Báo chí cần “đánh thức” trách nhiệm của DN

Buổi Tọa đàm “Thức tỉnh trách nhiệm” do Trung tâm nghiên cứu truyền thông phát triển (RED) thuộc Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức sáng ngày 26/4 đã thu hút khá đông báo giới đến tham dự.

Có nhiều người đặt câu hỏi với ông Trần Nhật Minh, Giám đốc RED ngay sau khi đọc tên Tọa đàm: chẳng nhẽ “đạo đức trách nhiệm của các doanh nghiệp” đang bị bỏ qua nên cần người “đánh thức”. Không giải thích, vị giám đốc trẻ đứng lên “điểm” lại 4 vụ việc xảy ra gần đây nhất đã khiến báo giới tốn khá nhiều bút mực.

Đó là vụ Ngân hàng VietinBank chuẩn bị xây cao ốc ngay trong khuôn viên Trường Lê Quý Đôn (TP.HCM); vụ sập mỏ đá Lèn Cờ (Yên Thanh, Nghệ An) đã khiến 24 công nhân bị vùi lấp, 18 người chết (chủ yếu là phụ nữ). Đau đớn nhất là 54 trẻ mồ côi vĩnh viễn không được nhìn thấy mặt mẹ. Hay mới nhất là vụ Cty ô tô Toyota (TMV) ngày 15/4 đã phải nói lời xin lỗi một cách công khai và chấp nhận thu hồi để sửa chữa gần 66 ngàn xe sau một thời gian dài phớt lờ về những lỗi kĩ thuật. Vụ cuối cùng là Cty Huyndai Vinashin xả rác thải chưa xử lý ra Vịnh Vân Phong. Thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo, yêu cầu xử lý, nhưng công ty vẫn không chấp hành. Bởi sự thiếu trách nhiệm, thậm chí là vô đạo đức của doanh nghiệp đã khiến cho “lòng tin” của hàng triệu người dân đều bị tổn thương mà không biết bao giờ hồi phục…

Một điều dễ nhận thấy là nếu không có báo chí vào cuộc thì những vụ việc trên sẽ không có kết quả như vậy.

Nguyên nhân nào khiến cho các DN có thể “coi nhẹ” tính mạng người dân như vậy? Theo Luật sư Trần Đình Triển, đó là do luật pháp của ta hiện nay quá thiếu để có thể quy trách nhiệm. Theo ông, bất kể quốc gia nào cũng vậy, muốn phát triển cũng đều dựa vào các DN. Thế nhưng hiện nay, hầu như không ai kiểm soát mọi hoạt động của DN. Ví dụ như vệ sinh an toàn thực phẩm, có bao vụ ngộ độc xảy ra, bao thức ăn không đảm bảo vệ sinh nhưng cơ quan chức năng chưa hề xử lý DN nào “bẩn”. Rồi cuối năm, ngành thực phẩm chỉ báo cáo kết quả lên cơ quan số liệu trên mà không hề có giải pháp nào cả. Thế nhưng, khi báo chí vào cuộc, phóng viên gặp trở ngại thì vẫn chưa có cơ quan nào bảo vệ. Nhiều nhà báo phải tự tìm đường đi bằng “ngõ ngách” mà không thể đi được đường lớn một cách công khai bởi không được sự hỗ trợ của luật pháp.

Đến từ Viện nghiên cứu Trung ương, TS Trần Kim Hào còn khẳng định: “Lỗi cũng bởi DN không hiểu (hoặc cố tình quên) trách nhiệm với xã hội như thế nào? Làm thế nào để DN hiểu được trách nhiệm của mình đối với XH? Doanh nghiệp phải hiểu rằng: chỉ khi nào thực hiện đủ 4 điều: đạo đức- kinh tế- pháp lý- nhân văn thì mới thực sự phát triển. Nguyên nhân cũng bởi 1 phần do Nhà nước buông lỏng và 1 phần do chính người lao động không hiểu rõ quyền lợi của mình nên không tự bảo vệ mình. Vị TS kiến nghị: nên chăng phải có sự đồng thuận giữa nhà nước, xã hội và DN trong đó truyền thông đóng 1 vai trò rất quan trọng. Nhà nước phải điều kiện cho DN hoạt động mạnh hơn, tạo môi trường cạnh tranh để DN hoạt động có hiệu quả.