An sinh xã hội cho nông dân hiện nay

PGS – TS Vũ Trọng Khải có gửi cho mục HIẾN KẾ bài “Vài ý kiến về vấn đề Nông dân và An sinh xã hội: Định hướng nghiên cứu”. Thiết nghĩ, đây là những gợi mở hay cho việc nghiên cứu về lĩnh vực nêu trên trong công cuộc xây dựng NTM. Bài viết dài, chúng tôi xin đăng phần 3 có tên là “Định hướng nghiên cứu vấn đề an sinh xã hội cho nông dân nước ta hiện nay”. Toàn văn xin mời quý vị đọc trên www.nongnghiep.vn

1.1.  Đánh giá hệ thống pháp luật hiện hành về an sinh xã hội cho nông dân

Hệ thống pháp luật về an sinh xã hội cho nông dân đã có nhưng chưa hoàn chỉnh và năng lực quản lý vận hành chưa hiệu quả. Ví dụ: Việt Nam đã có định chế “Ngân hàng chính sách xã hội” chuyên cung cấp tín dụng cho người nghèo để họ thoát nghèo, “Quỹ bảo hiểm y tế tự nguyện cho nông dân”, “Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện cho nông dân”, “Quỹ trợ giúp xã hội cho nông dân” theo Nghị định 67/2007/NĐ-CP, Quỹ đào tạo nghề cho 1 triệu nông dân/ năm, Chương trình xóa đói giảm nghèo của chính phủ, như trương trình 133 năm 1998, chương trình 135 năm 1998, chương trình 143 năm 2001 và đặc biệt ngày 21/5/2002 Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt “Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và xóa đói giảm nghèo”.

Một mặt, hệ thống pháp luật về an sinh xã hội cho nông dân chưa hoàn chỉnh, tính khả thi không cao. Mặt khác, việc tổ chức thực thi pháp luật, chính sách an sinh xã hội hiện hành đạt hiệu quả thấp, do tham nhũng, tính minh bạch kém, không có sự giám sát của người dân và cộng đồng, năng lực của người thực hiện kém, kiểm toán độc lập chưa tham gia vào quá trình đánh giá việc thực thi và hiệu quả thực hiện của pháp luật, chính sách hiện hành về an sinh xã hội…

Vì vậy phải nghiên cứu đánh giá lại một cách đầy đủ, toàn diện, có căn cứ khoa học và thực tiễn về pháp luật, chính sách an sinh xã hội hiện hành đối với nông dân, trên các khía cạnh:

(i) Nhận dạng và phân loại quỹ an sinh xã hội theo những tiêu chí khoa học, xác định tiêu chuẩn, mức độ được hưởng lợi của các đối tượng nhóm nông dân khác nhau trong từng loại quỹ an sinh xã hội.

(ii) Vai trò của mỗi chủ thể tham gia vào mỗi loại quỹ an sinh xã hội cho nông dân, như nhà nước, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, và bản thân người nông dân…

(iii) Cơ chế hình thành và quản lý sử dụng mỗi loại quỹ, đặc biệt là cơ chế giám sát của nhà nước, xã hội cộng đồng và người hưởng lợi, kiểm toán độc lập đối với việc thực thi của từng loại quỹ để hạn chế tham nhũng đến mức cao nhất.

(iv) Bộ máy quản lý và năng lực chuyên môn của những người trong bộ máy quản lý quỹ an sinh xã hội cho nông dân để bảo đảm hiệu quả cao trong việc thực thi các quỹ an sinh xã hội, theo hướng một bộ máy có thể quản lý nhiều quỹ an sinh xã hội có tính chất tương đối giống nhau và qui mô không quá lớn.

1.2. Nghiên cứu giải pháp tăng cường năng lực và xây dựng các thể chế an sinh xã hội cho nông dân

1.2.1. Những giải pháp kinh tế - quản lý và kỹ thuật để nâng cao thu nhập và khả năng của nông dân trong việc đóng góp vào các quỹ an sinh xã hội.

Giải pháp nâng cao thu nhập của nông dân ở từng tiểu vùng nông nghiệp sinh thái để họ có khả năng tham gia các quỹ an sinh xã hội, nhất là quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm y tế tự nguyện, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

Các giải pháp này mang tính tổng hợp cao về kinh tế - quản lý và kỹ thuật, vừa có tầm dài hạn, mang tính chiến lược, vừa có tính chiến thuật cụ thể để giải quyết những vấn đề bức xúc, cấp bách trước mắt. Giải quyết tốt vấn đề này là cơ sở vững chắc để hình thành và phát triển nhanh chóng các loại quỹ an sinh xã hội cho nông dân.  (Còn nữa)