Lem lép hạt lúa là tên gọi của một chứng bệnh có triệu chứng chung là vỏ trấu của hạt lúa có những vết lốm đốm màu nâu, nâu đen… nếu nặng những vết này sẽ hòa lẫn với nhau chiếm gần hết hoặc hết cả vỏ trấu, làm cho hạt lúa bị lửng hoặc lép hoàn toàn.
Bệnh gây hại khá phổ biến ở tất cả các vùng trồng lúa của nước ta, nhất là vào mùa mưa. Hiện chưa có giống nào kháng hoặc chống chịu được với bệnh.
Bệnh có thể do nhiều tác nhân như vi khuẩn, nhện gié, bọ xít hôi chích hút… nhưng chủ yếu vẫn là do nấm. Các nhà chuyên môn đã xác định có trên chục loài nấm có mặt trên vỏ trấu của những hạt lúa bị lem lép như: Alternaria padwickii, Helminthosporium oryzae, Nigrospora oryzae, Bipolaris oryzae, Fusarium moniliforme, Curvularia lunata, Pyricularia oryzae, Microdochium oryzae, Saroladium oryzae, Septoria sp., Tilletia barclayana, Ustilagonoides virens…
Bệnh làm giảm năng suất, sản lượng lúa và phẩm chất của hạt gạo. Bệnh xuất hiện từ khi lúa trỗ bông trở đi (thời kỳ trỗ - ngậm sữa dễ nhiễm bệnh nhất). Nếu bệnh xuất hiện sớm, lại gặp thời tiết thuận lợi (mưa gió hoặc trời có sương nhiều tạo ẩm ướt trên ruộng lúa…) thì tỷ lệ lép lửng sẽ rất cao, có khi tới năm bảy chục phần trăm.
Thực tế đồng ruộng cho thấy, bệnh thường gây hại nhiều ở những trà lúa mà giai đoạn trỗ chín rơi vào thời gian có mưa hoặc có nhiều sương tạo ẩm độ không khí cao. Ruộng bị nhiễm phèn, nhiễm mặn, ruộng nghèo dinh dưỡng, ruộng nhiều cỏ dại, ruộng bị bệnh đạo ôn, bệnh đốm vằn, bệnh vàng lá chín sớm, bọ xít hôi… gây hại nhiều cũng thường là những ruộng bị bệnh gây hại nhiều hơn những ruộng khác.
Để hạn chế tác hại của bệnh, phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp một cách hợp lý, sau đây là một số biện pháp chính:
(Thông tin chi tiết xin theo dõi trên Báo NNVN số 253 ra ngày 21/12/2010)