Nhiều nông dân ĐBSCL đang đau đầu với dịch rầy nâu bùng phát trên các trà lúa hè thu, thu đông và lúa mùa trên nền đất nuôi tôm. Một số nơi rầy bộc phát cục bộ đã gây thiệt hại lớn đến năng suất lúa đang thu hoạch và ảnh hưởng diện tích mới xuống giống...
Thất thu
Hiện tại, bà con nông dân ở 3 huyện trong dự án ngọt hóa của tỉnh Cà Mau là Thới Bình, U Minh và Trần Văn Thời đang bước vào thu hoạch lúa. Tuy nhiên, dịch rầy nâu bùng phát gây thiệt hại lớn đến sản lượng, cá biệt có những hộ bị thiệt hại gần 50% năng suất, dẫn đến lỗ nặng.
Ông Trương Minh Đô, ngụ ấp Gạch Cui, xã Khánh Bình Đông, Trần Văn Thời mếu máo than: “Suốt mấy tháng trời bán mặt cho đất, bán lưng cho trời ngoài đồng để chăm sóc gần 1ha đất trồng lúa của gia đình, vậy mà khi gần thu hoạch thì rầy nâu xuất hiện làm thiệt hại sản lượng hơn 30%. Vì vậy tôi phải chạy đôn chạy đáo đi thuê máy về cắt lúa, dù lúa chưa chín hẳn nhưng không dám để lâu hơn nữa. Tui đã phun một số loại thuốc đặc trị nhưng không hiệu quả, nếu để đến khi lúa chín vàng thì thiệt hại còn nặng hơn nữa”.
Theo ông Đô, với sản lượng lúa thu hoạch chỉ hơn chục giạ/công thì cầm chắc gia đình bị lỗ cả chục triệu đồng. Ở địa phương này không chỉ có diện tích đất của ông Đô là bị rầy nâu tàn phá mà còn nhiều cánh đồng khác bà con cũng đau đầu với dịch rầy nâu.
Ông Ba Thao, hàng xóm của ông Đô cũng đau đầu không kém khi mấy công đất của gia đình cũng bị rầy nâu phá hoại nặng. Ông Thao cho biết: “Ngày nào tui cũng ra thăm đồng, khi phát hiện có rầy nâu xuất hiện tui đã nhanh chóng mua thuốc về phun nhưng không diệt được chúng mà trái lại còn khiến chúng bùng phát mạnh hơn”.
Theo ghi nhận của chúng tôi, có rất nhiều xã thuộc huyện Trần Văn Thời bị dịch rầy nâu gây hại, trong đó tập trung nhiều nhất là xã Khánh Bình Đông làm năng suất lúa giảm 30-50%. Nhiều người dân cho biết, cánh đồng nào bị rầy nâu gây hại thì thu hoạch cao lắm cũng chỉ khoảng 15-20 giạ/công đất là cùng. Cùng chung nỗi buồn với bà con ở xã Khánh Bình Đông, người trồng lúa ở xã Tân Lộc, huyện Thới Bình cũng đứng ngồi không yên khi nhìn lúa bị “teo tóp” sản lượng hàng ngày.
Ông Tư Nhiệm (Quách Văn Nhiệm), ngụ ấp 6, xã Tân Lộc nói như khóc: “Ban đầu khi phát hiện rầy nâu trên ruộng, mật số còn tương đối thấp, tui đã chủ động mua thuốc về phun nhiều lần nhưng không hiệu quả. Chỉ trong một thời gian ngắn thì 1,3 ha đất lúa của tui bị cháy gần như hoàn toàn”. Bà Nguyễn Thị Biên (vợ ông Nhiệm) nhẩm tính, với tình hình này mỗi công đất gia đình bị lỗ cả triệu đồng.
Nhận định về nguyên nhân khiến rầy nâu xuất hiện và phát triển nhanh trên những cánh đồng lúa, nhiều người dân cho biết, ở các năm trước vào giai đoạn này thì không cánh đồng nào có rầy gây hại. Rất có thể do thời tiết năm nay thay đổi quá bất thường nên rầy mới có điều kiện bùng phát nhanh đến thế. Ông Hứa Văn Tý, Phó chủ tịch UBND xã Tân Lộc khẳng định: “Với tốc độ bùng phát và gây thiệt hại nhanh của dịch rầy nâu như hiện nay đã khiến nhiều hộ dân ở địa phương này bị thất thu hơn phân nửa sản lượng lúa”.
Điều đáng nói là ở những giống lúa thường (hàm trâu, một bụi…) thì không bị rầy nâu gây hại, mà chỉ xuất hiện ở những giống lúa thơm như OM 4900, OM 6162… Nguyên nhân được ngành nông nghiệp địa phương này nhận định, do các giống lúa thơm có khả năng kháng rầy rất thấp vì có thân vỏ mềm là điều kiện tốt để rầy nâu sinh sôi và phát triển.
Lo rầy di trú
Ông Lê Văn Đời, PGĐ Sở NN-PTNT Hậu Giang cho biết: "Hiện nay trà lúa TĐ trên địa bàn tỉnh đang trong giai đoạn trổ chín, chúng tôi đã chỉ đạo Chi cục BVTV theo dõi sát sao tình hình dịch bệnh. Đối với rầy nâu, mật đột phá hoại hiện chỉ ở mức thấp, khoảng 700-800 con/m2, chưa có gì đáng quan ngại. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn chỉ đạo chi cục theo dõi sát sao tình hình, đặt bẫy đèn ở các địa phương có diện tích lúa nhiều để theo dõi tình hình rầy nâu di trú nhằm chủ động phòng trừ, đồng thời đề ra lịch thời vụ xuống giống vụ ĐX sắp tới".
Nhiều nông dân cho biết, hiện lo ngại lớn nhất vẫn là tình hình rầy nâu di trú, do những khu vực giáp ranh thường có lịch thời vụ gieo sạ rất khác nhau. Khi những địa phương lân cận thu hoạch lúa, thường xảy ra tình trạng rầy nâu di trú với mật độ cao, dễ xảy ra tình trạng cháy rầy cục bộ.
Tại Kiên Giang, trong khi diện tích lúa TĐ đang được gieo sạ thì vẫn còn hàng ngàn héc ta lúa đang thu hoạch. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi cho rầy nâu di trú. Ông Lê Văn Đá, Chi cục phó Chi cục BVTV Kiên Giang cho biết, toàn tỉnh đang có khoảng 100.000 ha lúa còn trên đồng, trong đó có trên 64.000 ha TĐ đang trong giai đoạn đòng, trổ. Diện tích nhiễm sâu bệnh là 3.785 ha, trong đó diện tích nhiễm trên lúa TĐ là 2.573 ha.
Các đối tượng nhiễm chủ yếu là bệnh lem lép hạt, cháy bìa lá, rầy nâu, sâu cuốn lá… Mật số rầy nâu vào bẫy đèn vẫn ở mức cao, cao nhất là ở khu vực xã Đông Hòa, An Minh, Kiên Giang (giáp ranh với tỉnh Cà Mau), với số lượng khoảng 350 con/bẫy. Dự báo tình hình rầy trưởng thành tiếp tục di trú từ trà lúa HT đang thu hoạch sang trà lúa TĐ và lúa mùa 2012.
