* "Dựa hơi" nông dân, hưởng ưu đãi thuế
Khoản tiền truy phạt thuế hơn 350 tỷ đồng bằng 10 năm thu ngân sách của huyện Cẩm Mỹ (Đồng Nai) và gần gấp 10 lần vụ “né thuế” đình đám khiến hàng loạt quan chức Bộ Tài chính... lĩnh án xảy ra tại Cty Grobest. Theo Cục Thuế Đồng Nai, sở dĩ Cty liên doanh thuốc lá Bat-Vinataba (TP Biên Hòa) bị truy thu số tiền trên vì đầu tư, thu mua nguyên liệu cho nông dân không đảm bảo điều kiện miễn giảm thuế TNDN; chuyển giá khống khiến Nhà nước thất thu thuế...
Cam kết một đằng, làm một nẻo
Theo thanh tra Cục Thuế Đồng Nai, trong dự án thành lập Cty, Bat-Vinataba đề nghị được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) quy định tại Nghị định 24/2000 NĐ-CP ngày 31/7/2000 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Đầu tư nước ngoài. Tức là Cty được miễn thuế TNDN trong 2 năm kể từ khi kinh doanh có lãi và giảm 50% thuế TNDN cho 3 năm tiếp theo vì “đầu tư vào địa bàn có điều kiện KTXH khó khăn” và đầu tư trực tiếp cho nông dân sản xuất để mua lại nguyên liệu thuốc lá.
Mặt khác, theo giấy phép số 2214 ngày 17/8 của Bộ KH-ĐT cấp thì để được ưu đãi thuế TNND, Cty phải xây dựng và vận hành NM chế biến thuốc lá sợi từ nguồn nguyên liệu trong nước và NK, trong đó đảm bảo đến năm thứ 7 (kể từ ngày NM đi vào sản xuất) sử dụng ít nhất 40% nguyên liệu từ nguồn thuốc lá trong nước. Đào tạo hỗ trợ và giúp đỡ nông dân Việt Nam trồng thuốc lá theo phương pháp hiện đại trên cơ sở hợp đồng ký kết giữa DN với hộ nông dân…Cam kết thì vậy nhưng Bat-Vinataba đã không mua lại nguyên liệu thuốc lá trên cơ sở hợp đồng ký kết giữa DN với các hộ nông dân mà chủ yếu mua từ các Cty kinh doanh thuốc lá khác trong khi nguồn nguyên liệu của các Cty này lại không hẳn là từ nguồn thuốc lá do nông dân Việt Nam SX.
Sản lượng mua nguyên liệu từ các Cty kinh doanh thuốc lá khác so với tổng nguyên liệu thuốc lá sử dụng hàng năm của đạt rất thấp so với mục tiêu 40% theo giấy phép. Năm 2008 giá trị mua trong nước chỉ đạt 126 tỷ/ 2.879 tỷ đồng, bằng 4,4%. Cty cũng không trực tiếp đào tạo, hỗ trợ, giúp nông dân trồng thuốc lá theo phương pháp hiện đại (chỉ có năm 2008 chi ra 2,7 tỉ đồng thực hiện chương trình đào tạo cho kỹ thuật viên và nông dân). Các hỗ trợ khác đều mang tính gián tiếp thông qua các Cty kinh doanh mua thuốc lá nguyên liệu. Từ đó Cục Thuế Đồng Nai kết luận, Bat-Vinataba không được hưởng ưu đãi thuế TNDN theo quy định tại Nghị định 24 cũng như giấy phép.
Chuyển giá khống
Sai phạm của Bat-Vinataba không dừng lại ở đó. Phát hiện của thanh tra Cục Thuế tỉnh, Cty còn dùng “chiêu” chuyển giá nhằm nâng khống chi phí đầu vào, giảm thiểu thu nhập thực tế để nộp thuế TNDN ít đi. Đây là một vấn đề đang khiến nhiều cơ quan chức năng lo sẽ thành “vấn nạn” ảnh hưởng lớn đến nguồn thu thuế của nước ta.
Cụ thể, thanh tra Cục Thuế phát hiện, từ tháng 1/2006 Bat-Vinataba có ký hợp đồng với Cty Bat Marketing-Singapore (Bat MS) về cung cấp một số dịch vụ hỗ trợ, cụ thể như: Quản lý cấp loại, chất lượng và tính ổn định của nguyên liệu thuốc lá; kế hoạch nhu cầu và thay thế lá thuốc lá (bao gồm cả việc quản lý nguyên liệu lá thuốc và gia liệu từ nhà cung cấp trong nội bộ Tập đoàn Bat hay các bên cung cấp thứ ba). Duy trì công thức pha trộn bao gồm cả việc quản lý và giám sát các công thức thuốc lá , gia liệu …Giá cả chi phí dịch vụ được thanh toán là 0,25 USD/1 kg thuốc lá sợi để sản xuất các loại thuốc lá mang nhãn hiệu BAT 9 trong 2 năm đầu) và 0,50 USD/kg cho các năm tiếp theo. Theo Cục Thuế Đồng Nai, đến thời điểm này, Cục chưa hề nhận được thông tin, văn bản Cty khiếu nại hay khiếu kiện kết luận thanh tra thuế. Tuy nhiên Bat-Vinataba vẫn chưa nộp một khoản nào vào ngân sách Nhà nước trong tổng tiền hơn 350 tỉ đồng. Cục Thuế đã có văn bản 4008 một lần nữa yêu cầu Cty chấp hành việc nộp đúng, đủ các khoản truy thu và phạt vi phạm thuế.
Bat-Vinataba đã hoạch toán chi phí này vào giá vốn hàng bán để giảm thu nhập chịu thuế TNDN trong 4 năm tổng cộng hơn 217 tỉ đồng. Cụ thể năm 2005 hơn 1,3 tỉ đồng; năm 2006 hơn 54,7 tỉ đồng; năm 2007 trên 80,7 tỉ đồng và 2008 hơn 80,2 tỉ đồng. Nhưng Cty đã không chứng minh được các chứng từ thể hiện Bat-MS đã thực hiện các dịch vụ này. Đồng thời khoản chi phí này đã làm gia tăng thêm khoản chi cho nhà cung cấp nguyên liệu nước ngoài là Bat-MS ngoài giá bán nguyên liệu thuốc lá nhập khẩu. Đây là khoản Cty cố tình chuyển thu nhập từ Cty chịu thuế suất cao sang Cty liên kết có thu nhập chịu thuế suất thấp ở nước ngoài.
Với tất cả sai phạm nêu trên, Cục Thuế Đồng Nai đã ra quyết định truy thu thuế trong 3 năm, từ năm 2006 – 2008 số tiền hơn 264 tỉ đồng và phạt hành chính gần 92 tỉ đồng đối với Bat-Vinataba.
