Bước vào căn phòng trưng bày cổ vật của anh trên lầu 2 tại nhà riêng đường Trần Hưng Đạo (Q. Ninh Kiều –TP.Cần Thơ), tôi thấy mình như đang ở trong một bảo tàng thực thụ. Chỉ khác ở “bảo tàng” này tôi được tận tay sờ vào hiện vật. Căn phòng gắn máy lạnh mát rượi tạo cảm giác lâng lâng khó tả. Anh Nam nói: “Tôi mở máy lạnh 24/24 và giữ nhiệt độ ở 17 độ C”. Thấy tôi có vẻ thắc mắc anh giải thích liền: “Giữ nhiệt độ cố định như vậy mới bảo quản cổ vật được lâu, ít bị ôxy hóa”. Trước mắt tôi là những cổ vật lạ mắt và một kho tàng sách vở khảo cổ học đủ mọi thứ tiếng: Việt, Hoa, Anh, Pháp và nhiều tài liệu nghiên cứu chuyên sâu về địa chất, kim loại, công nghệ chế tạo gốm sứ.
Anh Nam khiêm tốn: “Thật ra tôi chơi cổ vật cốt yếu là để học hỏi, để thỏa mãn thú vui chứ không kinh doanh. Khi đã hiểu được những giá trị của cổ vật mình chơi thì không gì sướng bằng. Tôi là người may mắn được thừa kế một số cổ vật của ông nội và bố vợ mang từ bên Tàu qua hồi đầu thế kỷ 20”. Được cha ông “truyền nghề” cộng thêm lòng đam mê nên từ năm 1996 anh bắt đầu sưu tầm và nghiên cứu cổ vật. Hiện nay anh có trong tay trên 100 món đồ cổ. Nhưng món cổ vật mà anh Nam thích nhất là bộ ngọc gồm những lệnh bài, thẻ bài, bộ ngọc lễ khí cổ xưa cực hiếm và vô giá có cách đây trên 3.000 – 4.000 năm. Kế tiếp là bộ đèn cổ bằng gốm tráng men thời Lục Triều (Trung Quốc) cách nay trên 1.500 năm, bộ gốm ấm rượu đời Tống, bộ đá thờ cúng Chămpa và bộ đồ sứ cổ đời nhà Thanh.
Trong lúc trò chuyện anh Nam đổ một ít nước vào chiếc bình gốm tráng men, ít phút sau đưa chiếc bình cho tôi xem và chỉ cho thấy phản ứng phong hóa có hiện tượng sùi vôi ra ngoài thành bình và khẳng định đây mới là đồ cổ thật. Anh Nam bật mí, nhờ vào những hoa văn còn sót lại trên các cổ vật, không hề có hiện tượng men bị phân hủy, đó chính là nét cơ bản để phân biệt đồ cổ thật với đồ cổ giả.
Chơi đồ cổ không những phải tìm hiểu xuất xứ lai lịch của cổ vật mà còn phải biết rõ về khoa học công nghệ chế tác cổ vật, về trình độ văn minh, giá trị văn hóa của từng món cổ vật qua các thời kỳ. Mỗi cổ vật là một thông điệp với nhiều ý nghĩa và công dụng khác nhau truyền tải những thông điệp văn hóa xa xưa cách đây nhiều thế kỷ. Để minh chứng cho điều này, bất ngờ anh Nam lấy trong áo đeo trước ngực một thẻ bài bằng ngọc mát lạnh, đã ngả màu vàng lên huyết tẩm đỏ chói, rồi nói: “Cái thẻ bài này tự nó phản ứng hóa học và thay đổi màu theo thời gian dữ lắm. Khi chiếu đèn vào ngọc ánh sáng lóe lên đi xuyên qua nó phát ra màu đỏ cam tuyệt đẹp, trên thẻ bài này còn có chạm nổi hình chữ “Thiên”. Thẻ bài này đeo vào mình tốt lắm, nó làm cơ thể kháng được những bệnh cảm nhẹ. Đây là miếng ngọc “ngự dựng” thời Tây Chu (Trung Quốc).
|
|
|
Rồi anh bê ra tiếp 2 bộ sưu tập ngọc cổ gồm một bộ “lễ khí” từ đời Tây Chu cách đây trên 3.000 năm cho tới đời nhà Thương (Trung Quốc) cách đây 4.000 năm. Trên các miếng ngọc nhiều màu có chạm hình các vị thần mà người xưa thờ cúng lúc tôn giáo chưa ra đời như: Thần mặt trời, sơn thần, thủy thần, lôi thần, mộc thần. Một bộ sưu tập ngọc khác là những lệnh bài có chữ “Thiên viết” của triều vua Tây Chu và các thẻ bài ngọc mà cách đây trên 3.000 năm chỉ giành cho các bậc vương quyền đeo để khẳng định đẳng cấp và quyền lực. Trong số này có 2 thẻ bài bằng bạch ngọc khắc chạm trên đó những chữ cổ theo lối “điểu triện” đời nhà Thương (Trung Quốc) mà các chuyên gia ngôn ngữ , văn hóa dân tộc học cho đến nay vẫn chưa giải mã được.
|
|
|
Sau bộ ngọc đến bộ sưu tập đèn từ thời nhà Đường – Nam Bắc Triều – Hán (khoảng 2.000 năm). Độc đáo nhất là cục đá cổ dùng để đo độ sâu của những tàu biển đời nhà Tống được vớt lên từ lòng biển còn nét rêu phong bám đầy sâu, hàu biển và một cây san hô đỏ được xem là cổ vật độc bản. Trong căn phòng nhỏ còn có một tượng đá Chămpa là tượng thần Vink rama. Tượng được tạc trong tư thế thần Vishnu đầu cắm xuống, hai tay nâng Linga, đây được xem là pho tượng cổ quái và độc đáo. Bộ đèn gốm tráng men cưa dùng để tùy táng, trong đó có đèn hình tượng người cưỡi con cá côn. Theo truyền thuyết tôn giáo, đây là cá sống ở biển, ngày bơi ngàn dặm, khi tu luyện trở thành loài chim bằng, mỗi lần vỗ cánh bay xa vạn dặm. Cặp người đội đèn, cặp chim phụng, người cưỡi rùa, đèn nghệ, dê, khỉ, tượng tam không. Các đèn gốm tráng men đều mang triết lý Phật giáo rõ rệt và được xem là những cổ vật “Tiền bất kiến cổ nhân, hậu bất kiến lai giả”...
Để sở hữu được những cổ vật này tôi phải tốn nhiều chi phí đi sưu tầm khắp nơi. Đối với tôi chơi cổ vật là phải biết tường tận về những cổ vật thì mới thú vị– anh Nam chân tình nói.
