Hỏi: Vườn chuối xiêm ở vùng chúng tôi cứ vào mùa mưa thường hay bị một chứng bệnh như sau: lá bị vàng dần từ mép lá vào bên trong, cuống lá bị gẫy gập, sau một thời gian thì lá bị chết khô. Những lá dưới thấp bị vàng trước, rồi đến những lá phía trên. Nếu nặng cả bộ lá bị chết, cây bị khô thối rồi gẫy gập, bụi chuối xơ xác... Xin cho biết đó là chứng bệnh gì, có cách nào để phòng trị chúng?
Nguyễn Văn Điều và một số bà con ở Cao Lãnh (Đồng Tháp)
Trả lời: Qua mô tả, chúng tôi cho rằng cây chuối chỗ các bạn đã mắc bệnh héo rũ PANAMA, bệnh này do nấm Fusarium oxysporum gây ra. Đây là bệnh rất nguy hiểm trên cây chuối, nhất là vào mùa mưa. Ban đầu bệnh xuất hiện ở những lá phía dưới, lá bị vàng dần từ bìa lá trở vào, sau đó lan dần lên các lá phía trên. Đồng thời với quá trình này thì cuống lá bị gẫy gập xuống, rồi cả phiến lá bị chết khô.
Khi lá phía dưới bị bệnh, thì lá phía trên ngọn tuy sống nhưng đã chuyển sang mầu xanh lạt hơi vàng, méo mó, sau đó héo úa, gẫy gập rồi chết khô. Sau khi lá bị chết, tuy cây chưa bị đổ gẫy nhưng các bẹ lá phía ngoài đã bị nứt, sau này cả cây bị thối, khô và gẫy gập xuống. Những cây con mới ra chưa có biểu hiện bị bệnh ngay, nhưng về sau lá cũng bị vàng héo rụi và chết dần.
Nếu bị bệnh sớm, cây có thể bị chết hoặc không cho buồng. Nếu cây trưởng thành mới bị bệnh, thì cây vẫn cho buồng, nhưng trái nhỏ. Chẻ dọc thân cây bệnh, sẽ thấy có mùi hôi, các bẹ phía ngoài có sọc mầu nâu, các bẹ non bên trong có sọc mầu vàng. Cắt củ chuối ra, sẽ thấy các bó mạch bị hư tạo thành các đốm vàng, đỏ nâu.
Nấm gây bệnh PANAMA tồn tại trong đất và trong tàn dư của cây bị bệnh. Bệnh lây truyền chủ yếu qua cây giống, qua đất, qua nước tưới, qua dụng cụ làm đất… có mang sẵn mầm bệnh. Bệnh xâm nhập vào trong cây qua chóp rễ con hay qua các vết thương cơ giới do tuyến trùng hoặc các nguyên nhân khác gây ra ở rễ.
Bệnh thường gây hại nhiều trên các giống chuối xiêm, chuối già hương. Những vườn đất trũng, ẩm thấp, những vườn bón nhiều phân đạm, những vườn đất bị phèn... thường là những vườn bị bệnh gây hại nhiều hơn các vườn khác.
Để giảm bớt thiệt hại do bệnh gây ra, các bạn cần áp dụng kết hợp một số biện pháp sau đây:
- Lên liếp cao hình mai rùa giúp thoát nước tốt trong mùa mưa. Những vườn nằm ở vùng trũng nên có hệ thống mương rãnh sâu, để rút bớt nước trong vùng rễ của cây xuống mương rãnh vào mùa mưa.
- Tuyệt đối không lấy cây con ở những vườn đã bị bệnh làm giống cho vườn khác.
- Quá trình chăm sóc không làm đứt rễ chuối, để hạn chế “cửa ngõ” xâm nhập của nấm từ bên ngoài vào trong cây.
- Những vườn thường bị bệnh, những vườn thường ẩm ướt không nên trồng những giống dễ bị bệnh như chuối xiêm, chuối già hương.
- Không nên bón quá nhiều phân đạm, phải bón cân đối giữa đạm, lân và kali, tăng cường phân chuồng đã được ủ mục, bón vôi bột để khử chua cho những vườn đất bị chua phèn.
- Có thể dùng một số lọai thuốc như: Mexyl MZ 72WP; Bendazol 50WP; Ridomil MZ 72WP; Viben 50BTN... pha nồng độ 0,1-0,2% tưới vào gốc trước khi bứng cây con làm giống và nhúng gốc cây giống trước khi trồng.
Vài tháng một lần, có thể dùng một số loại thuốc hột như: Diaphos 10G; Gà nòi 4G; Vibasu 5H; Padan 4G… rải xung quanh gốc chuối để diệt tuyến trùng và một số côn trùng gây hại vùng rễ cây chuối, để hạn chế vết thương cơ giới do chúng gây ra, từ đó hạn chế bớt “cửa ngõ” xâm nhập của nấm bệnh vào trong cây.
Với những cây đã bị bệnh, phải chặt bỏ rồi bứng hết gốc rễ đem ra khỏi vườn tiêu hủy, sau đó rải vôi bột hoặc tưới dung dịch của những loại thuốc nước (vừa nêu trên) vào chỗ vừa nhổ bỏ cây để khử trùng đất trước khi trồng chuối trở lại.
