nhưng người dân vẫn xót xa đặt câu hỏi: Trước khi xả lũ hồ Vực Mấu, dù là xả lũ khẩn cấp chăng nữa, tại sao không duy trì trực ban ở các xã để loan báo khẩn cấp tới các thôn, khua chiêng gõ trống để người dân di tản người và tài sản... Tại sao ngập lụt diễn ra trong suốt ngày 1/10, cả tỉnh Nghệ An cũng chỉ có khu vực TX Hoàng Mai là lũ lụt nghiêm trọng, lực lượng phản ứng nhanh, lực lượng cứu hộ khẩn cấp, lực lượng tìm kiếm cứu nạn ở đâu trong suốt ngày 1/10, để tới mãi nửa đêm ngày 1/10, Phó Giám đốc Sở Công thương phải một mình một xe vận chuyển hàng cứu trợ tới TX Hoàng Mai, dẫn tới cái chết đau lòng như vậy?