Bệnh thối gốc, chảy mủ cây sầu riêng

Bệnh do nấm Phytophthora palmivora gây ra, là một trong vài loại dịch hại nguy hiểm nhất trên cây sầu riêng. Ngoài sầu riêng, nấm bệnh còn gây hại nhiều cây ăn trái khác như: cam, quýt, chanh, bưởi, xoài, nhãn, đu đủ, sapô, táo…

Nấm Phytophthora lưu tồn trong đất, trong nước. Do có nguồn gốc thủy sinh, nên chúng ưa thích và rất cần có ẩm ướt cao để sinh sản, phát triển và gây hại. Vì thế bệnh thường phát sinh, phát triển và gây hại mạnh trong mùa mưa.

Bệnh gây hại ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây, bệnh có thể làm cháy lá, rụng lá, làm chết cây con trong vười ươm, cây mới trồng ở giai đoạn kiến thiết cơ bản vườn. Làm thối trái, chảy mủ trên những cành lớn. Đặc biệt là gây thối gốc chảy mủ, thối rễ ở giai đoạn cây lớn, nếu nặng có thể làm chết những cành lớn hoặc cả cây.

Trên gốc thân, chỗ bị bệnh chảy ra chất nhựa màu đỏ, vỏ cây và vùng gỗ phía dưới chỗ vết bệnh chuyển dần sang màu hồng lợt, có vân tím, viền gợn sóng. Nếu nặng, chỗ bị bệnh sẽ ướt đẫm nhựa cây (nhất là khi mưa gió ẩm ướt, độ ẩm trong vườn cao). Nếu không phát hiện sớm và chữa trị kịp thời, bệnh sẽ xâm nhập sâu vào phần mạch gỗ và lan rộng dần ra xung quanh, bao hết phần gốc thân. Làm cho rễ bị thối, lá bị rụng, đọt non và nhánh bị chết, cuối cùng cây sẽ bị chết.

Để hạn chế tác hại của bệnh, phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp một cách hợp lý trong quy trình quản lý dịch hại tổng hợp ngay từ khi thiết kế vườn. Sau đây là một số biện pháp chính:

- Ở những nơi đất thấp (như vùng ĐBSCL), tùy theo mực thủy cấp của vườn mà phải lên liếp cao, hoặc sau khi lên liếp phải đắp mô cao mới trồng lên mô đó.

- Xây dựng hệ thống rãnh thoát nước tốt, để nước không bị đọng lại trong vườn mỗi khi có mưa, tạo cho vườn luôn khô ráo.

- Không nên bón đơn độc phân hóa học, ngoài việc bón cân đối giữa đạm, lân và kali phải tăng cường phân hữu cơ đã được ủ hoai mục (nhất là phân gà), phân hữu cơ vi sinh, các chế phẩm sinh học… để bổ sung vi lượng, vi sinh vật có ích và cải tạo đất (nếu trộn thêm chế phẩm Trichoderma sẽ rất tốt).

- Khi cây sầu riêng chưa giao tán, không nên trồng xen những cây rau màu ngắn ngày cùng là ký chủ của nấm Phytophthora như: cà tím, cà pháo, cà chua, ớt, bầu bí, khoai sọ, cà rốt, súp lơ… trong vườn sầu riêng.

- Không nên trồng quá dầy. Thường xuyên tỉa bỏ những cành bị sâu bệnh, cành nhỏ, cành tăm, cành mọc bên trong tán, cành nằm sát mặt đất (đối với những cây còn nhỏ), vệ sinh cỏ vườn… để vườn luôn thông thoáng, giảm bớt ẩm độ bên trong tán cây.

- Cưa bỏ những cành đã bị bệnh chết, thu gom toàn bộ cành, lá và những trái đã bị bệnh đưa ra khỏi vườn tiêu hủy, để hạn chế bệnh lây lan.

- Trong mùa mưa, cần dọn sạch cỏ rác tủ xung quanh gốc, để vùng gốc khô ráo.

- Những vườn đã bị bệnh, nên giảm bớt phân đạm, nếu bệnh nặng nên ngưng bón đạm (khi hết bệnh mới bón trở lại). Bón bổ sung thêm phân lân và kali.

- Khi tưới, không nên tưới quá đẫm nước vào vùng xung quanh gốc cây.

- Cần kiểm tra vườn cây thường xuyên (chú ý phần gốc thân) để phát hiện sớm chỗ bị bệnh khi chúng còn chưa lan rộng. Nếu bệnh xuất hiện ở phần gốc cây thì dùng dao sắc tách cạo bỏ hết phần vỏ chỗ bị bệnh (sau khi tách bỏ vỏ nhớ thu gom phần vỏ này đưa ra khỏi vườn tiêu hủy). Sau đó dùng 20-30 gram thuốc Mexyl-MZ 72WP, pha trong một lít nước, rời lấy chổi hay cọ sơn nhúng nước thuốc quét lên chỗ bị bệnh và vùng lân cận.

- Nếu bệnh gây hại trên cành, lá, hoa trái… có thể dùng thuốc Mexyl-MZ 72WP pha 30-35 gram/bình 8 lít, phun đẫm lên thân cây, tán lá. Đối với những cây bị nấm gây thối gốc chảy mủ, thì cứ mỗ̃i m² xung quanh gốc tưới khoảng 2 lít dung dịch nước thuốc này, hiệu quả phòng ngừa bệnh sẽ rất cao.